Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1829

Naklank. Gedichten van Mr. Willem Bilderdijk. Finem posuere labori. Ovidius. Te Dordrecht, bij J. de Vos en Comp. 1828. In gr. 8vo. 196 Bl. f 3-60.

Wij zijn het volkomen eens met bowring, of wie anders de Schrijver moge zijn der Brieven over Holland in de Engelsche Dagbladen, dat bilderdijk drie vierde gedeelten te veel laat drukken voor zijnen roem; en ook deze Naklank levert daarvoor een vernieuwd bewijs. Wat heeft toch het publiek aan die crambe recocta, aan die opgewarmde kool van telkens weder op dezelfde wijze invallende gedachten, van telkens weder met dezelfde scheldwoorden geuite klagten, die zelfs den grootsten bewonderaar van bilderdijk's dichttalent, zoodra hij slechts het opschrift gezien heeft, de verveling reeds op het voorhoofd doen rimpelen? En waarlijk, het wotdt erger met elken bundel; steeds zeldzamer vindt men die heerlijke puikstukken of stukjes ingestrooid, welke ons de walg, door de andere expectoraties veroorzaakt, dubbel vergoedden; en voortgaande, gelijk in dezen Naklank, vreezen wij, dat bilderdijk, gelijk zoo vele anderen, zijnen roem zal overleven, en dat men zal moeten uitroepen: Quantum mutatus ab illo! En kan het anders? Het is niet meer de Muze, de drang om kunstgewrochten te scheppen, welke hem de lier doet in handen nemen; maar de Geest des Wroks en de Furie van den Twist brengen hem telkens in eene soort van woede, die zich lucht tracht te geven in uitboezemingen, aan welker geheel niets dichterlijks zijn kan, hoe krachtig en treffend ook sommige détails mogen wezen. De doorgaande tegenwoordige gemoedsstemming van bilderdijk is geheel strijdig met die zachte warmte, met die lichte helderheid, welke de noodzakelijke voorwaarden zijn van den echt dichterlijken toestand; eene soort van razernij heeft bij hem de geestdrift vervan-

[p. 323]

gen; hij verzengt, in plaats van te koesteren, en is zelf een speelbal van den hollenden orkaan zijner hartstogten, in plaats van door den levenwekkenden wind zijner fantasie anderen te verfrisschen en op te heffen.

Men luistere zoo scherp mogelijk naar de galmen van dezen Naklank, het meeste is en blijft, in den eigenlijken zin der benaming, een naklank van hetgene wij in de laatste tijden zoo dikwijls, tot oververzadiging toe, van hem hoorden; b.v.:

o Gij, ten smaad geboren slaven,

Wat durft ge 't woord van vrij nog noemen als Bataven!
Neen, geen Bataven; schuim van aller volken schuim,
Te saam gevloeid als 't wier op 't ongestadig ruim. (Bl. 51.)

Ge ontkent Gods roede en tucht en heilige Albeheering,
Met Baâl- en warelddienst in vloekbre samenzweering,
En zegt met mond en pen, en woorden en gedrag:
Wij zijn onze eigen God; wij de oorsprong van 't gezag. (Bl. 46.)

Klompen klei, misvormde doemelingen,

Verachtlijk slijkgebroed, verachtbrer door de schuld;

Wier brein van hoogmoed zwelt, wier hart van lasteringen,

Wier bloed en adem zelf van zonden is vervuld.

Wij, billijk door de wraak in 't slijk vertreden wormen,

Wat loon verdienen wij, slechts nutloos slavenrot? (Bl. 160.)

Men haat hen steeds, die met geen andren mededenken,
En moeilijk zal men ze ook het minst vertrouwen schenken.
't Moest dus zoo zijn, en 'k werd den leerstoel afgeweerd,
Het eenigst, dat ik ooit als weldaad had begeerd. (Bl. 9.)

Verlies ik me in 't gevoel gevoelloos en versteen. (Bl. 125.)

Dus ontfangt mijn laatst Vaarwel. (Bl. 195.)

Al wilden wij den Dichter bij dit laatste woord houden, het zoude ons niet helpen; op dezen bundel zijn al weder verscheidene andere gevolgd: wij nemen dus, welstaanshalve en om de eer aan onszelven te houden, dit afscheid volstrekt niet aan; maar verzoeken liever den Heere bilderdijk, zijne berijmingen der borgtogtelijke genade en zijne zoetvloeijende klagten over den tegenwoordigen geest des kwaads, afzonderlijk voor zijne volgelingen te laten druk-

[p. 324]

ken, en ons liever te beschenken met nieuwe bundels, maar in welke men enkel dergelijke lieve stukjes aantreft als hier Wenschen, Oostersche Lijkzang, Frizo, Lentezoet en eenige andere meer; deze monden ons, en laten geen' bitteren nasmaak achter.