Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Eereprijs voor de Jeugd; ter bevordering van vlijt, deugd en kennis. Naar het Hoogduitsch, van F.P. Wilmsen. Met Platen. Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. 1828. In kl. 8vo. VIII en 216 bl. f 1-80.

Dit werkje zal met belangstelling en genoegen door de jeugd gelezen worden. Verscheidenheid vermaakt. Merkwaardige lotgevallen en zonderlinge uitreddingen van menschen, alsmede eenige verbazende natuurverschijnsels, worden eerst verhaald. Dan volgen aardrijkskundige beschouwingen, waarvan echter het eerste gedeelte, de Aarde betreffende, welligt hoog genoeg zal zijn voor vele jeugdige lezers. Voorts worden eenige bijzonderheden vermeld van het rijk der Wahabiten of Wechabiten, Assanthi, de Vereenigde Staten van Noord-Amerika, Mexico, de Vereenigde Staten van Middel-Amerika, Hayti, Columbia, Peru, Chili, de Vereenigde Staten van la Plata, Brazilië, Bagdad, Lapland en deszelfs bewoners. Ook wordt iets gezegd van de pogingen, in de laatste jaren door de Engelschen gedaan, om eenen doortogt door het Noorden te vinden. Het laatste stukje, dat niet onaardig is, maar, zoo wij meenen, reeds bevorens in ons Mengelwerk werd opgenomen, heeft ten opschrift: Reis van een pond boomwol.

In een werkje voor de jeugd had men wel wat beter op taal en stijl mogen letten. Op bl. 2 moet zeker eene drukfout schuilen, daar het niet wel te begrijpen is, hoe men met een oud en beschadigd schip, welks lek, kort na het uitzeilen uit Duins door stooten veroorzaakt, dra veertien duim water ieder uur gaf, nogtans de reis kon voortzetten, en zelfs nog, toen, na het voorbijvaren van Kaap de Goede Hoop, het lek, ten gevolge van storm, steeds grooter werd, zoodat de schepelingen elk uur reeds twintig duimen water hadden. Rec., die van zeevaart geene bijzondere kennis heeft, meent echter zeer te moeten twijfelen, of de hier gegevene beschrijving wel juist zij; b v. bl. 2 wordt mede gezegd, dat de officieren gelast werden, slechts klein zeil te voeren, om het schip niet te sterk te doen werken; en daarop volgt

[p. 462]

onmiddellijk, bl. 3: De wind blies sterk, en wij leiden met volle zeilen zeven en eene halve mijl in een uur af. Door eene vergenoegde reis zal eene genoegelijke verstaan moeten worden. Zegt men van een schip wel, dat het siddert bij iederen golfslag? en moet Madagasker niet Madagaskar zijn? Vele fouten ontsieren dit boek; iets, dat in werkjes voor de jeugd vooral niet door de vingeren mag gezien worden. Hier volge daarom nog eene aanwijzing van eenigen: eenen mijnen (mijner) deelgenooten, zijnen toevlugt, onbeproeft laten, die zelve strengheid, rukelooze, de brandende zon verzengd alles, goudenen sieraden, zijne groote (grootte), van daar stamt den naam af, den uitgang wordt gesloten, hij zelve, Zwerikvelders, deze stad, deszelfs, wiens (derzelver, welker), deze vrouwen schilderen hunne (hare) lippen, de sneeuw in de koude landen bevriesd spoedig (is de sneeuw dan niet altijd en reeds bij het vallen bevrozen?), de meisjes treden met hunne voetjes. De stijl is niet overal gemakkelijk, en draagt te veel kenteekenen van Duitschen oorsprong. Hier en daar stoot men op duistere of althans min gelukkige uitdrukkingen; Amerika b.v. wordt genoemd het vulkaansche land van beide werelddeelen; de aarde slingerde in het rond met eene alles nederwerpende magt; hier wordt zeker het schudden en schokken van den grond, met eene alles nederwerpende kracht, bedoeld. Volgens bl. 141 bestaat water uit twee lucht- of gassoorten, zuurstof namelijk en waterstofgas, in verhouding van zeventien tot drie zamengegloeid; en volgens bl. 143 is deze magnetische kogel benevens zijne schors, die wij bewonen en eenigzins kennen, in een weefsel, dat achthonderd malen ijler, dan het water is, gerold, dat wij onzen dampkring noemen. Dus, de dampkring der aarde is een weefsel!

Overigens bevat dit boek veel belangrijks, en kan alzoo der jeugd, als een prijs van aanmoediging, gerust in handen gegeven worden.