Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

[p. 485]

Boekbeschouwing.

Bijbel voor de Jeugd. Door J.H. van der Palm. XIVde Stuk. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1825. In kl. 8vo. 195 Bl. f 1-20.

Met dit stukje loopt de Geschiedenis van het Rijk der tien Stammen, of van het Rijk van Israël, ten einde. De Heer van der palm schijnt de behandeling van dit gedeelte minder aangenaam gevonden te hebben. Inderdaad, voor een' Schrijver, die de bevalligheid van stijl als de voornaamste hoofddeugd waardeert, en die steeds zoekt te behagen, om des te meer nut te stichten, voor zulk een' man was dit gedeelte lastig, ja eenigzins vervelend; en wij verwonderen ons niet, hem ten slotte dus te hooren spreken: Het nu verhandelde deel der geschiedenis had weinig aanlokkelijkheid, en ik stond somtijds in beraad, om er vlugtig over heen te stappen. Dan, daar van der palm tevens een man van ernst en van genie is, wist hij zich meesterlijk te redden, om aan het groote doel dezes werks, de bevordering van echte Bijbelkennis, door eene eenvoudige en niet geheel onaangename voorstelling, te beantwoorden. Hij heeft, namelijk, door de berigten aangaande de gelijktijdige Profeten, en hunne tot de geschiedenis betrekkelijke Godspraken, meerdere levendigheid en afwisseling aan het geheel pogen bij te zetten; waardoor dus dit stuk eenigzins van een' anderen aard en bewerking is, dan de meeste der vorige. Deze afwisseling is voorzeker tot het aangename en leerzame der lezing zeer bevorderlijk; ofschoon, in dit gedeelte, de berigten van Profeten, die meer tot het Koningrijk van Juda dan tot dat van Israël behoorden, sommigen misschien minder gepast zullen voorkomen. Indien de Heer van der palm de Geschiedenis der beide Rijken niet afzonderlijk had willen behandelen, zou deze zwarigheid geene plaats gegrepen hebben.

[p. 486]

Wat men hiervan ook denken moge, dit zal ieder aandachtig en onbevooroordeeld lezer moeten erkennen, dat de Schrijver schoon partij heeft weten te trekken van alwat hem zijn schraal onderwerp maar eenigzins belangrijk en leerzaam kon doen maken. Onzes achtens, althans, strekt de behandeling van dit stukje niet minder tot zijne eer, dan die van alle de vorige. Met dat al zijn er plaatsen, waarop wij aanmerkingen gemaakt hebben. Kortheidshalve zullen wij ons tot twee derzelven bepalen.

De eerste betreft de wijze, waarop Jehu tot Koning werd uitgeroepen, 2 Kon. IX:13. Hieromtrent lezen wij, bl. 13, dat Jehu's spitsbroeders hunne opperkleederen afleiden, tot een bewijs van hulde en onderdanigheid, bekleedden met deze hunne krijgsmantels een rijk getuigd paard of muildier, zetteden Jehu daarop, en voerden hem aldus rond door het leger. Van der palm merkt, in eene noot, op: ‘De vertaling: zij leiden hunne kleederen opeen, of op den hoogsten der trappen, en zetteden Jehu daarop, geeft een allervreemdst en bijkans belagchelijk denkbeeld van een' troon.’ Dit belagchelijke erkennen wij gaarne in zoodanige opvatting; maar zien tevens niet, hoe Jehu gemakkelijk en met eenige waardigheid op een paard of muildier heeft kunnen zitten, indien op hetzelve eene menigte opperkleederen opgehoopt waren; dit meent echter de Heer van der palm niet, en hij had dus, in een boek voor de jeugd, zijn denkbeeld zóó moeten voordragen, dat men er niets belagchelijks bij kon voegen. Duister is het Hebreeuwsche woord gerem en wordt door sommige nieuwe Uitleggers, met vergelijking van hetzelfde woord in den Arabischen tongval, voor een fraai rijpaard genomen: dan, volgens den aard der Hebreeuwsche taal, wordt de plaats door anderen eenvoudig aldus vertaald: en zij namen ieder hunne kleederen, en plaatsten ze onder hem tot op de trappen zelve; dat is: zij spreidden hunne kleederen op den grond, waarover Jehu gaan zou, tot op de trappen van het koninklijk paleis zelve, en, hem van daar aan de toegevloeide menigte vertoonende, riepen zij hem tot

