Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Gedenkboek, of Verzameling van Stukken betrekkelijk den Terugtogt der Studenten van Groningen en Franeker uit den strijd voor het Vaderland. Benevens een kort Verslag van hun wedervaren in den tiendaagschen Veldtogt. Te Groningen, bij J. Oomkens. 1832. In gr. 8vo. XII en 203 bl. f 2 - :

In 1831 gaf de Heer oomkens een Gedenkboek, betrekkelijk den Uittogt der Studenten van Groningen en Franeker ten strijde voor het Vaderland, in het licht, welk werkje in de Vaderl. Letteroef. voor Aug. 1831 aangekondigd en gunstig beoordeeld is geworden. De verdienstelijke Uitgever levert hier een vervolg op hetzelve, bewerkt door den Hoogleeraar van oordt, aan wiens bevoegdheid wel niemand zal twijfelen. Beide stukken, die van den Uittogt en van den Terugtogt, worden ook, in kartonnen band en met fraai titelblad voorzien, bij elkander aangeboden onder dezen algemeenen titel: Gedenkboek der vrijwillige Flankeur-Compagnie Groninger en Franeker Studenten, bevattende benevens de voornaamste bijzonderheden der Geschiedenis van dezelve de Stukken betrekkelijk hare Oprigting, Uittogt en Terugtogt in 1830 en 1831, tot den prijs van f 3. Beide deze werken behooren bij elkander en maken te zamen één geheel uit. Daar wij vroeger een aanprijzend berigt van het eerste

[p. 431]

gaven, bepalen wij ons thans tot het laatste, dat wij mede met veel genoegen hebben gelezen. Vooraf gaat een kort, maar niet onbelangrijk berigt van het aandeel en wedervaren, dat de Groninger en Franeker Studenten in den tiendaagschen Veldtogt hadden. Het grootste gedeelte dezes boeks, aan den titel beantwoordende, bevat de bijzonderheden, die op den Terugtogt betrekking hebben. Bij zoodanige beschrijving zijn herhalingen bezwaarlijk te vermijden. De terugtogt geleek een telkens hernieuwd overwinningsfeest - zoo werden elken dag en overal de Studenten ontvangen en onthaald. Die blijde geestdrift allerwegen moet menig treffend tooneel opgeleverd hebben, dat voor hen, welke er deel aan hadden, onvergetelijk zal blijven. De lezing alleen verschafte ons genoegelijke oogenblikken. Intusschen kwam echter bij ons wel eens de bedenking op, of misschien zoodanige hulde ook niet hare gevaren en nadeelen zou kunnen hebben. Eene menigte andere Vrijwilligers deed gelijke dienst, en getroostte zich geene mindere opofferingen. Schutterijen en Nationale Militie hebben zich evenzeer gekweten. Maar, denken en handelen de jonge lieden in den geest, welke dit Gedenkboek kenmerkt, zoo zullen zij geenszins zich verhoovaardigen op verkregen' roem en toegezwaaiden lof, als wanneer zij ook konden geacht worden hun loon weg te hebben. Met bijzonder genoegen lazen wij de Feestrede, door den Hoogl. hofstede de groot, die tien maanden vroeger de uittrekkenden een aandoenlijk vaarwel van den kansel had toegeroepen, thans na de blijde terugkomst uitgesproken. Hij bepaalde de aandacht zijner talrijke hoorders bij Ps. CXVIII:6, en beschouwde die woorden als de taal van de dankbaarheid, de hoop en den moed, welke de vergadering bezielden, nu zij zoo vele dierbare Jongelingen behouden teruggekeerd in haar midden mogt aanschouwen. Eene Leerrede over Ps. XX:8-10, drie weken later door Prof. van oordt (de eerste na zijne terugkomst) gehouden, besluit op eene allezins gepaste wijze dit boek, dat mede verschillende aanspraken en dichtregelen of verzen bevat, welke den vervaardigers tot eere verstrekken. Men vindt hier onder anderen een' fraaijen Latijnschen Lierzang van Prof. ten brink opgenomen. Aardig en luimig is voorts een der liedjes, door de drukkersgezellen des avonds op de

[p. 432]

groote Markt gedrukt en onder de volksmenigte uitgedeeld; wij nemen daaruit het volgende over:

Eens werd een boek (‘Oud-Nederland’
Stond op den rug) in éénen band
Gebonden met een ander deel, -
Maar 't kostte ons veel te veel.

