Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1832

Karaku, of de Kamschatdaal in Parijs. Door J.E. Schut.Te 's Gravenhage, bij A. Kloots. 1832. In gr. 8vo. VIII en 117 bl. ƒ 1-40.

De Schrijver van dit werkje zegt, op zekeren avond over de vrijheid te hebben zitten nadenken. Alzoo zou hij aan het sluimeren zijn geraakt; en nu werd hij (zoo het hem scheen, want het geheel schijnt een droom, gelijk fokke er wel had) in ééns, door een herhaald kloppen op zijne kamerdeur, uit die mijmering gewekt. Daar trad een zonderling uitgedost wezen binnen, dat hem om eenen reispenning naar Kamschatka verzocht. Het was karaku, die zijn vaderland verlaten had, ten einde in Frankrijk de vrijheid te leeren kennen, welke hem door een Fransch koopman in galanteriewaren, la folie genaamd, toen deze in Kamschatka zijne waren was komen uitstallen, zoo sterk was aangeprezen. La folie had op kosten van den Kamschatdaal, die zijne rendieren, jagtgereedschappen enz. te gelde had gemaakt, de reis naar Frankrijk mede gedaan; maar toen karaku te Parijs was, en nu hoopte door la folie te worden ondersteund, liet deze hem aan zijn noodlot over. Hij geraakte welras in kennis met zekeren frontin, die hem zoo wat met de Fransche staatspartijen bekend maakte. Hij zag ook het een en ander, en pakte zich weg, toen de opstand tegen karel X begon, gedeeltelijk ook omdat hij juist een' zeer hartelijken brief uit Kamschatka ontvangen had, alwaar men dringend om zijne terugkomst verzocht. Hij zelf was nu tot het besluit geraakt, dat men meer ware vrijheid op zijn Schiereiland dan in Europa genoot. Zijne lotgevallen deelde hij

[p. 725]

aan den Schrijver mede; stond hem toe, die publiek te maken; beloofde hem, bij zijne aankomst in Kamschatka, van zijn verder wedervaren niet onkundig te laten, en verkreeg den verlangden reispenning.

De Schrijver schijnt ons toe, wel aanleg te hebben. Daar, waar hij fokke te veel wil navolgen, is hij het zwakste, en van te groote langwijligheid kan hij, gelijk reeds elders is aangemerkt, zeker niet worden vrijgepleit. Wat vorm en inkleeding betreft, bestudere hij, behalve fokke, ook tristram shandy, en de Romans van voltaire, b.v. Candide, la Vision de Babouc, l'Eldorado, enz. Liever hadden wij, gelijk bij voltaire, het verhaal meer voortgaande en zoo wat met avonturen doormengd gehad, en dan boven ieder hoofdstuk, in plaats van een motto, een thema, b.v.: Karaku bezoekt het Palais Royal. Karaku woont eene zitting van de Kamer der Afgevaardigden bij. Karaku in het Théâtre Français. Karaku wordt geïntroduceerd bij de Osages. Hoe karaku de Giraffe te zien krijgt, en in kennis geraakt met den Heer de la fayette, enz. Dit was dan een geheel ander plan; zoo zou er veel geschreven zijn, dat nu is weggelaten, en veel weggelaten, dat nu geschreven is: maar wij gelooven, dat in zulk een' geheel Romantischen vorm, bij dezelfde strekking, het boek meer zou behaagd hebben; schoon het ook thans, doorgaans in de manier, maar op verre na niet altijd met het vernuft van fokke bewerkt, zijne lezers wel vinden zal. Van platheid, ja gemeenheid is het niet overal vrij te pleiten. Het boeksken krielt van drukfeilen, vooral in de eigennamen, b.v. ulyssus voor ulysses; voorts, en bonus, voor in bonis; ook in Fransche woorden, b.v. bl. 115 vive le Chartre voor la Charte.

Tot aanbeveling diene het volgende, hetwelk de beruchte talleyrand de périgord wel in het Fransch vertaald mogt lezen. Frontin zegt tot karaku (bl. 110): ‘Hier heb ik een beeldje,’ en te gelijk haalde hij een klein popje uit den zak. ‘Dit beeldje doe ik voor uwe oogen telkens van gedaante veranderen en verdwijnen; het is eene soort van automaat, welken ik uit den boedel van den beroemden pinetti, zaliger gedachtenis, geërfd heb. - Nu verbeeld ik den kunstenaar. Één ding echter verzoek ik u, dat is om niet te glimlagchen, want in dit geval heeft het de eigenschap van plotseling te verdwijnen. - Zie dit beeldje eens ter deeg aan, Mijn Heer! het is een geestelijke. -

[p. 726]

Niet waar mannetje, gij zijt een abt? Hij knikt ja. - Wie zie je 't liefst, hoogwaardige heeren, of jonge meisjes, zeker de meisjes? Hij knikt van ja. - Is het genoeg dat je ze ziet? Hij knikt(?) van neen. - Wie is je meester? “Lodewijk XVI.” Bravo! - Nu, daar plaats ik hem onder dezen hoed, ik ligt dien weder op; kijk, nu is het een staatsman. Wie is nu je meester? “Philippe Egalité.” Best geantwoord. - Hokus! pokus! kijk al zijn leven dagen, nu is het een uitgewekene. Zeg, arme man, hebben ze je zoo beet gehad, ben je ook al een slagtoffer van het schrikbewind? Hij knikt (?) ontkenuend. - Wel lieve Hemel! hoe zit dat dan! nu, twee Joden weten wel wat een bril kost? Hij knikt toestemmend. - Ziet, mijne heeren! let wel op, nu verandert hij in een' Kabinets-secretaris van den Ex-keizer, vervolgens in een' dienaar van lodewijk XVIII, en eindelijk in een' gezant. Wie is nu je meester? “Lodewijk philips.” Bravo! goed geantwoord! Maak nu Heeren en Dames een kompliment. Hij neigt(?). - Let hier wel, mijne heeren! op de buiging der nekspieren en van den ruggegraad; zij bezit in dezen automaat eenen buitengewonen graad van lenigheid. Thans zet ik hem op deze tafel. - Hokus! pokus! die het niet ziet is blind. - Weg is hij, ik heb hem geëscamotteerd.’ - Hokus pokus! onze Recensie is uit. Die dat niet ziet, is ook blind. Weg is onze pen. Wij hebben haar ook geëscamotteerd.