Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Bouwstoffen voor het contagieuse der Aziatische Cholera, uit verschillende Schrijvers bijeenverzameld, met een Brief aan Dr. C.G. Ontijd, Ridder, Geneesheer te 's Hage enz., door F. van der Breggen, Cornz., Med. Dr. en Hoogleeraar te Amsterdam. Iste Stuk. Te Amsterdam, bij Gebr. Diederichs. 1832. In gr. 8vo. 134 Bl. f 1-40.

Het moet voor den leek in de Geneeskunde eene vreemde zaak zijn, Artsen over eene ziekte, welke reeds meer dan 15 jaren geheerscht en de beschaafdste gedeelten van Europa bezocht heeft, nu nog te hooren twisten, of dezelve al dan niet besmettelijk zij; en niet te onregt mag men beweren, dat de Cholera der goddelijke kunst een stoot gegeven heeft, waarvan zij in geen 15 jaren bekomen zal. Evenwel men moet haar niet te hard vallen. Heeft niet hetzelfde verschijnsel in alle andere wetenschappen plaats? De Godgeleerdheid, b.v., heeft zij, na een onderzoek van meer dan

[p. 252]

18 eeuwen, opgehouden verschil van gevoelens aan te kweeken over punten, waaromtrent de Bijbel, naar het oordeel van menig niet godgeleerd lezer, zich niets onduidelijk verklaart? Dat de Regtsgeleerdheid aan hetzelfde euvel mank gaat, leert ons de dagelijksche ondervinding: het verschil van adviezen over eene en dezelfde zaak; de twisten, zoo wel over de lex scripta, als over die hoogere wetten van Natuur- en Volkenregt, welke den grondslag van de eigenlijk wijsgeerige Regtsstudie uitmaken. En dat de beschaafde Letteren geene uitzondering op den regel maken, weet een iegelijk, die zich de oorlogen der Litteratoren te binnen brengt, en wien de meesterachtige toon in de ooren klinkt, op welken de eene school zich over de andere uitlaat.

Maar, wat is de reden, dat men over punten, die schijnbaar niet zoo moeijelijk te bepalen zijn, jaren achtereen en met de meeste hevigheid en volharding de pen kan voeren? Is dit altijd, is het voornamelijk in de moeijelijkheid der zaak gelegen? o Neen! Waarin dan? Wij willen dit eens op ons gemak onderzoeken.

De mensch brengt met zich eene vatbaarheid ter wereld, om waarheid te zien en te erkennen. Die vatbaarheid evenwel moet vlijtig gecultiveerd worden, of er komt niets van. Nu brengt hij met die vatbaarheid een ander beginsel seminium met zich mede; het is dat, om zichzelven lief te hebben en alles met zichzelven in rapport te brengen. Die beide groeijen op. Het laatste echter veel tieriger en weliger dan het eerste: want ouders en vrienden brengen het gedurig eten aan, en het krijgt den ganschen dag voedsel in overvloed. Het andere moet leven en wassen van de klieken van zijn' broeder; en, terwijl het dus gewoonlijk een mager en teeder spruitje blijft, wordt deze een forsch gespierde knaap, die broêrlief in alles de wet stelt, en, zoo hij al eens het waagt zijne stem tegen dezen te verheffen, hem door slagen en geweld tot zwijgen brengt, en niet rust, alvorens hij hem in alles tot een jabroêr gemaakt heeft. En vandaar, lieve Lezers! van dien ongelijken kamp tusschen waarheidliefde en eigenliefde, dat het ons, arme stumpers, zoo bezwaarlijk valt, waarheid te zien en te onderscheiden van hetgeen ons troetelkind ons voor waarheid opdischt.

