Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

De wijze behartiging van de lessen der Overstrooming, voorgesteld in eene Leerrede over Hoséa XIV:10^a. enz. Door P.C. Molhuysen, Predikant te Deventer. Te Deventer, bij A.J. van den Sigtenhorst. 1825. In gr. 8vo. 28 Bl. f :-50.
Redevoering en Gebed, enz. en Proeve van Godsvereering, behelzende eene uitbreiding van het Lied: Vertrouwen op de Voorzienigheid. Door Matthijs Siegenbeek. Te Leyden, bij L. Herdingh en Zoon. 1825. In gr. 8vo. 62 Bl. f 1-:

Zoo wel de zucht om te helpen, als om te stichten en te troosten, noopt ons tot een spoedig, schoon kort verslag van deze twee, ons nu reeds ter hand gekomene, stukjes; hoewel wij voorshands reeds de onmogelijkheid inzien, om van alle gelegenheidspreken en gedichten, die wij te wachten hebben, melding te doen. Beide hebben wij met genoegen en stichting gelezen; in beide leeft en zweeft een geest van Christelijke zachtmoedigheid en ootmoedigheid, bij die des vroegeren, vreemden bedillers uitnemend afstekende. Trouwens, de deelneming van mannen, die vader en vriend zijn, zou hier over stelselzucht zegepralen, al heerschte zij er even zeer, als in het donkere brein des Britschen kluizenaars en boetelings.

D^o. molhuysen, wien de tijdsorde vooraan plaatst,

[p. 197]

had, naar ons oordeel, die verontschuldiging zijner nederigheid niet van doen, met welke hij, in een voorberigt, aanvangt. Er heerscht in zijn gansche ontwerp eene ongezochte eenvondigheid, van welke reeds de tekst getuigt. Geene brommende of duistere woorden; geene verwijzing op bijzonderheden, die niet dan bij gevolgtrekking op de tegenwoordige omstandigheden kunnen worden toegepast. En nu het thema: welke wijsheid moet deze gebeurtenis ons leeren? Zij leere ons: de wissclvalligheid van allen aardschen voorspoed; zij leide ons tot eerbiedige onderwerping aan het Godsbestuur; zij make ons dankbaar voor onze genadïge verschooning; zij bewege ons tot werkzame deelneming in het lot der ongelukkigen. Deze onderscheidene stukken worden door den Prediker geregeld en, met inachtneming der plaatselijke omstandigheden van Deventer, in een' goeden, zuiveren stijl uit elkander gezet. En het verwondert ons geenszins, dat de leerrede met aandoening gehoord, en dadelijk met graagte in de stad ontvangen en verspreid is. Zij was trouwens geen zaad in eenen onvruchtbaren akker gevallen, daar de nieuwspapieren ons hebben doen zien, hoe 's mans woonstad met de edelste harer zusteren gewedijverd heeft in het rijkelijk geven.

De Hoogleeraar schenkt ons wel eene kerkelijke redevoering, maar geene eigenlijke predikatie, de tekst zijnde weggelaten. Wij, voor ons, geven te dezen de voorkeur aan eene eenvoudige bijbelspreuk, al ware zij dan ook niet veel meer dan motto; doch het verschil is klein. Wat de denkbeelden aangaat, die zijn al bijna dezelfde, als boven aangestipt, - aansporing tot dankbaarheid, tot ootmoed en liefde. Het is geene bedilzucht, die ons tot eene aanmerking en vraag noopt, bij een deel van het eerstgenoemde in ons opgekomen: of men namelijk, in zekeren zin, niet te ver kan gaan in de verheffing van Gods liefde en barmhartigheid, bij eene bijzondere gelegenheid betoond, omdat wij zijn gespaard gebleven, of onze en onzer medeburgeren ondergang niet totaal (men vergeve het vreemde woord) is geweest? of dan althans

[p. 198]

het gevaar voor ons aandeel enz. niet blijkbaar moet zijn, en of dit met Leyden wel het geval was? of het anders niet iets heeft van vleijerij, gelijk men aan Vorsten, waar het maar eenigzins geschieden kan, zoo gaarne toebrengt? Het is niet de Heer siegenbeek in het bijzonder, het zijn vele anderen, die deze gedachte somtijds bij ons deden oprijzen. Wij hebben voor het overige geene stof, dan om zijn Hooggel. te danken voor de redevoering niet alleen, maar ook voor de proeve van Godsvereering, in soortgelijken smaak, als vroeger door den Eerw. f. van teutem te Utrecht zijn uitgegeven, bestaande namelijk in eene uitbreiding van eenig kerklied, dat daartusschen bij deelen opgezongen, en doorgaans meer toonkunstig, dan wel anders, uitgevoerd wordt. Ook de Heer siegenbeek heeft deze proeve reeds in het jaar 1800 genomen; maar, zeer toepasselijk zijnde op onzen tegenwoordigen tijd, geeft hij het stuk thans met de redevoering teffens uit. Voorts vinden wij bij beide opstellen alle gebeden en gezangen, ter zelfde gelegenheid gebezigd. En men kan niet ontkennen, dat het een zeer stichtelijk en veelzins schoon geheel oplevert.

Tot een proefje van 's mans welsprekendheid sta hier het volgende uit de redevoering: ‘Ik wil uwe oogen niet met siddering doen staren op die vreesselijke waterbergen, boomen, muren, huizen, torens in hunne vaart medeslepende, den fel gebeukten rug der dijken, ter breedte en diepte van veertig, vijftig, ja meerdere roeden, doende instorten, en het heviglijk geperste water, met breidellooze golven, wijd en zijd ten lande inspatten; ik wil uwe ooren niet met ijzing doen weêrgalmen door het ontzettend gehuil der stormwinden, afgebroken en ondereengemengd met het doffe gebrom der noodklokken, het gebalder der noodseinen, het angstig geloei van het vee, door het aandringend water overstelpt, het naar gekerm, het wanhopig gegil van mannen, vrouwen en kinderen, deels in den staâg aanwassenden vloed jammerlijk versmoord, deels ter naauwernood op de daken der huizen, of in de toppen der

[p. 199]

boomen eene bange verblijfplaats vindende, waar zij, door koude verkleumd, en van rondsomme door de golven aangegrimd, ieder oogenblik een' akeligen dood te gemoet zien; ik wil uwe gevoelige harten niet verscheuren door uw gezigt te doen weiden over die onafzienbare vlakten, kortelings met vruchtbare akkers, vee, voorraadschuren, woningen en dorpen prijkende, en thans, helaas! in een' louteren waterplas-verkeerd, waaruit slechts hier en daar enkele boomtoppen en torenspitsen zich verheffen, terwijl de met lijfsgevaar geredde bewoners, in de naast gelegene steden, het deerlijkst schouwspel van menschelijke ellende aanbieden.’

Wij prijzen elk van goeder harte den koop van beide de stukken aan, die tevens bijdrage is tot leniging der ramp.