[p. 487]

Koning uit. - Wilde dus de Hoogleeraar voor de oudere opvatting eene nieuwere verkiezen, waarom dan gene uit een belagchelijk oogpunt voorgesteld, en deze niet zóó voorgedragen, dat men het belagchelijke niet even zeer op dezelve zou kunnen overbrengen? Beide opvattingen zijn aannemelijk, mits men ze aannemelijk make, zonder de eene ten koste van de andere te verlagen.

De andere aanmerking betreft den Profeet Amos, bl. 89: ‘Als hij van zich zegt, dat hij geen Profeet of Prefeten-zoon was, bedoelt hij alleen, dat hij niet gelijk was aan de loontrekkende Profeten van Beth-el, die dit als een winstgevend ambt van hunne vaders overerfden.’ Oppervlakkig laat zich dat hooren. In zijne uitgave van den Bijbel teekent de Schrijver op Amos VII:14 aan, dat, ‘volgens anderen, Amos te kennen geeft, dat hij in geene Profeten-school was opgevoed; doch,’ zegt hij, ‘deze scholen bestonden waarschijnlijk destijds niet meer in het Rijk van Israël.’ - In al dit opgemerkte omtrent Amos meent Recensent wel den vernuftigen, maar niet den diepdenkenden Bijbelverklaarder te zien. Volgens het gewone gevoelen, sprak Amos in diervoege, omdat hij geen leerling der Profeten was, noch iemand, die van jongsaf den naam van Profeet gedragen had, maar die, herder zijnde en in geringe omstandigheden, door God zelven en van God alleen de waardigheid van Profeet had gekregen. Waarom dan dit gevoelen verlaten? Omdat de Profeten-scholen waarschijnlijk toen niet meer bestonden? Dit zegt van der palm, maar bewijzen kan hij het niet. Ten tijde van Elias en Eliza bestonden die scholen nog in het Rijk van Israël, en te dien tijde was Amos reeds geboren, die kort daarna als Goddelijk en buitengewoon Profeet optrad. Ook was hij niet van Israël, maar van Juda geboortig; en alles doet denken, ofschoon er geen uitdrukkelijk gewag van gemaakt is in de H. Schrift, dat, sedert Samuël, die, naar het aannemelijkste gevoelen, de eerste oprigter der Profeten-scholen geweest is, tot aan den ondergang van het Rijk van Israël en van Juda, de Profeten-scholen

[p. 488]

nimmer hebben opgehouden. Uit die scholen zijn Jesaias, Jeremias, Ezechiël en Daniël, om van dezen alleen te gewagen, zoo wel als te voren Elias en Eliza, door God zelven tot buitengewone Profeten geroepen, als van der jeugd af aan eene behoorlijke en gepaste onderrigting genoten hebbende. Uit die zelfde scholen zijn, denkelijk, ook gekomen die valsche Profeten, welke vermeld worden nog kort vóór de Babylonische gevangenschap; en ten tijde van Amos, derhalve, wanneer iemand zich Profeet of Profeten-zoon noemde, kon hij niet wel anders aangezien worden, dan als een leerling uit de scholen der Profeten. - Dan, wij willen deze aanmerking niet verder ontwikkelen, om de nietigheid der verklaring van van der palm te doen gevoelen. Wij schatten den man zoo hoog, als iemand doen kan; maar wij zijn niet genegen, om hem blindelings na te volgen, en overtuigd, dat, hoe grooter iemand in naam is, hoe vlugger van vernuft en van verbeeldingskracht, men des te meer zorg moet dragen, om al, wat hij als beter aanbeveelt, niet zoo maar terstond op zijn gezag aan te nemen. - Als eene hinderende schrijffout, hebben wij, bij de aanmerkingen over de Assyrische wegvoering, tweemaal achtereen, bl. 177 en 178, gevonden: eindelijk. De eerste maal had het moeten zijn: ten vijfde; de andere keer alleen kwam het te pas.