Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1826

Werkdadige Landbouw-konst der Vlamingen, verhandeld in zes Zamenspraken, tusschen eenen Grondeigenaar en zijnen Pachter. Door J.L. van Aelbroeck, Lid van den Stedelijken Raad te Gend. Te Gend, bij J. Snoeck-Ducaju. 1823. In gr. 8vo. Behalve den Inhoud enz., VIII, XII en 314 Bl. f 3-50.

In het voorberigt over den oorsprong van dit werk wordt dan erg geklaagd, en met niet weinig regt. Nadat de Voorzitter der Londensche Koninklijke Maatschappij van Landbouwkunde onverrigter zake uit Vlaanderen was teruggekeerd van zijn onderzoek naar den landbouw aldaar, en over denzelven eenige aanmerkingen in het licht gegeven had, zond de Maatschappij der Landbouwkunde van Ierland eenen afgevaardigden, die, twee jaren, den landbouw in Vlaanderen onderzocht, en van zijn onthaal aldaar de gunstigste getuigenis publiek maakte, met het berigt, dat en waarom hij niet geheel heeft kunnen slagen. Ten gevolge daarvan schreef de eerstgemelde Maatschappij eene prijsstoffe uit, bedoelende de beste aanwijzingen omtrent den landbouw in Vlaanderen. Zeven Memoriën zijn toen daarover opgezonden. De Maatschappij werd ontbonden. Men schreef aan dezelve meermalen over de teleurstelling, en verzocht de ingezondene stukken terug. Alles werd met stilzwijgen beantwoord. Ook het onderhavige werk had in de Fransche taal te Londen gedon-

[p. 56]

gen, en verschijnt, op sterken aandrang, met eenige verandering, in het licht. Het is opgedragen aan den reeds genoemden Voorzitter der Londensche Maatschappij, den Heer john sinclair; en na eene inleiding, en nog eenige noodige voorafgaande bemerkingen, vindt men, in 312 bladzijden, zes zamenspraken, zeer compres gedrukt. Dit geeft aan het boek eene mishagelijke houding, en maakt de lezing onaangenaam. En hoe wanstaltig, dat de redenering van éénen, in de zamenspraken, somtijds meer dan 25 bladzijden lang duurt! Zie, dat is eerst aan den praat houden! Taal en stijl zijn Vlaamsch; doch, die zich daarover kan heen zetten, en (opdat wij tevens een proefje geven van de dichtvruchten, die zich nog al niet spaarzaam langs de velden, die men hier bewandelt, aanbieden)

‘Al wie, een ruimen rijd, speurt na met oog en zinnen,
Wat arbeid, ploeg en mest kan op den akker winnen,
Zal leeren met vermaak, het goed en ook het kwaad
Van 't geen de akkerman in Vlaanderen begaat.’

- nu ja, dat zal hij dan leeren, en nog wel veel meer. De inhoud des werks is gewigtig, en bevat vele wetenswaardige zaken voor de liefhebbers van den landbouw, en, in het algemeen, voor de liefhebbers der natuurlijke historie. Maar een oud Hollandsch geduld wordt tot de lezing vereischt; en dewijl de Recensent noch de Redacteur dit op dit werk alleen beproeven mag, en misschien de lezer van dit Tijdschrift daartoe ook ongezind is, zoo raden wij allen, van welker gading dit geschrift is, dat geduld slechts aan, met de stellige belofte, dat het wèl zal beloond worden. Negentien platen zijn tot opheldering achter het werk gevoegd.

Uit de opdragt schrijven wij, ter bevestiging van het door ons gezegde, deze verklaring des Schrijvers af: ‘Als men van de Vlamingen diergelijke schriften leest; het is niet om zijnen geest te vermaken, maar alleen om zich te onderrigten van hetgeen in dit bedrijf gebeurt en voordeelig kan gebeuren.’ Aardig is het antwoord van

[p. 57]

een' landbouwer, wien de Schrijver zijn voornemen berigt, en om zijne hulpe verzocht had. Men moge het, in zijn geheel, bl. V der inleiding lezen. Deze man beweert onder anderen, dat de landbouw alleen voor boeren voordeelig, maar voor heeren altijd nadeelig geweest is, en, het schrijven over dit onderwerp ontradende, laat hij zich dus hooren: ‘Wij hebben eene betere en veel zekerder manier van schrijven; de pennen, die wij gebruiken om te schrijven, zijn de werktuigen van onzen landbouw, de inkt is de mest, het papier zijn onze akkers, en de vruchten, die wij daarop winnen, zijn de redeneringen, die metderdaad spreken, en ons meer leeren en bezorgen, dan sommigen, die over deze stoffe met woorden aan anderen willen leeren, hetgeen zij dikwijls zelven nog zoeken,’ ezv. Eveuwel de Schrijver praat zijn voornemen goed, en die knappe bouwman zegt hem hulpe toe; en zoo kwam dit boek in de wereld, in hetwelk het onderwerp uitvoerig en naauwkeurig, en met vele zaakkennis, die niet het gevolg van de Theorie alleen zijn kan, is behandeld.