Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Het pleit om den gevondenen schat.
Eene ware Gebeurtenis.

‘De Ambtman,’ sprak elizabet zuchtende tot guntram, haren man, die eene kleine landhoeve bezat, maar met schulden en zeven kinderen was bezwaard, ‘de Ambtman zal u zeker, voor de achterstallige grondbelasting, geen langer uitstel, dan tot zaturdag, verleenen. Hoe zult ge u redden?’ - ‘Met Gods hulp zal dat wel losloopen,’ antwoordde guntram: ‘Vijftien daalders liggen klaar; en blijft het overige donderdag nog ontbreken, zoo maken wij vrijdag het een of ander te gelde. Het zal ons beiden, wel is waar, hard vallen; maar, lieve elsje, nood breekt wet!’ - ‘De gouden ketting, welken grootmoeder mij schonk’.... hernam zij aarzelende. - ‘Juist omdat dit een geschenk van uwe grootmoeder is,’ viel haar guntram goedhartig in de rede, ‘zal zij niet verkocht worden; het horologie, dat ik van vader geërfd heb, kan ons helpen; en zoo niet, onze buurman koenraad, dien ik zelf zoo dikwijls dienst gedaan heb.’ - ‘En als die eens niet helpen wilde?’ vroeg de bezorgde vrouw. - ‘Dan welligt mijn droom,’ hernam guntram, ‘of liever de schat, dien ik in dien droom even klaar gezien heb, als ik dien hier niet zie! Die schat bevindt zich - ik wilde zeggen, bevond zich, in mijnen droom na-

[p. 242]

melijk, in de mergelgroeve, die koenraad en ik gemeenschappelijk bezitten. Wij ontdekten, koenraad en ik, ten zelfden tijde den schat, deelden hem te zamen, en bragten elk omtrent honderd daalders te huis.’ - ‘Droomen zijn droomen!’ zuchtte elizabet, met een treurig glimlachje. Maar guntram gaf haar een' hartelijken kus, en reed naar de mergelgroeve, waar, een uur daarna, ook koenraad zich met zijnen wagen liet vinden.

Beiden spraken en schertsten over guntram's droom, toen zij in het mergelgraven op een aarden vat stieten, waaruit hun eene menigte zilvergelds tegenblonk. ‘Half part!’ riepen zij gelijktijdig, en wilden aanstonds tot de deeling overgaan; maar koenraad vond zulks onder den blooten hemel gevaarlijk, daar zulks, van wege de aanspraak des Landheers op het gevondene, noodwendig een geheim moest blijven. - ‘Had de Landheer,’ sprak guntram, ‘daarop eenige aanspraak, zoo maakte ik er geene; maar, volgens eene vóór ruim twee jaren afgekondigde verordening, die gij kennen zoudt, zoo gij vlijtiger ter kerke kwaamt, behoort de schat den vinder. Doch ik acht het, om andere redenen, verkieslijk, dat wij de zaak in mijn huis afdoen.’ - ‘In uw huis!’ riep koenraad uit: ‘opdat vrouw en kinders den vond uittrompetten, en de schuldeischers in beweging brengen, die gij toch ook eenigen, en ik zeer velen heb? Neen! In mijne woning, waar vrouw noch kinders zijn, geschiedt zulks veel beter en veiliger. Kom dan, daar ik dezen middag niet te huis ete, tegen den avond bij mij; dan kunnen wij de zaak onder een snaps afdoen.’ - ‘Ik ben er meê tevreden,’ antwoordde guntram, en tilde zelf den schat op koenraad's wagen, die nu sneller, dan de krachten zijner magere beesten dit veroorloofden, huiswaarts reed.

Maar, toen zich guntram tegen den avond bij koenraad vervoegde, was zijne woning gesloten, en hij zelf nergens te vinden. De buren, evenwel, vertelden hem, dat hij, eenige uren geleden, een zijner paarden gezadeld had, en haastig stadwaarts gereden was. Des anderen morgens, toen guntram zich vroegtijdig tot hem had begeven, vond hij koenraad in den stal, bezig met het verzorgen van een treffelijk paard. Guntram reikte hem vriendelijk de hand toe, en herinnerde hem aan den gevonden' schat en hunne afspraak deswege. Dan, hoe stond hij te kijken, toen koenraad hem met een' grimlach van bevreemding aanstaarde,

