Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1833

Hermingard van de Eikenterpen. Een oud vaderlandsch Verhaal. Te Haarlem, bij V. Loosjes. 1832. In gr. 8vo. VI en 368 bl. f 3-60.

In vele opzigten onderscheidt zich deze oorspronkelijk Nederlandsche Roman, die met dit ééne deel voltallig en met een fraai titelvignet versierd is, boven vele andere schriften van romantischen inhoud. Hij verplaatst ons in het tijdperk der worstelingen van de hier te lande gevestigde Franken, waar (volgens de stelling des Schrijvers) de Batavieren mede in verbond waren getreden, tegen de magtige Romeinen, en wel bijzonder in den tijd van konstantijn den grooten. Hermingard, de heldin der geschiedenis, was ver-

[p. 47]

loofd aan siegbert, zoon van thiedrik, Hertog van een' Bataafschen stam, die (naar des Schrijvers onderstelling) zich op de Eikenterpen had gevestigd, eene ruw bevallige streek, aan den Rijn, eenige uren boven het door civilis beroemde Arenacum, gelegen. Zij leert, terwijl haar minnaar siegbert tegen de Romeinen mede was uitgetogen, het Christendom, door eenen afgedwaalden grijsaard, caelestius, kennen. Deze belangwekkende man staat weldra, met zijnen pleegzoon timotheus, ja zelfs met hermingard en paulinus, den zoon van dezer lijfeigene en vriendin marcella, aan de vervolging van eenen wraakzuchtigen Bard, welf den usipeter, ten doel; maar caelestius wordt, tot aan zijnen dood, in stilte beschermd door de geheimzinnige wigchelares witte geertruid van den lippetoren. Paulinus, zoo als hij aan de Goden zou worden opgeofferd, wordt gered door de wanhopige poging van gisela, eene andere lijfeigene van hermingard. Hermingard zelve geraakt echter in de magt van welf, wordt op den Lippetoren gevangen gezet, maar door timotheus verlost. Intusschen willen wij geene schets van den inhoud mededeelen, en zullen derhalve niet stilstaan bij den dood van thiedrik, de terugkomst van siegbert, dien men gesneuveld had gewaandzijne bekeering tot het Christendom, en hoe hij verraderlijk, daar hij het leven zijner bruid hermingard wilde beschermen, door welf vermoord werd. Maar, schoon wij den onbekenden Schrijver, wat vinding, inkleeding, stijl en zedelijk-godsdienstige strekking betreft, hoogen lof laten wedervaren, veroorlove hij ons eenige weinige aanmerkingen.

Zouden de Bataven, die steeds kohorten in Romeinsche dienst hadden; die sedert eeuwen met de Romeinen verbonden waren, en de Franken slechts als overweldigers van hunnen erfgrond konden beschouwen; zouden deze Bataven wel vrijwillig met de Franken gemeene zaak tegen de Romeinen gemaakt hebben? - Bl. 20 wordt Rome, schoon aan despotiek regerende Keizers doorgaans onderworpen, door marcella het vrije Rome genoemd: het weelderig Rome zou wel zoo eigenaardig zijn geweest. - Bl. 89 spreekt de Bataafsche maagd hermingard van de bleeke Nachtgodin, en noemt haar de zwakkere, in tegenoverstelling van den vreeselijken thor. De laatste is wel een God, maar die Nachtgodin is eene fout tegen de Germaansche Godenleer, die, gansch tegenstrijdig met

[p. 48]

de Grieksch-Romeinsche, de Zon tot eene Godin, maar de Maan tot eenen God maakte. - Op bl. 338 hangt konstantijn de orde van het heilige kruis om den hals van paulinus. Het is alsof er van de orde van het gulden vlies gesproken wordt; maar eene ridderorde tot belooning van militaire of burgerlijke verdiensten was aan de Romeinen onbekend. Het mogen dragen van het eene of andere onderscheidingsteeken (gelijk bij ons het metalen kruis) is daarom nog geen ridder wezen van eene bepaalde orde; en de Romeinsche Ridderschap was eene kaste, geene ridderorde van verdiensten. - Eindelijk willen wij naar geene drukfeilen zoeken; maar bl. 228 viel ons owpekte voor opwekte in het oog, gelijk ook op bl. 237. reg. 2 v.o. gij mij haat niet, voor gij haat mij niet. Bovendien komen er eenige verkeerde uitdrukkingen voor, die niet aan den letterzetter kunnen geweten worden. B.v. bl. 11. de zon, schel en witblinkende. Bl. 205. de slavenden, voor verslaafden. Slaven, als werkwoord, wordt bij ons slechts figuurlijk gebezigd, voor moeijelijken en langdurigen arbeid verrigten, nooit voor afhankelijk zijn of slaaf wezen. Bl. 225 wordt gesproken van een hartig voor een hartelijk gebed: men spreekt wel van een hartig stuk vleesch, maar niet eigenaardig van een hartig gebed. Bl. 275, aan het einde, lezen wij: de hertoglijke wapenrusting werd op de houtmijt gelegen, voor gelegd, enz.

Het boek zal, gelijk het inderdaad verdient, met genoegen, belangstelling en stichting worden gelezen.