|
| |
Geschiedkundige Verhandeling over de Operatie tot vorming van een' kunstigen Oogappel (Pupilla artificialis); benevens de beschrijving eener nieuwe en zekerder manier, om dezelve door eene tweevoudige of dubbele Schaar te bewerkstelligen. Door W. Men- | |
| |
sert, Ridder, Chir. Doct., Oculist van Z.M., Stads Operateur van de Cataract te Amsterdam, enz Met twee Platen. Te Amsterdam, bij L. van Es. 1828. In gr. 8vo. VIII en 56 Bl. f :-75.
De zoo door zijne buitengewone dexteriteit, qua Operateur, als door zijne grondige kennis in de litteratuur van het ophthalmologische vak der Geneeskunst te regt beroemde Amsterdamsche Oogarts mensert gaat steeds met onvermoeiden ijver voort, om dat gedeelte der Geneeskunst, waarop hij zich in het bijzonder heeft toegelegd, en hetwelk met zoo veel roem door hem wordt uitgeoefend, door gewigtige theoretische en praktische bijdragen, waartoe hem zijne zoo zeer uitgestrekte praktijk, welke schier alle de Noordelijke Provinciën van het Nederlandsche Rijk omvat, eene bij uitstek gunstige gelegenheid verschaft, meer en meer te volmaken, en in zijn Vaderland tot denzelfden trap van volkomenheid op te voeren, welke dit gedeelte der Geneeskunst thans beide in Duitschland en in Groot-Brittanje bereikt heeft. Heeft hij in het voorleden jaar, 1827, door zijn Geschiedkundig Overzigt omtrent de heerschende en voorkomende Oogziekten in Nederland, de leemte, welke omtrent dit vak der Geneeskunst in onze litteratuur bestond, behoorlijk aangevuld, niet slechts door aan het Publiek mede te deelen eigene slotsommen uit eene rijke en zeer uitgebreide ondervinding, maar daarenboven door het uit echte bronnen putten en bijeenverzamelen der geneeskundige bescheiden aangaande de vorderingen der ophthalmologische wetenschap in de Nederlandsche Provinciën, en hierdoor, met bondige bewijzen, den Nederlandschen, zoo vaak bij de buitenlanders miskenden, kunstroem, beide ten opzigte van de theorie en de praktijk van dit met het maatschappelijk welzijn zoo innig verbonden gedeelte der Geneeskunst, voortreffelijk gehandhaafd, en aldus voor denzelven te dien opzigte een duurzaam gedenkteeken gesticht: in de thans voor ons liggende Verhandeling houdt Dr. mensert zich onledig
| |
| |
met het geschiedkundige van de operatie tot vorming van eenen kunstigen oogappel, en met de mededeeling aan het Publiek van eene nieuwe, meer zekere manier, om dezelve te bewerkstelligen, door middel namelijk van eene tweevoudige of dubbele schaar. Na in de inleiding aangemerkt te hebben, dat, ofschoon ook in de Heelkunst soms de nuttigste uitvindingen aan het toeval derzelver oorsprong te danken hebben, echter de Heelkunst in het algemeen en het ophthalmologische vak in het bijzonder de aanmerkelijke vorderingen, welke zij in de tegenwoordige eeuw gemaakt hebben, aan een meer grondig beoefenen der wetenschap, waardoor betere, meer rationele manieren van behandeling ontstaan zijn, verschuldigd zijn, komt de Schrijver meer bepaaldelijk tot zijn doel, en beroept zich, ten betooge van deze zijne stelling, inzonderheid op de vele uitmuntende geschriften en menigvuldige methoden, welke tot vorming van eenen kunstigen oogappel zijn uitgedacht; ons vervolgens in de eerste plaats leverende het geschiedkundige van hetgeen in Nederland omtrent dit onderwerp is voorgevallen, hetgeen zekerlijk, wanneer men hetzelve vergelijkt met de vele verhandelingen en waarnemingen, welke in Duitschland, Groot-Brittanje, Frankrijk en Italië omtrent dit onderwerp in het licht gekomen zijn, in den eersten opslag juist niet zeer ten voordeele van onze landgenooten schijnt uit te vallen; maar, wanneer men deze echter meer van nabij leert kennen, zal men met genoegen ontwaren, dat de enkele oorspronkelijke schriften der Nederlanders, welke van tijd tot tijd over deze materie in het licht verschenen zijn, zich doorgaans, als lettervruchten van ware studiën en grondige kundigheden, op 't voordeeligst onderscheiden, en zoo wel van eene wetenschappelijke vorming der Schrijvers, als van hunne praktische ervaring in dat vak, de duidelijkste blijken aan den dag leggen; zoodat hetgeen de
