Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Talma als acteur.

Talma vereenigde in zich het grootste aantal der meest wenschelijke, ja mogelijke hoedanigheden, welke ooit Acteur heeft bezeten. Eene mannelijke houding; een regelmatig aangezigt, welks trekken de antieke vormen te voorschijn riepen; een levendig oog, vol uitdrukking; een ronde hals; een voorhoofd, waarop, gelijk ducis zich uitdrukte, het

[p. 787]

Noodlot gezeteld was; bevallige bewegingen; eenvoudige en edele standen; natuurlijke gebaren, en, eindelijk, eene welluidende en imposante stem. Wat laatstgemelde betreft, het is bekend, welk een vermogen talma in zijne stem bezat, en hoe hij, door kunst en vlijt, het geheim was magtig geworden, om dezelve naar willekeur te leiden, en, om mij zoo eens uit te drukken, haar met zijne tragische hartstogten te kleuren. Talma leverde bovendien een ander buitengewoon verschijnsel: zijn talent, welverre van met de jaren af te nemen, vergrootte zich onder de hand des Tijds; zoodat men mag zeggen, dat de laatst door hem gecreëerde rol tevens die was, in welke hij de hoogste volkomenheid heeft bereikt. Zijne zeldzame kennis hield gelijken tred met zijne ligchamelijke hoedanigheden, en hij had dezelve besteed in het toetsen van alle de hulpmiddelen der dramatische voorstelling en van al het spel der menschelijke hartstogten; en, ten einde zich te verzekeren van eene volkomene begoocheling (illusie), had hij de juistheid van het kostuum tot den hoogsten trap van waarheid opgevoerd; door welk een en ander men niet meer den Acteur zag, maar den persoon zelven, en hij, bij vele gelegenheden, op de aanschouwers de ontzettende werking voortbragt, welke in vroegere eeuwen de schouwburgen van Athene vertoonden, waar de tooneelmatige voorstellingen alleen van tijd tot tijd plaats grepen, doch welke maar al te zeldzaam is geworden bij onze dagelijksche tooneelvertooningen. Meer dan eens weken Acteurs zelve verschrikt terug voor zijne gebaren, en sidderden voor zijne bedreigingen; alsdan was het stuk gestoord, en de overmate van het talent des Acteurs vernietigde eensklaps de begoocheling. Wij kunnen den magtigen indruk, dien de groote Treurspeler wist voort te brengen, niet beter of krachtiger uitdrukken, dan met de woorden van Mevrouw van stael, in eenen brief aan hemzelven, na het spelen van den Hamlet: ‘Ik moet het u zeggen, talma! dat gij gisteren de volmaaktheid, de verbeelding zelve hebt overtroffen. Er is in dien Hamlet, zoo gebrekkig als het stuk is, een overblijfsel van veel sterker treurspel, dan het onze; en uw talent in de rol van Hamlet is mij voorgekomen, het genie van shakespeare te evenaren, doch zonder deszelfs ongelijkheden, zonder deszelfs alledaagschheden, en op ééns verheven tot het edelste op aarde. Die diepte der natuur;

[p. 788]

die vragen over ons lot hier namaals, gerigt aan allen, in tegenwoordigheid eener volksmenigte, geboren om te sterven, en naar u luisterende, als naar het Orakel des Noodlots; die verschijning van den Geest, verschrikkelijker in uwe blikken, dan onder den ontzettendsten vorm; die diepe melancholie; die stem; die blikken, gevoelens openbarende; dat karakter boven alle menschelijke evenredigheden: - 't is verwonderlijk, driewerf verwonderlijk! Mijne vriendschap voor u heeft geen deel hoegenaamd aan eene gemoedsbeweging, de sterkste, welke de kunsten mij gedurende mijn gansche leven hebben doen gevoelen. Ik waardeer u in rollen, waar gij aan uzelven gelijk zijt; maar in de rol van Hamlet hebt ge mij zulk eene geestdrift ingeblazen, dat gij niet meer uzelven waart, dat ik niet meer mijzelve was; het was eene poëzij van blikken, toonen, gebaren, tot welke nog geen Schrijver zich verheven heeft.’