Past men nu het gezegde toe op de twisten over het contagium in de Cholera, men zal zien, hoe verbazend magtig ook in dezen de dwingelandij van het Egoïsme zich heeft

[p. 253]

laten gelden. Hier was het de zucht, om met den tijd mede te gaan en voor liberaal te gelden bij de anti-contagionisten, of die, om voor regtzinnig in de leer gegroet te worden bij de contagionisten; daar waren het eigenbelang, baatzucht, handelsbetrekkingen, die zich in het spel mengden; ginds waren het de uitspraken van het Gouvernement, het gezag van groote namen, of eindelijk de tooverwoorden van cosmisch-tellurisch, of bij anderen het streelend gevoel van zich van den grooten hoop te onderscheiden, die der menschen oordeel omkochten, en op die wijze ging doorgaans de waarheid verloren. Voor hem, die kalmte genoeg bezit, om den strijd aan te zien, zonder zich om de uitkomst te bekommeren, valt er uit dezen twist wederom veel menschenkennis op te zamelen, en zal het, in weerwil van al dat gedruisch en getier, welligt minder moeijelijk zijn, de zachte stem der waarheid op te merken. Wij raden hem, met deze of dergelijke overdenkingen de schriften van beide partijen te lezen, de daadzaken te toetsen, de redeneringen van beide kanten te bepeinzen, en bij dat alles den invloed van tijd, plaats, betrekkingen en persoonlijkheid niet uit het oog te verliezen. Want menigmaal is het van nog meer aanbelang, te weten, door wien iets gezegd is, dan wat er gezegd is.

Wij hebben hier voor ons Bouwstoffen voor het contagieuse der Aziatische Cholera, verzameld door eenen voorstander van het contagium, welke evenwel over het algemeen in een' gematigden toon zijn voorgedragen. Ondertusschen ook hier straalt nu en dan de invloed van 's mans persoonlijke betrekkingen door, als in de geuite meening over de geldigheid der verklaring van het Koninklijk Nederlandsch Instituut, op welks bezit zich met regt de Hoofdstad verheft; eene geldigheid, waaromtrent menige niet ongegronde twijfeling zoude kunnen ontstaan. Doch, dit daarlatende, gelooven wij, dat deze wijze van de zaak te behandelen, door namelijk het vóór en tegen bijeen te brengen, meest geschikt is, om tot eindelijke beslissing te geraken; om welke reden wij den wensch niet onderdrukken kunnen, dat of de Hooggeleerde Schrijver zelf, of een ander, ook bouwstoffen voor het tegenovergestelde gevoelen bijeenbrenge; waarbij dan tevens naauwkeurige citatiën van de bronnen, uit welke men geput had, zouden moeten gevoegd worden,

[p. 254]

om ze aldus telkens, als 't noodig was, te kunnen raadplegen; iets, hetgeen het onderzoek merkelijk zoude verligten.

Recensent, die in de gelegenheid was, eene groote menigte Choleralijders te zien en den aard der ziekte waar te nemen, twijfelt wel niet aan derzelver besmettelijkheid, voor welke zoo vele facta spreken, en was al dadelijk door het Oostersche, het geheel vreemde aanzien der ziekte, hetgeen zij na zulk een' langen togt onveranderd bewaard had, te zeer getroffen, om aan eene evolutio spontanea, onder begunstigende omstandigheden, geloof te kunnen hechten. Maar hij is, van den anderen kant, met zijn eenmaal opgevat gevoelen niet zoo zeer ingenomen, dat hij hetzelve voor altijd bezworen zou hebben, of voor alle latere overtuiging onvatbaar zou zijn. Integendeel, hij erkent volgaarne, dat veel vreemds en bijzonders deze raadselachtige ziekte aankleeft, hetgeen haar van de overige besmettelijke Epidemiën verschillen doet; dat zij aanvankelijk miasmatisch geweest en eerst later contagieus geworden is, en wat dies meer zij. Waarom hij een nader en opzettelijk onderzoek van dit gewigtig vraagstuk in 't geheel niet overtollig rekent, maar met welgevallen iedere poging daartoe te gemoet ziet. Uit dit oogpunt acht hij deze bijdragen inzonderheid alle aanbeveling waardig. Zij zijn bijeengebragt door de hand van eenen Autheur, die, zoo verre wij weten, de eerste was, welke onzen landaard met de litteratuur der Cholera bekend maakte, en door talrijke schriften bij het Nederlandsch publiek vermaard is. Mogten ook deze vruchten van zijne milde pen in veler handen komen, en daardoor den geachten Schrijver aansporen, om op het ingeslagen pad met denzelfden ijver voort te gaan, en zijne landgenooten met daad en voorbeeld tot de overweging van dit allerbelangrijkst onderwerp op te wekken!