Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 326]

Proeve van Nederlandsche weldadigheid bij den jongsten watersnood, uit den geringen burgerstand ontleend.

Naauwelijks was de verschrikkelijke mare wegens het ontzettend onheil, in onderscheidene oorden en plaatsen van ons lieve Vaderland door den storm en woede der Zuiderzee veroorzaakt bij het eerste springtij van Februarij, alomme verspreid, en met ijzing gehoord evenzeer in het Paleis van onzen Koning, als in de schamele hut des geringen daglooners, of Nederland snelt, gelijk één eenig man, met ontsermende meewarigheid toe tot voeding en verpleging der noodlijdenden, voorziet in de behoeften van menschen beide en vee, en biedt zijne milde offers van weldadigheid met wijsberadene liefdezorg aan, tot troost in leed, tot leniging van smarten, en tot verzachting of genezing der geslagene wonden. Bij uitnemendheid dus heeft de Natie, in deze dagen van ellende en bangen kommer, de aloude deugd eener onbekrompene en welaangelegde mededeelzaamheid, aan hare Voorzaten toegekend, hernieuwd, streefde zij hun op zijde, zoo niet voorbij, in het werk van Christelijk liefdebetoon, en heeft zij tegen het gewigt van schier onberekenbare schade eenen onnoemelijken schat van liefde en goud opgewogen, met onvermoeide zelfverloochening en loffelijke vroomheid. Aangenaam was het voor elken gevoeligen waarnemer, alvorens nog het openen van 's Konings schatkist ten nutte der ongelukkige schare blijken mogt, den menschlievenden Landzaat zijnen welbeminden Vorst te zien vooruitsnellen, en de eigene aandrift volgen van een welgeplaatst harte; - aangenaam, vervolgens op te merken, dat Steden met Steden, Dorpelingen met Landbewoners, ter bestrijding van zoo groot een onheil, onderling wedijverden; dat weken, ja maanden achtereen de stroom van grootere en kleinere giften gezegend toevloeide, en een vereerend getuigenis daarstelde, hoe diep eene godsdienstige dankbaarheid voor eigene beveiliging van lijf en goed bij duizenden gevoelvolle Nederlanders geworteld was.

Ook in geringere standen openbaarde zich die Christelijke gezindheid op het heerlijkste. In de allereerste dagen van verslagenheid, toen naauwelijks de inzameling voor ongelukkige Landgenooten geopend was, heeft zich alhier (te L., in Vriesland) eene Edelaardige leeren kennen, wier overspannen gevoel

[p. 327]

twee derden meer aanbood, en dadelijk uitreikte, boven hetgene men van haar, ik zeg niet verwachten, maar zich veroorloven durfde te ontvangen; van haar, die een zeer gering vermogen, in het zweet des aangezigts verdiend, bespaard en weggelegd had tegen onverhoopten rampspoed of zwakheid des ouderdoms. - Een niet min treffend voorbeeld is mij van elders, uit eenen vriendenbrief, bekend geworden. In eene achterbuurt der stad H., in een huisje van geenerlei aanzien, overeenkomstig hunnen kleenen en vergeten stand, leeft een gelukkig paar gehuwden, reeds van bedaagden ouderdom, kinderloos, en bekend zoo wegens braafheid en eerlijkheid van zeden, als vroomheid in handel en wandel. De man is schoenmaker, of, beter gezegd, schoenlapper, dagelijks werkende in zijn pothuis; de vrouw heeft aan huis een winkeltje, verkoopende turf en hout, doch voornamelijk kleene stukjes leder, zoo veel men noodig heeft tot voor- en achterlappen van schoenen. Omtrent den tijd van den omgang, ter inzameling van liefdegiften voor noodlijdenden bij de overstrooming in Vriesland, vervoegt zich de man bij den Leeraar der Gemeente, waartoe hij benevens zijne vrouw behoort, en onder wiens gehoor beiden gewoon zijn getrouwelijk op te komen. Hij staat voor denzelven in eene neerslagtige houding, en zegt hem, met tranen in de oogen, ‘dat zij verlegen waren.’ De eerwaardige Leeraar staat evenzeer verwonderd als bedroefd over die aankondiging, te meer, daar hij vreest uit gedachte voorkomen te moeten opmaken, dat hun eene zware ramp getroffen had, of wel verwarring in hunnen boedel zijn mogt, ofschoon hij anders het goede paar voor oppassend meende te kennen, en dat het, naar hunlieder doen, hun welging. Maar ras ontwikkelde zich het gemoedsbezwaar, waarover zich de waardige lieden verontrusteden: ‘Zij hadden niet genoeg gegeven in de bus voor de algemeene collecte. Zij kwelden er zich te meer over, na het hooren en lezen van de gedrukte Leerrede, die hun de verpligting en zaligheid van ruim en liefderijk geven in den huidigen tijd te sterker had doen gevoelen, daar zij, benevens velen hunner stadgenooten, de geduchte werking der verbolgene zee gezien hadden, en door de goedheid Gods bewaard gebleven waren voor eigene schade. Beiden alzoo diep van dankbaarheid doordrongen zijnde, had de vrouw haren man geraden, met Dominé te overleggen, hoe best een verzuim te herstellen, dat hartelijk hun bedroefde.’ Dit on-

