Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1835

[p. 185]

Boekbeschouwing.

Bijbel, of de gansche Heilige Schrift, bevattende al de kanonijke Boeken van het Oude en Nieuwe Testament, uit de oorspronkelijke Talen in onze Nederlandsche Taal getrouwelijk overgezet, op last van de Hoogmogende Heeren Staten Generaal der Vereenigde Nederlanden, en volgens het Besluit van de Synode Nationaal, gehouden te Dordrecht, in de jaren 1618 en 1619. Ingerigt overeenkomstig de thans meest gebruikelijke Taal en Spelling. Arnhem en Nijmegen, bij de Gebr. C.A. Thieme en J.F. Thieme. 1834. In gr. 4to. O.T. 802, N.T. 266 bl. In linnen Band f 13-:

Het is een verblijdend teeken van onzen leeftijd, dat mannen van naam hunnen tijd en hunne krachten besteden, om de lezing en het regt verstand der H. Schrift door vertaling of door toelichting te bevorderen. Tot deze pogingen mag ook de nieuwe uitgave van den Bijbel gerekend worden, welke wij hier aankondigen. Het bijvoegsel op den titel, dat dezelve is ‘ingerigt overeenkomstig de thans meest gebruikelijke Taal en Spelling,’ geeft het onderscheidende van dezen arbeid te kennen. De nu verouderde schrijfwijze, welke in de gewone Statenoverzetting gevonden wordt, is bij velen eene reden, die hen helaas van de lezing des Bijbels terughoudt, en voor hen een beletsel, om den zin van denzelven naar eisch te verstaan; terwijl dezulken, die van de hedendaagsche taal en spelling slechts een gebrekkig denkbeeld hebben, in gevaar gebragt worden, om, bij de voorlezing van de H.S. in de openbare Godsdienstoefeningen, allerlei willekeurige en stootende veranderingen te maken. Reeds vroeger is men bedacht geweest, om deze hinderpalen uit den weg te ruimen, door het bezorgen van een' druk der H.S., overeen-

[p. 186]

komstig met de veranderingen, welke taal en spelling door het tijdsverloop ondergaan hadden, waarvan de herhaalde drukken van den zoogenoemden Gorkummer Bijbel tot bewijs kunnen verstrekken. Doch zelfs deze drukken kunnen eenigzins als verouderd beschouwd worden, behalve dat de bewerking zelve veel te wenschen overlaat. Het mag derhalve met regt een verdienstelijk werk genoemd worden, eene uitgave van den Bijbel te bezorgen, die in het vermelde opzigt aan de behoeften van onzen leeftijd voldoet; en de uitgave, welke wij bij dezen aankondigen, prijst zich daardoor gewisselijk bij vele Bijbelminnaars grootelijks aan.

De man, die dezen belangrijken arbeid ondernomen heeft, is wijlen de bekwame henricus cats, in leven Predikant bij de Nederduitsch-Gereformeerde Gemeente te Leiden. Deze geeft in eene welgeschreven Voorrede een kort berigt van de wijze, waarop hij in het volvoeren van dezen arbeid is te werk gegaan. Wij zien daaruit, dat wij hier niets anders en niets meer ontvangen, dan de gansche H.S., zoo als dezelve, op last van de Staten Generaal, en bij besluit der Dordrechtsche Synode, uit de oorspronkelijke talen in het Nederduitsch overgezet, in het jaar 1637 het eerst te Leiden uitgegeven, en op hoog gezag in ons vaderland is ingevoerd. De tegenwoordige uitgave dier vertaling heeft derhalve, ten aanzien van de beteekenis der woorden, of den zin der uitdrukkingen, geene veranderingen ondergaan. De veranderingen, welke noodig waren, betreffen vooral de taal; dezelve strekken zich uit tot de getallen, naamvallen en geslachten der zelfstandige naamwoorden; tot de verbuiging, de geslachten en het gebruik van voornaamwoorden; tot sommige bijwoorden, voorzetsels, voegwoorden, woorden van verkleining, en tot de getallen bij de onderscheidene wijzen en tijden der werkwoorden. Voorts zijn vul- en stopwoorden, waar die overbodig waren, weggelaten; onduitsche en min gebruikelijke woorden met zuivere Nederduitsche verwisseld, wanneer er zulke in onze taal voorhanden wa-

