Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1831

Levensgeschiedenis van Z.M. George IV, Koning van Grootbrittanje, enz. Met een Overzigt van zijne Regering en van de handelingen zijner voornaamste Ministers. Uit de beste en nieuwste Engelsche Geschriften zamengesteld en met Aanteekeningen en Anecdotes opgehelderd. Naar het Engelsch vrij gevolgd. Met Portret. Te Amsterdam, bij Gebr. Diederichs. 1830. In gr. 8vo. 280 Bl. f 2-40.

Die spoedig geeft, geeft dubbel. Dit spreekwoord kan in zeker opzigt op het aangekondigde werk worden toegepast. George de IV overleed op den 26sten Junij 1830, en

[p. 723]

reeds in September was dit werk in het Engelsch opgesteld, gedrukt, uitgegeven, in het Nederlandsch vertaald, in 't licht verschenen, en alom verzonden! Dat de Schrijver en Vertaler, de Drukker, Corrector en Uitgevers den meest mogelijken spoed gebruikt hebben, is hiermede bewezen; dat zij daardoor in zeker opzigt dubbel gegeven hebben, zal niemand ontkennen, die het mérite de l'à-propos te waarderen weet.

Maar, gelijk de deugden en ondeugden nageburen zijn, zoo zoude men hier kunnen vragen, of nog niet een ander spreekwoord, te weten sat cito si sat bene (spoedig genoeg, zoo maar goed genoeg) hier mede van toepassing zoude zijn, en of niet, even als al wat te ver gedreven wordt ophoudt goed te zijn, de spoed hier tot overhaasting was overgeslagen.

Zoo deze vraag door eene letterkundige Jury moest beslist worden, gelooven wij, dat noch Schrijver, noch Vertaler, noch Drukker zich met eene geheele vrijspraak zouden mogen vleijen; schoon wij ons tevens overtuigd houden, dat de Jury, de mitigerende omstandigheden in het oog houdende, zich zoo zacht zoude uitdrukken als slechts mogelijk was.

Een kort verslag van het werk en eenige aanmerkingen over hetzelve zullen, zoo wij hopen, onze oordeelvelling wettigen.

Volgens den titel is hetzelve uit de beste en nieuwste Engelsche geschriften zamengesteld. Men mag het dus houden voor eene compilatie uit reeds bij het leven des Konings bekende of bijna onmiddellijk na zijnen dood uitgegevene brochures. De verbazende spoed, waarmede de zamenstelling geschied is, verbiedt ons bijna, om hier eene naauwgezette oordeelkundige waardering van alle opgaven te verwachten; terwijl er ook, bij de onbekendheid van des Schrijvers naam, geene uitwendige waarborgen aanwezig zijn voor de waarheid en juistheid dezer opgaven.

De volgende onderwerpen worden in korte Hoofdstukken behandeld: 1. Geboorte en vroegste kindschheid van george IV. 1762-1770. 2. Opvoeding van den jongen Prins. 1771-1779. 3. De eerste liefdevlam van den Prins. 1780 -1782. 4. Meerderjarigheid van den Prins. 1783. 5. Heimelijke Huwelijksverbindtenis van den Prins. 1786-1787. 6. De Vrienden van den Prins. 1788-1789. 7. Voordragt tot een Regentschap. 1789-1790. 8. Huwelijk van den

[p. 724]