[p. 328]

gekunsteld bewijs van regtschapene, ja zich wegens verzuim beschuldigende menschenliefde miste geenszins den achtingwaardigen Leeraar sterk te roeren, en een' traan in het mannelijk oog te dringen. In gunstige onderstelling nogtans, dat de goede man, naar zijne omstandigheden, rijkelijk in de bus zou gestort hebben, en nu welligt, door overspanning van het edelste gevoel, boven vermogen stond voortgedreven te worden, poogde hij dezen op het minzaamst gerust te stellen, ja tegen te houden in zijnen ijver. Dan te vergeefs: ‘Hij had niet genoeg gedaan. Met kinderen niet bezwaard, mogten zij hierom nu aan hunne ontferming te ruimer botvieren; en een dukaat meer of min, aldus besteed, zou hun niet verarmen.’ Kortom, hij wordt door zijnen Leeraar naar een Medelid der Commissie verwezen, ontvangt alleen den raad, om, eer hij derwaarts zich begeve, nogmaals de zaak te overleggen met zijne huisvrouw; en dadelijk verheldert zich het gelaat des edelmoedigen, die, onder verontschuldiging wegens zijn bezoek en ophouden des Leeraars, zijnen aangewezen weg gaat, en terstond blijmoedig volbrengt, wat hem gezegd was. Bij zijne vrouw toch, wist hij, was geene tegenspraak in dezen te verwachten. Hij verschijnt dan voor het bedoelde Lid der Commissie, boezemt aan dezen eene gelijke aandoening en verwondering in, als aan zijnen Leeraar, en het verschaft bem een onuitsprekelijk genoegen, niet eene bijlage van vier of vijf, maar van twintig gulden alsnog te mogen uittellen, en de verheugende toezegging te ontvangen, dat zijne liefdegave wèl bezorgd en besteed zou worden.

Zoo kenschetste zich ook bevorens dit waardig paar, steeds vasthoudende aan hetgene zij vermeenen pligt te zijn. Wanneér de turf, die zij te koop houden, in den winter, of door schaarschheid van voorraad te hunnent, overmatig stijgt in prijs, blijven zij zich vergenoegen met hunne gewone winst, geraken door aandrang van behoeftige gegadigden ras uitverkocht, worden nu vaak door meer baatzoekende winkeliers beschimpt en bespot, maar omwinden zich daartegen in hunne eigene deugd, die voor zichzelve het onbetamelijke gevoelt van te woekeren ten koste der armoede; zich echter niet veroorlovende den naasten te oordeelen, die anders handelt. - Dezen karakteristieken trek meende ik hier ten slotte nog te moeten bijvoegen, alzoo dezelve mij toeschijnt te voldingen, dat zij niet weggesleept zijn geworden door een gevoel, 't welk hen overmande, en hun gezond verstand ver-

[p. 329]

bijsterde; neen! hunne gave ‘was berekend naar de som, welke zij ligt vroeger in een enkel jaar hadden moeten uitgeven, waren zij niet door den Hemel tot in gevorderden leeftijd doorgaans met gezondheid gezegend geweest. Nu bragten zij daarvoor, en wegens hunne bewaring in den nood des tijds, dit offer van hunne dankbaarheid.’