Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1836

Gedichten van J. van Harderwijk, R. zⁿ. Te Rotterdam, bij H.W. van Harderwijk. 1835. In gr. 8vo. 211 bl. f 3-60.

Met belangstelling en goedkeuring hebben wij dezen bundel, die der uitgaaf volkomen waardig is, gelezen. Niet, dat wij daarin stukken gevonden hebben, die zouden getuigen van die hoogste vlugt des geestes, die waarlijk scheppende verbeeldingskracht, die onuitputtelijke en tooverende levendigheid van vernuft, of die innerlijke diepte en fijnheid van gevoel, die alleen eigen zijn aan Geniën van den eersten rang: neen! Maar men vindt hier doorgaans dien gloed en takt, en die mate van vinding naar den aard der onderscheidene bezongene onderwerpen, gelijk men dezelve in elke verzameling van gedichten vorderen en verwachten mag. En waarom zouden alleen Dichters, die kunnen geacht worden

[p. 218]

voor de eeuwigheid te schrijven, de vruchten van hunnen arbeid in het licht mogen zenden? Het middelmatige, dat is hetgene slechts in een' ontkennenden zin, dewijl het van hinderlijke feilen bevrijd is, verdiensten bezit; dat middelmatige moge in de kunsten niet kunnen worden geduld: doch al heeft men den hoogsten top van den Zangberg niet bereikt, zoo kan men echter meer, dan halfweg, zijn opgeklommen; en de Heer van harderwijk heeft zich verre boven het billijk afgekeurd wordende middelmatige verheven. Somwijlen stijgt hij zelfs aanmerkelijk hooger; nimmer echter zóó hoog, dat hij, gelijk sommigen, die hunne krachten niet raadplegen, zou duizelig worden, en te dieper vallen, naar mate hij hooger gestegen was.

Schoon wij dus in het algemeen dezen bundel, uit een aesthetisch oogpunt, toereikend gunstig kunnen beoordeelen, en denzelven, van een godsdienstig en zedelijk standpunt beschouwd, allezins mogen aanbevelen, zij het ons vergund, het eene en andere aan te wijzen, dat ons voorkomt gebrekkig of minder goed geslaagd te zijn.

Bl. 1 lezen wij: onbaatzuchte vrinden. Die inkorting van onbaatzuchtige schijnt ons te vrij.

Bl. 7 ontbreekt iets in den zamenhang bij de schildering van den dwingeland: want zulk een Monarch wordt er blijkbaar bedoeld. Naar ons gevoel zou de meening duidelijker zijn uitgedrukt, indien op bl. 6 en 7, in plaats van:

Maar, hoe ook 't hermelijn den Rijksmonarch moog' kleeden,
Hoe 't vorstlijk kroonsieraad van goud ook schitt'ren moog',

dit of iets soortgelijks geschreven ware, dat beter met het dan volgende zou zamenstemmen:

Maar wee den dwingeland, die spot met pligt en eeden!
Hoe zijn geroofde kroon van goud ook schitt'ren moog', enz.

Bl. 9 vonden wij liever, in plaats van:

Door angst geschokt, , als 't ligtbewogen riet.

Hij beeft, door angst geschokt, als enz.

Bl. 11. Maar paradijsgenot schenkt ons 't gerust geweten!

[p. 219]

Deze en dergelijke inversiën maken de bedoeling wel eens duister. Waarom niet liever, b.v.:

Maar hemelvreugd beloont het onbesmet geweten.

Bl. 13. - sterf maar mensch! dan zult gij 't heerlijk zien!

Dat sterf maar, mensch! zal wel, met ons, niemand fraai vinden.

Bl. 15. Is het wel waar, dat beiling en hambroek de woede hunner vijanden ontwapenden door hunne heldengrootheid? De uitkomst zegt het tegendeel.

Bl. 16. Geen rimpelt het spiegelvlak der vloeden.

Beter ware: Geen rimpel krult er langs, enz.

Is het overigens wel juist, dat jezus in den storm zoo gerust was, omdat Hij een goed geweten had? Of was Hij in sluimer gevallen, toen het stil weder was, sliep voorts gerust, omdat Hij in den slaap den storm niet hoorde, en bleef kalm, toen Hij gewekt werd, omdat Hij, nevens zijn onwankelbaar vertrouwen op God, zichzelven bewust was, door zijn wondervermogen de baren te kunnen stillen? Het geruste geweten, schoon voorzeker aan jezus bij uitnemendheid eigen, kan niet wel als reden zijner bedaardheid worden opgegeven: of hadden de beängste discipelen een kwaad geweten? Immers neen!

Hiermede van het Leerdicht Pligtbetrachting afstappende, gaan wij over tot deszelfs Lyrisch slot, dat zoo stout en krachtig is. Daar vinden wij, bl. 20:

Ze is aan geen pij of kroon verbonden;
Maar zetelt in der braven borst.

Die pij bevalt ons zelden in een vers, vooral in een Lierdicht. Liever lazen wij van de bedoelde vreugde:

Aan needrig kleed noch kroon verbonden,
Bewoont zij steeds der braven borst.

Al de gedichten in dezen bundel zullen wij alzoo niet doorgaan. Alleenlijk nog het volgende:

De Lierzang: God regeert, is verheven en schoon. Bl.

[p. 220]

24 hindert ons echter openvouwen, voor zich openvouwen of opengevouwd worden.

Ouderlijke Vreugd is wel een schoon, maar tevens ondankbaar onderwerp. Na tollens kan men, in zijne manier, die hier blijkbaar door den Heer van harderwijk is nagebootst, bezwaarlijk iets algemeen boeijends er over zeggen. Stuitend is dat gedurig En, En, En enz. dat hier tot afmattens herhaald wordt.

Bl 48. Zich tusschen wand en toog, zal zeker moeten zijn: Zich tusschen wand en boog. Het geschiedkundige Leerdicht Polycarpus, waar deze drukfeil in voorkomt, munt uit door waarheid en levendigheid van beschrijving. Voert op vervoerd, als rijmwoord, op bl. 50, is evenwel niet verkieslijk.

De Toonkunst (bl. 63 en verv.) is een voortreffelijke Lierzang. Ook de Schim van Willem den Eersten is gelukkig volgehouden. Geëerbiedigd, als drie lettergrepen, g'eerbiedigd, op bl. 74, verdient geene navolging.

Bl. 89, in Neêrlands Vertrouwen op God, staat er:

Hij zal, op Hem den blik geslagen,
De hoop van 't biddend Neêrland schragen.

Liever:

Hij zal de hoop van Neêrland schragen:
Het houdt op Hem den blik geslagen.

Dan is de woordschikking goed, en ook de uitdrukking, indien men genoegen neemt met het schragen, dat is op schragen zetten, van de hoop. Maar aan die ethérische schragen is men reeds gewoon. Men zie er echter over de Moderne Helicon van fokke.

Doch wij willen een einde maken aan onze aanmerkingen, die slechts kleinigheden kunnen betreffen, dewijl er geene wezenlijke gebreken zijn te vinden, en besluiten met de verzekering, dat geheel de bundel uit goede dichtstukken, waaronder eenige welgeslaagde vertalingen, bestaat. De Heer van harderwijk oogste welverdienden lof en aanmoediging!