Prins. 1793- 1795. 9. 's Prinsen Echtscheiding. 1797-1809. 10. Het Regentschap. 1810-1812. 11. Overzigt van het voorledene. 12. Onbeperkt Regentschap. 1812-1820. 13. De honderd dagen. 14. De algemeene Vrede. 1815. 15. Bombardement van Algiers. 1816. 16. Poging tot vermoording van den Prins Regent. 17. Familieveranderingen. 18. Binnenlandsch Staatsbeleid. 19. Komst op den Troon van george IV. 1820. 20. De Koningin. 21. Dood der Koningin. 1821. 22. Dood van napoleon buonaparte. 1821. 23. Krooning van george IV. 1821. 24. 's Konings Reis naar Ierland. 25. Reis naar Hanover. 26. Het jaar 1822. 27. Reize naar Schotland. 1822. 28. De jaren 1823 en 1824. 29. Het jaar 1825. Verwarring in den Handel. 30. Het jaar 1826. Handelscrisis. 31. Dood van den Hertog van york. 1827. 32. Lord liverpool en de Heer canning. 1827. 33. De jaren 1828 en 1829. 34. Het jaar 1830. Overzigt van des Konings laatste levensjaren. 35. Karakter van george IV. - Aanteekeningen, Ophelderingen en Anecdotes. Bijzonderheden betreffende den Hertog van clarence. Bijzonderheden betreffende Lord wellington.

Uit deze inhoudsopgave ontwaart men, zonder twijfel, de groote belangrijkheid der alhier verhandelde zaken. De levensloop van eenen Monarch, van eenen Koning van Engeland, die althans sedert den jare 1810 zulk een gewigtig aandeel had aan de staatsgebeurtenissen in Europa, en zulk een' beslissenden invloed gehad heeft op den val van napoleon, kan niet anders dan hoogst belangrijk zijn. Maar vooral is hij dit in onze dagen. George de IV overleed slechts ééne maand vóór de jongste Fransche Omwenteling, en dus twee maanden vóór het verraderlijk Belgisch oproer; zoodat men zich in het laatste gedeelte van dit boek geplaatst ziet op het veld der tegenwoordige Geschiedenis, en wel op het punt, onmiddellijk voorafgaande de noodlottige gebeurtenissen, die thans alle braven met verontwaardiging vervullen, maar tevens elks belangstelling, boven andere, boeijen.

Dit boek levert dus ontegenzeggelijk eene voor onze dagen belangrijke en onderhoudende lectuur op. De schrijfwijze is behagelijk, en het biographische gedeelte wordt telkens afgewisseld door min bekende Anecdotes, karakterschetsen van beroemde Staatsmannen en andere nuttige uitweidingen, welke echter kunstmatig met het hoofdonderwerp

[p. 725]

verbonden zijn. Met dat al schijnt het ons toe, dat het werk met te groote overhaasting uit twee of meer brochures is bijeengebragt, hetgeen ten gevolge gehad heeft, dat sommige bladzijden van dit geschrift inderdaad moeijelijk met elkander overeen te brengen zijn. Dit is bepaaldelijk het geval met de karakterschets van george den IV zelven, bl. 230 en volgg. Wanneer slechts de helft waar is van al het ongunstige, hetgeen de Schrijver op bl. 233 en 234 omtrent het karakter van dezen Monarch mededeelt, hoe kon dan dezelfde Schrijver aan het slot van bl. 234 zeggen: ‘Dit waren de gebreken van zijn karakter, welligt zoo weinig in getal, als gewoonlijk aan eenig sterveling ten deel vallen! Als Koning zal zijn naam in de Geschiedenis leven, onder de weinigen, die de gebeden en zegeningen des volks verdiend en met vaderlijke welwillendheid geregeerd hebben.’? Wij willen eens niet tegenspreken, dat george de IV deze lofspraak verdient; maar dan mogen wij ook aan al het hem aangetijgde op de aangehaalde bladzijden geen geloof slaan. Het eene vernietigt het andere; en hij, die na de beschuldiging nog met de lofspraak instemt, toont even slechte denkbeelden te hebben van ware Vorstengrootheid als van gewone menschendeugd.

Ook den Vertaler moeten wij voor het vervolg toeroepen: Haast u langzaam! Wij willen hier niet vitten op uitheemsche woorden, als: ongemeen kritiek, Epoque, Religie, Continent van Europa, Lille; schoon wij inderdaad niet weten, waarom zeer moeijelijk, tijdperk, godsdienst, vasteland en Rijssel hier minder verstaanbaar zouden geweest zijn. Maar wij ontmoeten (bl. 100) gedrilde troepen van vrouwen, (bl. 101) jongelingen met hunne maagdelijke zwaarden, (bl. 118) eenen schepterloozen Monarch met eene ontstekingaardige ziekte (hoe kon george de IV in 1820 bij zijne troonsbeklimming een schepterlooze Monarch genoemd worden?) en meer dergelijke, deels onverstaanbare, deels harde en onnatuurlijke uitdrukkingen. Dit is te meer jammer, wijl anders de taal vrij goed en de stijl in 't algemeen aangenaam en vloeijend is.