[p. 243]

zeggende: ‘Ik geloof, dat gij bazelt, vriendje! Hebt gij een' schat gevonden, zoo ga, werwaarts gij dien bewaard hebt!’ - ‘Daarom juist kom ik regelregt tot u,’ hernam guntram: ‘Wilt gij evenwel niet goedschiks doen, wat regt is, zoo zal ik genoodzaakt zijn, andere maatregelen te gebruiken.’ - ‘Maatregelen?’ riep koenraad, en wilde hem met eene zeissen eenen geweldigen slag toebrengen, dien deze echter ontweek, hem dezelve ontrukte, hem met kracht aangreep, en met een' halster naast zijn paard aan de ruif vastbond. Daarop liep guntram naar den Regter, en daagde den gebondenen voor het geregt.

Daar sprak nu de Regter den beklaagde aldus aan: ‘Uw gebuur guntram beweert, dat gij te zamen, in eene u beiden toebehoorende mergelgroeve, eenen schat gevonden hebt, van welken elk van u de helft toekomt. Guntram eischt alzoo de helft van dien schat, welken gij hem weigert. Wat hebt gij daartegen in te brengen?’

‘Dat ik geen' schat gevonden heb, noch in de mergelgroeve, noch ergens elders, noch met guntram, noch zonder hem.’

‘Dat schoone paard evenwel,’ hernam guntram, ‘dat gij eerst heden hebt gekocht?’...

‘Gaat u niet aan,’ viel koenraad hem kortas in de rede.

‘Regt zoo! dat gaat u in 't geheel niet aan,’ sprak de Regter: Wanneer gij niet bewijzen kunt, guntram, het zij door getuigen, het zij’ -

‘Getuigen?’ riep koenraad zegepralend uit: ‘Geen mensch, behalve guntram en ik, was er bij.’

‘Toen de schat gevonden werd?’ vroeg de Regter.

‘Toen wij,’ hernam de beklaagde, zich bezinnende, ‘gisteren morgen in de mergelgroeve arbeidden.’

‘Inderdaad, onder zulke omstandigheden,’ voer de sluwe Regter voort, ‘zal de zaak omslagtig, en in allen gevalle voor één van u, misschien voor elk uwer, kostbaar worden. Daarom, dunkt mij, moest gij het spreekwoord betrachten: beter een mager vergelijk, dan een vet proces, daar bij het laatste toch alleen Advocaten en Regters vet, en partijen gemeenlijk mager worden. Zijt gij, guntram, met eene kleinigheid tevreden? En gij, koenraad, wilt gij hem die kleinigheid geven? Duizend daalders, bij voorbeeld?’

[p. 244]

‘Wat! Er waren maar ruim zeshonderd daalders in 't geheel!’ riep koenraad haastig uit.

‘Zoo veel?’ hernam de Regter glimlagchende: ‘Nu, zoo dient gij ruim driehonderd daalders aan guntram toe te tellen; en gij houdt dan, na astrek van het gekochte paard, nog wel een aardig sommetje over!’

Koenraad, geheel verbluft, viel door de ben, keerde driehonderd-vijftien daalders aan den braven guntram uit, en verliet des anderen daags zijn huis en het dorp.

Guntram, zijner elsje den dikken buidel in den schoot werpende, riep, in dankbare verrukking, uit: ‘Droomen zijn bedrog, lieve vrouw! maar het geloof aan Hem daar boven, - het geloof aan troost, hulp, redding van Hem daar boven, is geen droom, is geen bedrog. Waarheid is het, wat in ons gezangboek staat:

Wie zijnen God alleen laat zorgen,

Geloovig Zijn bestel verbeidt,

Die wordt vaak wonderbaar geborgen,

Bij elke wederwaardigheid.

Hij, die Gods liefde en magt vertrouwt,
Heeft op geen' zandgrond ooit gebouwd.

Wie thans door guntram's dorpje trekt, aanschouwt, niet ver van den grooten weg, een nieuw, regt proper gebouw, te midden van voortreffelijke landerijen. Vraagt nu de reiziger, toevallig, aan den eigenaar, of aan diens vrouw, of aan een hunner zeven bloeijende kinderen, wien deze nette behuizing toebehoort, zoo wordt hij minzaam in guntram's gastvrije woning genoodigd.