Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Voorlezing, behelzende een woord over het gebruik van Geloofsbelijdenissen of Symbolische Boeken, ter bereiking van derzelver bedoeling, eenheid des geloofs onder de belijders van het Christendom. Te 's Hertogenbosch, bij H. Palier en Zoon. 1825. In gr. 8vo. 66 Bl. f :-75.

De ondervinding heeft immers zoo luide beslist, en er is dezer dagen vóór en tegen dit onderwerp zoo veel geschreven, dat men nu toch zwijgen moest. De schrijver van dit stukje is van een ander begrip, en acht zich, naar het schijnt, bekwaam en bevoegd, om een zoo teeder geschilpunt tot aller genoegen af te doen. Hij doet zich voor als een verdraagzaam Protestant, en alsof hij van wege de herstelling der Jezuiten de pen in de hand nam. Hij zegt - en wie zal dit tegenspreken? - dat niemand, die belang stelt in de waarheid, met opzet dwaalt, en dat, hoe meer ieder Kerkgenootschap zich duidelijk verklaart, hoe meer zij elkander zullen naderen. Hij wil de Formulieren niet als een geloofsbevel, maar als eene geloofsleiding beschouwd hebben. Wij erkennen, dat ons

[p. 464]

de Wel- of Hoogeerwaarde schrijver niet heeft overtuigd. De Formulieren zijn iets of niets; zij verbinden al of niet. En wij kunnen niet zien, dat in eene Protestantsche Kerk eenige andere band te pas komen kan, dan het woord van God. Het is waar, de Bijbel wordt op verschillende wijzen uitgelegd; maar dit is ook bij de Formulieren het geval, en men zal en mag daar ook wel een weinig meer bij de uitlegging de hand mede ligten, daar het enkel menschelijke schriften zijn. Een waarheidzoekend mensch zal echter bezwaarlijk, ten aanzien van het algemeen wezenlijk en zedelijk belang, in den Bijbel duisterheid vinden. Het verschil betreft altijd hier meer het weten van feilbare, kortzigtige menschen, dan het doen; en wij houden ons overtuigd, dat, zoo men zich slechts verzekert, dat het leeraarsambt in de Protestantsche Kerk aan geene andere dan kundige en brave menschen wordt toevertrouwd, er geene zwarigheid is, dat eene gemeente ook niet zonder Formulieren zou kunnen opwassen in geloof en in liefde.

De Formulieren zijn er nu; men houdt zich aan dezelve, als hoofdzakelijk in Gods woord gegrond, maar wijkt van dezelve vrijelijk af, waar men in opregtheid meent, dat zij afwijken van, of meer willen weten, dan Gods woord beslist. Wie heeft regt, ons te zeggen, wat al en wat niet wezenlijk is? Dit te willen bepalen, door te zeer voor de letter of zoogenoemden geest dier Formulieren te ijveren, of meer eenvoudige en duidelijker Formulieren daar te stellen, is, onzes inziens, eene wraakbare poging, waardoor ligt het vuur van twist in de Kerk, die thans in vollen vrede is, kan ontstoken, en zeer veel goeds spoedig vernield worden. Wie kan ontkennen, dat wij overal vooruitgaan, in gematigdheid vooral ook en in liefde? Wie ziet en prijst de voorzigtigheid niet bij het talrijkst Protestantsch Kerkgenootschap hier te lande? Men houdt zich aan de Formulieren doorgaande, en wijkt dàn alleen van dezelve af, wanneer en in zoo ver men meent, dat zij met Gods woord, dat men algemeen eerbiedigt, min of meer in tweestrijd zijn. Ver-

[p. 465]

langt men luije, domme Leeraren? Of is het beter, dat men deze vrijheid handhave? Waar handelt men in dezen onberaden of ligtzinnig? Moet men een' kundigen en braven man in gevaar brengen van te huichelen en zijne zedelijkheid te verwoesten? Zou daarmede de Gemeente des Heeren gediend zijn? - O! dat men toch nu voortaan van de Formulieren zweeg, en liever handen ineensloeg, om evenzeer voor de goede en zedelijke, als voor de verstandige opleiding der aankomende Leeraren te zorgen! Tantum.