Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Proeve eener vrije behandeling van den Heidelbergschen Catechismus, in den geest van het gezuiverd Christendom, overeenkomstig het beginsel der Kerkhervorming. Door J. van der Linden, V.S., Christenleeraar bij de Hervormden te Kantens. Te Groningen, bij W. van Boekeren. 1825. In gr. 8vo. 200 Bl. f 1-50.

De Eerw. van der linden, die zijn motto: ‘non me cuiquam mancipavi,’ met volle regt gebruiken mag, besteedde aan zijne Catechismusleerredenen meer dan gewone oplettendheid. Hij gevoelde, dat de algemeene volksbegrippen in het godsdienstige vooral door dat leerboek geleid werden. Hij koestert voor hetzelve, als een kostbaar geschenk uit het midden der zestiende eeuw, en van

[p. 366]

wege de gematigdheid en bekwaamheid van deszelfs steller, Vader ursinus, niet alleen, maar ook wegens het aanhoudend en meesterlijk doen uitkomen van de strekking der geloofsleer tot echte godsvrucht, eene ongeveinsde hoogachting. Dan - hij is te zeer Protestant, dan dat hij den Catechismus zou aannemen als eenen geloofsregel; en hij ontveinst almede niet, dat hij den Catechismus ook thans niet meer houdt voor den meestgeschikten leiddraad, naar welken men de geloofs- en zedeleer voor de Christelijke gemeente zou moeten behandelen. Doch hij gevoelt het moeijelijke en gevaarlijke van eene verandering te dezen bij het Kerkgenootschap der Hervormden, en is overtuigd, dat niet alle verandering altijd eene verbetering is. Zijne ondervinding heeft hem geleerd, dat dezelve ook nu geen geheel ongeschikte noch onbruikbare leiddraad is; en hij geeft hier eene proeve, hoe men, behoudens den Protestantschen grondregel, zeer goed bij dezen leiddraad blijven kan. Bijzonder heeft ons de algemeene inleiding behaagd, waarvan het zevende artikel van de Geloofsbelijdenis der Hervormde Kerken in Nederland de tekst is, en op den Heidelbergschen Catechismus wordt toegepast. Hierop volgen dan 's mans proeven van behandeling der tien eerste afdeelingen van den Catechismus, en deze proeven zijn meer dan uitvoerige schetsen; zij dragen daarenboven alle bewijzen van 's mans vrijen geest en helder inzigt in het wezenlijke der geopenbaarde Godsdienstleer, en zullen inderdaad den nadenkenden en verstandigen, die met den tijdgeest (in eenen goeden zin) is vooruitgegaan, uitlokken, om aan de Catechismusleerredenen meerdere waarde te hechten, dan thans doorgaans geschiedt bij den beschaafderen stand. Wij mogen dezelve iederen Leeraar der Hervormden ter aandachtige lezing en herlezing aanprijzen; want ofschoon niet ieder dezelve geheel in zijnen geest bevinden zal, maar deze en gene er vrij wat zal willen bijvoegen, zoo zullen zij toch voor ieder leerzaam zijn, op het hoofdzakelijke en meest gewigtige vooral doen hechten, en hem aanwijzen, hoe men, zonder eenige krenking van de achting, aan dat nut-

[p. 367]

tig leerboek van vroegere dagen nog altijd verschuldigd, hier en daar van hetzelve afwijken en verschillen kan, en echter hetzelve als leiddraad zeer wel kan volgen, en uitnemend leerzaam en stichtelijk voor de Protestantsche gemeente over hetzelve prediken. Hoezeer reeds bij deze onderscheidene afdeelingen zeer teedere punten voorkomen, en wij hier en daar eenigzins anders, en misschien wel strenger dan de Eerw. Schrijver, denken, zoo zouden wij echter met zoodanig eene meer uitgewerkte leerrede te onzer herinnering en opwekking meer dan tevreden zijn, en ieder weldenkend Protestant voorzeker met ons. Wij verlangen welmeenend, dat de waardige Schrijver zijnen arbeid op denzelfden voet spoedig zal voortzetten, hetwelk van den goeden aftrek dezer eerste proeve zal afhangen. Wij verlangen het geheel te zien, en dit doen zeker zeer velen met ons. Wij haasten ons daarom met deze onze aanmelding, en durven deze in vele opzigten voortreffelijke Proeve met alle vrijmoedigheid aanbevelen.