Hetgeen op bl. 116 voorkomt, weten wij niet, of ten laste van den Schrijver, dan wel van den Corrector komen moet. Dat Engelands legermagt in Indië ongeveer tweeduizend man zoude bedragen; dat de Marine uit 420 schepen en 3849 zeelieden zoude bestaan, zijn waarschijnlijk drukfei-

[p. 726]

len, even als de opgave der gewone en buitengewone inkomsten en uitgaven, op bl. 115.

Tot eene proeve van des Schrijvers stijl, deelen wij hier het slot mede van de beschrijving der krooningsplegtigheid (bl. 161): ‘Onder het plegtig koorgezang van toepasselijke Hymnen, door het treffendst muzijk geaccompagneerd, volgde op dit gedeelte der ceremoniën, toe een bewijs van godsdienstige dankbaarheid, de Heilige Communie, waarmede de plegtigheden besloten werden. Nu bragten eenige daartoe benoemde Heeren van 's Konings Paleis de gouden schotels naar de banquet-tafel. De Heraut kondigde tot driemaal 's Konings regten af, en dronk in (uit) een' zilveren beker op zijne gezondheid, waarna hij met zijne beide handschoenen terugkeerde (want de gebruikelijke uitdaging was niet aangenomen geworden.) De overige ceremoniën waren van eenen anderen aard. Er werd namelijk lustig gegeten en gedronken; en om van dezen feestmaaltijd een behoorlijk denkbeeld te geven, zal niets geschikter zijn, dan eene korte opgave van hetgeen door de aanzienlijke gasten georberd werd. De hoofdbestanddeelen van dit versnaperingje waren 7,442 pond ossenvleesch, 7,033 pond kalfsvleesch, 20,470 pond schapenvleesch, 20 ribbenstukken, 20 hammen, 5 lamsruggen, 55 vierdedeelen van schapen, 160 lamszwezerikken, 389 ossenhieltjes, 400 kalfspooten, 250 pond reuzel, 180 stuks ganzen, 720 kuikens en kapoenen, 1,610 hoenders, 520 eenden, 1,730 pond spek, 550 pond lamsvleesch, 912 pond boter, 8,400 eijeren, enz. Onder het peuzelen gebruikten de gasten nog 100 dozijn flesschen champagne, 200 dozijn rooden wijn, 50 dozijn rijnwijn, 350 dozijn portwijn, 50 dozijn moezelwijn, 50 dozijn madera, benevens een wisjewasje van 600 gallons punch. De gasten waren 320 in getal geweest. Men mogt hier gerust zeggen: Chacun mangeait comme quatre. Al de toasts op te geven, welke bij dit feestmaal gedronken werden, zoude een gansch boekdeel vereischen. Met het einde van den maaltijd zong het koor van de Westminster abdij: Non nobis Domine! en de Koning verliet de zaal.’ - In de vooronderstelling nu, dat in deze opgave geene drukfeilen zijn ingeslopen, en dat alle de hooge en lagere bedienden op dit feest bij uitstek kiesche, matige en brand-eerlijke lieden geweest zijn, heeft ieder der 320 gasten, Zijne Majesteit daar-

[p. 727]

onder begrepen, negenentwintig fleschjes moeten ledigen, benevens nog ongeveer twee gallontjes punch!! - Nu het boek dan toch in de wereld gestoomd is, mogen Schrijver, Vertaler en Corrector dit laatste punt eens op hun gemak onder elkander uitmaken. De slotsom van onze oordeelvelling blijft: het is een onderhoudend boek, dat met een weinig minder overhaasting veel in waarde zoude hebben gewonnen.