Nederlandsche Heelkundigen, ten opzigte hunner naburen, in extensiteit verliezen, eenigermate door de intensive waarde hunner schriften vergoed wordt, waarvan deze Ver- | |
| |
handeling onder anderen een doorslaand bewijs oplevert. Vervolgens worden door Dr. mensert alle de uitgevondene manieren, om eenen kunstigen oogappel te vormen, onder de vier volgende hoofdklassen gerangschikt:
| 1mo. | De insnijding, hetzij horizontale of verticale, van het regenboogsvlies, Iridotomia genaamd. |
| 2do. | De uitsnijding van een gedeelte of stukje uit deszelfs zelfstandigheid, Iridectomia. |
| 3tio. | De losmaking of losscheuring van het regenboogsvlies van den haarwijzen band, Iridodialysis. |
| 4to. | De naar buitenhaling, inklemming, ook afsnijding van het afgescheurde gedeelte van het regenboogsvlies (kunstmatige verplaatsing der pupil), Iridectodialysis; welke laatste methode, door den in zijn vak verdienstelijken Dr. van onsenoort, in twee gevallen, met eene allergelukkigste uitkomst is in 't werk gesteld. |
Van alle deze verschillende methoden nu heeft de Oogarts mensert zijne nieuwe manier, om namelijk door eene tweevoudige of dubbele schaar een stukje uit den iris te snijden, de beste en meest gepaste in de uitvoering bevonden; en waarlijk, ofschoon alle de uitgevondene methoden, om eene kunstigen oogappel te vormen, beproefd en beoefend zijn, en alle, de eene meer, de andere min, gunstige resultaten hebben opgeleverd, zoo zal men echter met Dr. mensert moeten instemmen, dat aan de Iridectomia boven de drie andere methoden de voorrang toekomt, en dat in het algemeen de uitsnijding van een gedeelte van den iris, naar zijne manier door eene tweevoudige of dubbele schaar bewerkstelligd, voor de zekerste en beste methode moet gehouden worden, daar men door dezelve eene zuivere ronde opening in den gesloten iris, en wel in het midden van het regenboogsvlies, waar de oogappel geheel gesloten is, of ook in een gedeelte van den iris, naar mate de verschillende omstandigheden zulks vereischen, kan vormen, en zij ongelijk veel minder aan gevaar voor Iritis en andere bedenkelijke toevallen is blootgesteld, en dus ceteris paribus den lijder de meeste hoop ter her- | |
| |
stelling van het gezigt verschaft, indien men namelijk overweegt, dat, blijkens de ervaring, eene wond met verlies van zelfstandigheid minder blootgesteld is aan vernaauwing of sluiting, dan eene eenvoudige verdeeling; dat deze operatie den lijder geen pijn van belang veroorzaakt, immers dat dezelve niet te vergelijken is met de meerdere pijn en smart, welke, ook onder de ervarenste behandeling, de losscheuring en soms herhaalde pogingen, om den iris van het ligamentum ciliare af te trekken, moet veroorzaken; dat, eindelijk, de inklemming en afsnijding van het regenboogsvlies, als het tusschen de
cornea ingeklemd is, ook geenszins zonder pijnlijke aandoening kan geschieden, en dat, ten gevolge derzelve, soms zeer belangrijke, ja zelfs gevaarlijke toevallen kunnen ontstaan.
Doch, ofschoon de methode van uitsnijding, volgens de manier van Dr. mensert met eene tweevoudige of dubbele schaar bewerkstelligd, in verre de meeste gevallen met eene gewenschte uitkomst kan in het werk gesteld worden, zoo erkent de geachte Schrijver echter openlijk, dat dezelve geenszins onbepaald in alle gevallen behoort in het werk gesteld te worden; want dat zij niet te pas komt in die omstandigheden, waar, uit hoofde van het kleine gezonde gedeelte van het regenboogsvlies of van het horenvlies, gebrek aan ruimte bestaat, in welke echter de Iridodialysis nog altoos mogelijk is en dus beproefd kan worden, hoezeer zij maar eene zeer flaauwe hoop van mogelijke, doch altoos gebrekkige, herstelling overlaat, daar in dit geval de pupil immer aan den rand van het regenboogsvlies valt. Insgelijks verdient, volgens mensert, de afscheiding of afscheuring van den iris van het ligamentum ciliare de voorkeur in die gevallen, in welke, zoo als bij kinderen, te groote bewegelijkheid van het oog plaats heeft, of waar hetzelve niet dan zeer moeijelijk door middel van een' oogspiegel kan bepaald worden.
