Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Romans van Sir Walter Scott.

Robbert Roodhaar. III Deelen. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1826. Te zamen 737 bl. f 7-50.

Men is reeds in de lezing dezer boekdeelen zeer ver gevorderd, eer men dien Robbert Roodhaar kennen leert; hij is ook de hoofdpersoon van den Roman niet; deze is veeleer het lieve en zeldzame meisje, omtrent welker lot wij zoo lang in het onzekere zijn, of ook de jongeling, wiens echtgenoote zij eindelijk nog wordt. Het verhaal is wild en belangwekkend genoeg. Eerst bevinden wij ons bij eenen echten koopman, wiens zoon echter met den koopmansgeest van zijnen vader niets gemeen hebben wil. Hij raakt dan ook uit het vaderlijk huis, genoegzaam onterfd en verstooten. Zoo is hij bij bloedverwanten, woeste menschen, jagers en drinkers van beroep. Spoedig raakt hij daar in zonderlinge ontmoetingen en gevaren; die vooral niet verminderen, toen hij van daar weg moest, om den listigen slechten neef op het spoor te komen, die zijns vaders vermogen vermeesterd had. Zeldzaam woest en wreed zijn de woelingen, onlusten en oorlogen in het ruwe Schotland, waar wij de door deze romans reeds bekende ruwe natuurtooneelen en nog half woeste zeden weder ontmoeten. De geschiedenis valt voor tijdens de bewegingen ten behoeve van den Pretendent; zoodat het wonderlijk is, dat alles nog zoo goed en gelukkig te regt kwam. Die Roodhaar, met zijne vele namen, is een zonderling mengsel; een karakter, dat nu eens den grootsten afschrik, dan wederom lof en bewondering, en als 't ware eerbied afperst.

In spijt van den schampschoot, den Recensenten door den vertaler in het voorberigt toegediend, wagen wij het, te zeggen, dat de man zijnen tijd nuttiger besteden kon, dan aan deze soort van vertalingen, die hij zegt, dat hem vrij

[p. 534]

wat moeite kosten, hetgeen tevens bewijst, dat hij er niet toe opgewassen is. Wij zeggen dit geenszins in het nadeel van dezen Roman; hoewel wij, van den anderen kant, niet kunnen zeggen, dat onder alle de werken, die wij van of onder den naam van walter scott in handen kregen, deze Roodhaar zich, onzes inziens, bijzonder onderscheidt.

Vertellingen van de Kruisvaarders. Iste en IIde Deel. De Verloofde. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1825, 26. In gr. 8vo. Te zamen 636 bl. f 5-60.

De titel schijnt een vervolgwerk aan te duiden, dat nog wel in een aantal boekdeelen kan worden voortgezet. De geschiedenis van de Verloofde loopt ook in deze twee eerste deelen (en deze twee zijn immers te zamen slechts een eerste deel van het werk?) geheel af. Het geduld van het verlangend publiek wordt dan op eene nieuwe proef gesteld, en deszelfs beurs op eene nieuwe belasting. Maar dit zij tot daaraan toe: wij hebben reeds veel van walter scott aangemeld; nog ligt een stapel van zijne Romans voor ons; en een zonderling voorberigt of inleiding tot dit werk doet ons vermoeden, dat, zoo lang men voortgaat met lezen, men ook voortgaan zal met schrijven. Men, zeggen wij opzettelijk; het schijnt toch, dat er zekere vereeniging bestaat, niet slechts tot de uitgave, maar ook tot de vervaardiging van een aantal romantische werken, onder dezen geachten naam, indien wij anders de inleiding (wel niet geheel en bij iedere toespeling) ook maar eenigermate goed begrijpen; en dat deze vereeniging het publiek een weinig sopt, door aan hetzelve op te dringen, dat eene zoo groote massa van zin en onzin, scherts en ernst, luim en aandoenlijkheid, goed, slecht en onverschillig, het werk van ééne hand kunnen zijn; daar er toch twintig paar handen noodig zijn, om eene zoo geringe zaak als eene speld te maken - twintig koppels honden, om een zoo onbeduidend dier, als eenen vos; te dooden. Het schijnt ook, dat zoodanig eene vereeniging het ongenoegen en den scherpen spot heeft uitgelokt. - Dan, stappen wij van de ons in vele opzigten onverstaanbare inleiding af. Het is toch zonderling, dat wij die echter ten einde toe, en niet zonder eenige voldoening, gelezen hebben. Dit is ook het eigenaardige bij de lezing van ieder dezer Romans, die wij thans reeds niet meer met dezelfde gretigheid ter hand nemen,