[p. 187]

ren; voor enkele, die in onze dagen min verstaanbaar zijn, is het thans gebruikelijke woord aan den voet der bladzijde aangewezen; terwijl de thans verouderde naamen werkwoorden doorgaans behouden zijn. De spelling is de thans aangenomene en gebruikelijke. In het O.T. zijn de vreemde woorden naar de Nederduitsche schrijfwijze en uitspraak gesteld; terwijl de eigennamen in het N.T. den Latijnschen vorm en uitgang hebben behouden, echter zoo, dat de verbuigingen der naamvallen van Latijnsche en andere vreemde woorden zijn weggevallen. Veel moeijelijkheid heeft de plaatsing der scheidteekens gebaard; doch ook hierin heeft men zich naar het doorgaand gebruik en de beste regels zoeken te schikken. Hetzelfde heeft men zich tot rigtsnoer gesteld ten aanzien der eigennamen, die uit het Hebreeuwsch ontleend zijn, welker juiste uitspraak men door het plaatsen van toonteekens heeft trachten te bevorderen. De gewone inhoudsopgaven, voor de onderscheidene Boeken en Hoofdstukken geplaatst, zijn weggelaten; desgelijks alle kantteekeningen. Andere Bijbelplaatsen zijn alleenlijk aangeteekend bij schriften, welke dezelfde geschiedenissen vermelden, en bij zulke gezegden en verhalen in vroegere Boeken, welke in latere worden aangehaald.

Dit is nagenoeg de rekenschap, welke de eigenlijke ondernemer van dezen arbeid wegens denzelven geeft. Na diens krankheid en daarop gevolgden dood heeft Prof. van hengel, uit genegenheid voor zijnen vriend, en uit liefde voor de zaak des Bijbels, het gestaakte werk opgevat, en overeenkomstig de vroeger gevolgde regelen, en in de manier door den Overledene in acht genomen, hetzelve ten einde gebragt, waarvan Z. Hooggel. in een bijvoegsel tot de Voorrede verslag doet.

Wij hebben dezen arbeid belangrijk genoemd, en hij mag dit met regt heeten, zoo wel om het doel, waartoe dezelve is ondernomen, als om de moeite, daaraan besteed. Het moge oppervlakkig schijnen, dat deze moeite zoo groot niet is: hij, die weet, hoe naauw

[p. 188]

taal en spelling met den zin der woorden verbonden zijn, zal erkennen, dat veranderingen van het eene, met behoud van het andere, groote bezwaren met zich brengen, die niet anders kunnen overwonnen worden, dan door grondige kennis van den zin der H. Schrijvers en het eigenaardige der talen, gepaard met gemoedelijke naauwgezetheid, om aan de zucht tot het nieuwe niet toe te geven. En wanneer wij uit dit oogpunt het voor ons liggende werk beoordeelen, zoo voelen wij ons gedrongen te erkennen, dat de beide mannen, aan wie wij hetzelve verschuldigd zijn, zich van hunne moeijelijke taak loffelijk hebben gekweten, zoodat zij met regt kunnen betuigen, niets meer en niets anders te geven, dan de gansche H.S., naar de gewone vertaling, in de Hervormde kerken en in andere Christelijke Kerkgenootschappen van ons vaderland ingevoerd. Wij hebben onderscheidene langere en kortere gedeelten van dezen druk met de gebruikelijke uitgave vergeleken, en wij moeten verklaren, de waarheid van die betuiging volkomen te hebben bevestigd gevonden. Enkele Bijbellezers, die door langdurig gebruik aan de gewone taal en spelling gehecht zijn, zullen denzelven als overtollig beschouwen en er weinig waarde aan hechten; zij, die gelooven, dat ook de Statenoverzetters onder de dadelijke leiding van den H. Geest gestaan hebben, denzelven als eene verminking van Gods woord wraken; maar verre de meesten zullen zich over dezen arbeid verheugen.

Behalve het Boek der Psalmen, zijn ook de Catechismus en andere kerkelijke schriften, bij de Hervormde Gemeenten in gebruik, hierbij gevoegd; waardoor men, met uitzondering der Evangelische Gezangen, een' volledigen Kerkbijbel zoo wel als Huisbijbel, naar de thans gebruikelijke taal en spelling veranderd, in handen krijgt.