Dr. Mensert geeft dus in die gevallen, waarin, uit hoofde van bijzondere omstandigheden, de Iridectomia
| |
| |
niet wel in het werk gesteld kan worden, aan de Iridodialysis boven de overige methoden de voorkeur, en wil dezelve alsdan beproefd hebben. In dit laatste gevoelen nemen wij echter de vrijheid van hem te verschillen, daar wij, zoo wij vermeenen op goede gronden, van meening zijn, dat in alle deze gevallen niet de Iridodialysis, maar de kunstmatige verplaatsing der pupil, en wel volgens de manier van Dr. van onsenoort, met inklemming in het harde oogvlies van een gedeelte des oogappelrands van den regenboog, behoort beproefd te worden. Het is zoo, de beroemde dupuytren oordeelt de kunstbewerking, om tusschen de lippen der wonde van het horenvlies een gedeelte van den iris te bepalen, de slechtste, omdat zij zonder noodzakelijkheid de uitzakking van dit vlies medebrengt; eene, zegt die Schrijver, altoos hinderlijke, soms moeijelijk te genezen ziekte, en die tot de ernstigste ontstekingachtige toevallen aanleiding geven kan. Doch, met allen eerbied, aan de uitstekende talenten van dien beroemden Heelkundige verschuldigd, schijnt het ons toe, dat hij de kunstmatige verplaatsing der pupil, door inklemming van het afgescheurde gedeelte van den iris in het horenvlies, niet zoo zeer uit ervaring, als wel uit theoretische gronden, afkeurt; daar het ons niet gebleken is, dat hij dezelve ooit beproefd heeft. Daarenboven moeten wij aanmerken, dat het niet de kunstmatige verplaatsing van den oogappel, maar inzonderheid de losmaking of asscheuring van het regenboogsvlies van den haarwijzen band is, welke de gevreesde ernstige ontstekingachtige toevallen veroorzaakt, en welke intusschen in beide deze methoden eveneens plaats heeft; en eindelijk, dat deze zoo zeer gevreesde toevallen veel minder schijnen te duchten te zijn, wanneer men, volgens de manier van van onsenoort, het losgemaakte of afgescheurde
gedeelte van den iris, in plaats van in het horenvlies, in het harde oogvlies inklemt. Daar nu de verplaatsing der pupil met inklemming in den harden oogrok eerst later door onzen landgenoot
| |
| |
van onsenoort is uitgevonden en bewerkstelligd, zoo konde ook dupuytren derzelver waarde of onwaarde niet beoordeelen; en van onsenoort heeft door twee welgelukte operatiën proefondervindelijk bewezen, dat deze methode, op zijne manier met de vereischte omzigtigheid en behendigheid in 't werk gesteld, althans geen meer vrees voor ernstige ontstekingachtige toevallen oplevert, dan de eenvoudige Iridodialysis.
Wat nu de door Dr. mensert uitgevondene manier, om de operatie te doen, betrest, dezelve bestaat in het maken van eene genoegzaam ruime insnijding in het doorschijnend horenvlies met het slaarmesje van de wenzel, waarna hij een, door hem uitgedacht, hol geslepen lancet onder den gemaakten lap of wonde van het horenvlies langs den iris door de voorste oogkamer invoert, tot de plaats, alwaar men de basis van de nieuwe pupil denkt te vormen, hetzelve aldaar omtrent twee lijnen diepte door het regenboogsvlies indrukkende, de holle zijde van het lancet naar het midden en de bolle zijde naar den buitenrand van den iris gerigt, waardoor zich dadelijk eene halfronde opening in het regenboogsvlies vormt, geschikt ter inbrenging van de dubbele of tweevoudige schaar; welk instrument als eene gewone schaar, met het geheel toegesloten gedeelte naar beneden gerigt, tusschen het horen- en regenboogsvlies ingebragt wordt; waarna men, de schaar zoo verre, als vereischt wordt, openende, hierdoor het horenvlies van het regenboogsvlies verwijdert, en het stomp of toegesloten gedeelte door de gemaakte opening zoodanig verder invoert, dat het eene gedeelte voor en het andere achter het regenboogsvlies geplaatst is; hebbende men alsdan slechts de schaar toe te fluiten, om een volkomen zuiver en rond stukje uit den iris uit te snijden; zoodat, naar mate men de schaar hooger invoert, de pupil grooter valt, hetwelk ook door eene grootere of kleinere schaar kan bepaald worden, daar bij de sluiting van de schaar het stukje, dat uitgesneden wordt, tusschen de
| |
| |
twee bovenste schaarpunten ingeklemd blijft zitten, en daarmede van zelve naar buiten gebragt wordt.
Twee platen, met eene korte, duidelijke beschrijving der door hem tot het vormen der kunst-pupil gebezigde werktuigen, versieren deze allezins belangrijke Verhandeling, welke in de handen van iederen Heelkundige behoort te zijn, en die door eene bibliographie van de boeken en bijzondere verhandelingen, welke omtrent de operatiën van den kunstigen oogappel zijn uitgegeven, besloten wordt.
Wij betuigen den geachten Schrijver onzen welmeenenden dank voor deze zijne korte, maar gewigtige bijdrage tot het door hem zoo gelukkig beoefend ophthalmologisch vak der Geneeskunst. Inderdaad, deze door Dr. mensert uitgevondene dubbele of tweevoudige schaar, welke, vergroot, zoo driekant als rond, niet slechts ter vorming der kunst-pupil, maar ook in een aantal andere heelkundige gebreken, een nieuw, zeer doelmatig instrument, ter verrigting van onderscheidene andere heelkundige operatiën, ter wegneming van scarcomatische, scirrheuse, verruceuse, fungeuse en polypeuse ongemakken verschaft, is eene schitterende loover in den eerkrans, op welken hij, zoo door het onvermoeid streven ter meerdere volmaking van de ophthalmologische studiën in zijn Vaderland, als door zijne uitstekende talenten in het verrigten van oogöperatiën, zulk eene billijke aanspraak heeft, en welken Nederlandsch dankbaar Publiek voor deszelfs verdienstelijken landgenoot gaarne vlechten zal. |
|
Auteursrechtvrij