[p. 535]

maar echter nooit kunnen ongelezen laten, en - bij alle vermoeijing - aan het einde toch erkennen moeten, dat ons telkens al wederom in een of ander opzigt meer dan gewoon behaagd hebben.

Komen wij op de Verloofde. Wij leeren de edele en schoone Eveline Berenger op het kasteel van haren vader, Garde Douloureuse genoemd, hier kennen. Het was omstreeks het jaar 1187, tijdens de wel min of meer bedaarde, maar echter nog gedurig herhaalde bloedige twisten tusschen de Vorsten in Wallis en de Grens-Lords der oude Britten. De alom door zijne dapperheid beroemde en gevreesde Gwenwijn, met haren vader naar oogenschijn nu verzoend, stond naar hare hand, maar werd beleefdelijk afgewezen, daar over die hand ten behoeve van Hugo de Lacy, Connetable van Chester, reeds beschikt was. Zoo ontstond onverwachts een verschrikkelijke aanval op de Garde Douloureuse, waarbij de vader, die uit een valsch punt van eer den vijand in het open veld te gemoet trok, het leven inschoot, maar het kasteel zich dapper verdedigde, tot het door de Lacy ontzet werd; bij welk verschrikkelijk bloedbad ook Gwenwijn omkwam. Nu herhaalde Lacy zijn aanzoek, en werd niet afgewezen, schoon de edele maagd in haar hart zijnen veel jongeren neef meer genegen was. Op reis naar eene tante, Abdis in zeker klooster, had zij bij eene andere hoogbejaarde bloedverwante eene zonderlinge ontmoeting, die haar met ijzing vervulde; en de wijze woorden van eene harer bedienden, of liever meer vriendin dan bediende, maakten geenen indruk op haar geschokt gemoed. Echter werd zij, niet alleen door dankbaarheid, maar vooral door zekere godsdienstige inbeelding gedrongen, de verloofde van den ouden, maar edelen held. Het huwelijk kon intusschen niet worden voltrokken, daar hij, bij alle zijne aanbiedingen en moeite, door de staat- en dweepzucht niet kon ontslagen worden van zijne vroeger vrijwillig gedane gelofte tot eenen kruistogt naar het H. land. Toen hij, na meer dan drie jaren afzijns, en na het doorstaan van vele ongelukken, als pelgrim verkleed terugkwam, vond hij alles veranderd. Zijn edele neef, aan wien hij zijn goed, zijne verloofde en haar kasteel had toevertrouwd, had zich wel eerlijk en ridderlijk gekweten van het in hem gestelde vertrouwen, maar had toch den laster niet kunnen ontgaan. Hij vond dien in ketenen, en zijne geliefde mede streng bewaakt. Gelukkig echter nog trof de

[p. 536]

doodelijke steek, die voor hem bestemd was, van eenen vermomden vijand, die den dood van Gwenwijn wreken wilde, bij vergissing, niet hem, maar eenen anderen neef van hem, die een aartsdeugniet, en nu de oorzaak bleek te zijn van al den rampspoed, dien de edele Eveline had moeten dulden. Alles nam nu een' gelukkigen keer, daar hij, vrijwillig en ter liefde van zijnen waarlijk edelen en getrouwen neef, afzag van Eveline's hand, en de gelieven vereenigde. Hij zelf trok nu tegen Ierland op, in de rij der ridderlijke Normandiërs, welke het eerst dat schoone eiland met de kroon van Engeland vereenigden.

Men voelt, dat deze Roman wederom vol is van ridderen verliefde avonturen, gelijk mede van thans verouderde gewoonten, zeden, en tafereelen van bijgeloof, met welke de leeslust zich overvloedig ook hier wederom verzadigen kan.