De mooije band is nu verscheurd;
En wordt al moeite en geld betreurd,
Was al het boek verguld op sneê,
't Is los, - wij zijn te vreê.

Wij roepen met het gansche land:
Twee zulke deelen in één band,
Dat paste slecht; 't was wel niet dik,
Maar 't had geheel geen' schik.

En waarlijk, als men 't wel beziet,
De eene helft lijkt de and're niet;
En de inhoud - hoe verbazend veel
Verschilt die van elk deel!

In 't eene boek vindt men gesnap,
Gezwets, gesnoef en zotte klap
Op ieder blad, door 't gansche stuk,
En slordig is de druk.

In 't and're leest men, van 't begin
Tot aan het eind', verheven zin,
Een zuiv'ren stijl, een schoone taal,
En nergens woordenpraal.

Het een krijgt nu uit Engeland
Zoo wat een' halven Duitschen band, enz.

Voor de uitgetrokkene Studenten en derzelver betrekkingen heeft dit Gedenkboek bijzondere en blijvende waarde; wij wenschen hetzelve echter ook in handen van vele anderen, daar wij zoodanig werk, vooral in onze dagen, boven menig voortbrengsel van vreemden bodem nuttig achten.

Moge de studerende Jongelingschap, die zoo bereidwillig zich toonde, om muitzucht te helpen bedwingen, thans, tot de vreedzame letteroefeningen teruggekeerd, door verdubbelde vlijt den verzuimden tijd zoeken in te halen, en evenzeer door bescheidenheid, matigheid en ware beschaafd-

[p. 433]

heid, als door het trotseren van krijgsgevaar, zich onderscheiden, gedachtig zijnde, dat hij, die zichzelven weet te beheerschen, sterker, dan de overwinnaar van steden, geacht moet worden. En zijn er eenige weinigen, die, pligt en bestemming vergetende, den naam van Student door baldadigheid oneer aandoen en geweld plegen, in plaats van verongelijking te voorkomen of te beletten, dat dan de welgezinden achtgeven op die afdwalenden, hen liefderijk waarschuwen en, zoo mogelijk, van alle verkeerdheden terughouden!

Met eenige verwondering lazen wij in het Voorberigt: ‘In hetgeen ik zelf schreef, zal het door mindere oplettendheid waarschijnlijk niet aan spelfouten ontbreken. Ik heb geen lust dezelven op te zoeken; de lezer zij zoo goed ze te verbeteren.’ Indien de Professor geen' tijd of lust daartoe had, zoo ware er toch wel iemand anders geweest, die dit werk zou hebben willen op zich nemen. Het is inderdaad jammer, dat dit boek ontsierd wordt door ettelijke gebreken in taal en stijl. Tot een voorbeeld wijzen wij op bl. 20: appél, die herhaald werden, en: de moeite daaraan. Voorts: dien dag, op welke, hunne terugtogt; zij (de Studenten) kwam er en vonden er; hunne toestand; gij werd; der tuin, enz. enz. zijn fouten, welke verbeterd hadden kunnen en moeten worden. Men houde deze aanmerking voor geene kleingeestige vitterij. Het werk van een' geacht' Hoogleeraar, dat door Studenten veel wordt gelezen, behoorde vooral ook door keurigheid van taal en stijl zich aan te bevelen.

Op bl. 168, in het anders zoo schoone vers van spandaw, hinderde ons de uitdrukking:

Toen zwol weêr 't aloude oorlogzuchtige bloed

In 't bruisende hart onzer dapp'ren.

Oorlogzuchtig drukt, naar ons oordeel, altijd iets kwaads uit, dat niet in het karakter van den Nederlander ligt.