Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1825

Leerrede tot godsdienstige voorbereiding der viering van het Akademisch Jubelfeest, enz. Door J.H. van der Palm. Te Leyden, bij D. du Mortier en Zoon. 1825. In gr. 8vo. 39 Bl. f :-40.
Leerrede, na de viering van het 250jarig bestaan, en bij de opening van het zesde halve Eeuwperk, der Hoo-

[p. 192]

geschool te Leyden, naar Nehem. II:20^b. Door J. Clarisse, Hoogleeraar der Godgeleerdheid en Akademieprediker, enz. Te Leyden, bij de Wed. D. du Saar. 1825. In gr. 8vo. 43 Bl. f :-45.

Bij de belangstelling van velen in het feest, onlangs te Leyden gevierd, schoon, helaas! bijna verdrongen door de droevige gebeurtenissen, die hetzelve even voorafgingen, mogen wij, na het bedaren der eerste ontsteltenis over deze ramp, niet nalaten eenig verslag te geven van het gebeurde te dier feestelijke gelegenheid, voor zoo ver dit namelijk tot onze taak behoort, dat is, het eenigzins uitvoerig en, kan het zijn, loffelijk vermelden der voorgedragene en vervolgens uitgegevene stukken. De aan het hoofd dezes genoemde zijn zoodanige, blijkens derzelver opschriften.

De Hoogleeraar van der palm vond het gepast, zijne even voorafgaande predikbeurt aan de godsdienstige voorbereiding tot het feest te besteden, en volvoerde dit werk alzoo, dat, gelijk wij van elders weten, geleerd en ongeleerd bij hem om de onverwijlde uitgave aanhield, waartoe hij, tot onze blijdschap, ook besloot. De voorafspraak doet ons in elk jaar- of jubelfeest eene dankbare erkentenis van genoten zegen opmerken, zal het anders op eene waardige wijze gevierd heeten. Het gebed strekt inzonderheid, om zulk eene geestgesteltenis, bij het verwachte, van God af te bidden. De tekst, 2 Chron. VI:20: Laat uwe oogen open zijn, dag en nacht, over dit huis! door salomo, in zijn gebed bij de inwijding des tempels, gebezigd, wordt vervolgens aangewend om tot dit einde mede te werken, door het betoog vooral dezer drie stellingen: I. Dat wij, na tweehonderd-en-vijftig jaren, ons nog in het bestaan en den bloei dezer voorvaderlijke stichting verheugen mogen, is een bewijs, dat Gods oogen over haar geopend zijn geweest. II. Aan die waakzame zorg der Goddelijke Voorzienigheid alleen zullen wij het te danken hebben, zoo haar bestaan en

[p. 193]

bloei ook voortaan bestendig wezen zal. III. Het is onze dure verpligting, daarvoor, en nu, en te allen tijde, opregte en vurige gebeden tot God op te zenden. In welker eerste dus eenig overzigt van de lotgevallen, nooden en uitkomsten der Hoogeschool, - in de tweede eene gepaste aansporing tot zulk een gedrag, als waarop Gods zegen te wachten is, uitnemend worden te pas gebragt; terwijl het derde vak door het uitvoerige en schoone gebed zelve wordt vervuld.

‘Zagen wij het niet,’ dus lezen wij, onder anderen, in de eerste afdeeling, ‘bij sommige onzer naburen, hoe ijdelheid en dartele nieuwigheidzucht aan alles baldadige handen sloeg, alle gronden van kennis, van zekerheid en zedelijkheid ondermijnde, het gezag van Gods heilig Woord weêrsprak, deszelfs uitlegging op losse schroeven stelde, en van geopenbaarde Godsdienstleer met een' medelijdenden glimlach sprak? Hoe zij ook geene menschelijke wetenschap onaangeroerd liet, waar zij niet hare ligtzinnige onderstellingen, hare onrijpe hersenvruchten poogde in te dringen, wind en waan van kennis voor echte geleerdheid wilde doen doorgaan, en zich daarbij aanstelde, alsof zij den steen der wijzen had uitgevonden, en alles buiten haar nacht en donkerheid was! Waaraan hebben wij het te danken, dat die besmetting ook niet tot onze School is doorgedrongen? dat daar het gewijde Bijbelwoord als Openbaring van God wordt geëerbiedigd, de zuivere Evangelieleer uit hare echte bronnen wordt afgeleid? dat mannelijke geleerdheid en bondige wetenschap nog het kenmerk zijn van ons Akademisch onderrigt; en dat wij, het voortgaand licht der tijden niet versmadende, noch eigenzinnig gehecht aan het oude, noch ligtvaardig ingenomen met het nieuwe, door den flikkerglans der onbedachte praalzucht ons niet bekoren of misleiden lieten? -’

In de Leerrede van 's mans Ambtgenoot clarisse - niet om eigen hoogen dunk, maar op drang van velen uitgegeven - behaagde ons bijzonder de vooraf-

[p. 194]

spraak, aan een vergenoegd en dankbaar terugzien op de volbragte viering bijna geheel toegewijd. De tekst: God van den hemel, die zal 't ons doen gelukken: en wij, zijne knechten, zullen ons opmaken en bouwen, door Nehemia bij den herbouw van stad en tempel gebezigd, zijn zeker wel gepast, maar leveren geen zoo aangenaam en met het verrigte naauw verbonden tafereel op, als die van van der palm. Voor het overige leveren zij ons eene stichtelijke opwekking tot ootmoed en vertrouwen zoo wel, als ijverige en standvastige werkzaamheid, eerst in het algemeen, en daarna met bijzondere toepassing op de Akademie, om dien bloei en zegen voor dezelve te behouden, welke tot hiertoe genoten was, en bijzonder ook in het gedrag en verrigte bij de feestviering had uitgeblonken.

Tot een staal kiezen wij de volgende spraakwending tot den overleden m. tydeman: ‘Dit was nog onlangs uw zalig voorregt, (troost en vrede in den dood, namelijk) voortreffelijke Grijsaard, - thans reeds verheerlijkte Onsterfelijke, die aan onze feestvreugd, waaraan gij anders nog met een jeugdig hart zoudt hebben deel genomen, ontrukt werd om in te gaan in de oneindig heerlijker vreugde uwes Heeren! Ja, Gij hadt het reeds vroeg geleerd, - Gij hadt het in stille nederigheid, zonder ophef of praalvertooning, uw leven lang betoond, wat het zij, zich op te maken en te bouwen in het geloof, dat de Heer zelf het zal doen gelukken. Uw wandel predikte op het welsprekendste, dat niemand van ons zichzelven leven, niemand zichzelven sterven mag. Uw leven was Christus: zou uw sterven u geen gewin geweest zijn? Ja, duizendvoudig gewin; op den versten afstand uwe hoop en verwachting overtreffende. Gij, goede en getrouwe dienstknecht! weet nu reeds bij bevinding, wat ons nog raadselachtig en duister, maar toch het voorwerp onzes geloofs is. Toen het aardsche huis uwes tabernakels verbroken werd, vondt gij het gebouw bij God, niet met handen gemaakt, maar eeuwig in den hemel. Wij, nu nog achtergebleven, sta-

[p. 195]

ren op uw voorbeeld, o Gij, die als mensch en Christen, als vader en leeraar, als ambtenaar en huisgenoot, als letteroefenaar en lid der gezellige zamenleving, altijd even achtenswaardig als beminnelijk waart! wij staren op uw voorbeeld met weemoedigen wellust: och! dat wij het konden navolgen! Zoo zou ook ons einde zijn, gelijk het uwe!...’