Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Eenvoudige Verklaring der Geschiedenis van 's Heilands Verzoeking in de Woestijn. In verband beschouwd met de Evangelieleer der Verlossing. Door H. Ilpsema Andreae, Predikant te Warga c.a. Te Leeuwarden, bij J.W. Brouwer. In gr. 8vo. 79 Bl. f :-80.

Te lang lieten wij dit lezenswaardig stukje onaangemeld liggen. Deszelfs inhoud verdient inderdaad opmerking. Het prijst zich vooral ook aan door beknoptheid. Zeer juist is de opmerking, dat andere uitleggers zich meer bepalen bij het onderzoek, hoe, dan wel, waarin de Heiland is verzocht geworden. Dit hoe blijft intusschen altijd moeijelijk, en dit noemde borger eene klip, waarop zoo vele uitleggers schipbreuk hebben geleden. Onze schrijver houdt de verzoeking, die ons verhaald wordt, voor eene daadzaak. Het verhaal, zegt hij, is eenvoudig, maar zinnebeeldig, en de zinnebeelden zijn uit het spraakgebruik des Bijbels en het dagelijksch leven ligt te kennen. Zijne verklaring heeft de meeste overeenkomst

[p. 692]

met die van hen, welke aan booze gedachten of begeerten, die in den Heiland opkwamen, denken. Zij verschilt er echter van, daar het van zelve opkomen van zoodanige gedachten hem schijnt te strijden met die Goddelijke heiligheid, die de Bijbel den Zaligmaker toekent. Hij doet dan vooraf onderzoek naar de Bijbelleer aangaande den Duivel of verleider der menschen. De Engelen bewonen den hemel, de menschen de aarde, de Duivelen den afgrond. ‘Wil men nu zeggen: dit zijn beelden; die door den echten geest van het Evangelie verlicht is, behoeft zulke beelden niet meer, enz. Ziet iemand de gevolgen der zonde zoo duidelijk, dat geen Duivel en zijne Engelen - dat geen afgrond hem daarvan behoeve af te schrikken. Goed! maar hij late aan anderen vrij, om die beelden te behouden, en ze volgens den Bijbel te gebruiken. Zij zijn in allen gevalle noch schadelijk, noch ongepast.’ Volgens den Bijbel is dan de Heiland door den Duivel verzocht; hoe, behoeven wij niet angstvallig te onderzoeken; maar waarin, is ons meer belangrijk. Bij de verzoekingen houdt onze schrijver telkens in het oog het aanzoek, en de reden, waarom dit aanzoek gedaan wordt; en tevens, dat de Duivel nergens als een dom, maar overal als een listig wezen wordt voorgesteld. Bij de eerste verzoeking is dan het doel niet maar, dat Jezus nu steenen in brood zou veranderen; maar dat Hij zich bijval verzorgen zou bij de menschen, door hunne zinnelijke begeerten te vervullen. Bij de tweede, dat Hij, tot dat zelfde einde, zich op eene hoogte zou stellen, die ieder verbazen zou. Bij de derde, eindelijk, dat Hij de aardsche verwachtingen van den Messias bij de Joden verwezenlijken zou. Wij erkennen, dat wij hier veel aantroffen, hetwelk ons in den aard der verzoekingen licht gaf. De uitslag der verzoekingen, dat de Engelen zijn toegekomen en Hem dienden, verdient bijzondere aandacht. De Duivel laat af, en Engelen komen aan. Het booze kan zich met het goede niet vereenigen, en de duisternis wordt teruggedrongen door het licht. ‘Wie zal dan zulken bijvallen, die hier eenen onzinnigen beelden-

[p. 693]

storm wagen? wie zal ze laten verbrijzelen met eene strafwaardige stoutheid, terwijl men bespeurt, dat het slechts geschiedt, om daarvoor andere beelden, zoo dor als skeletten, in de plaats te stellen? wie wil den eenvoudigen dat leesboek, 't welk hem van God zelv' gegeven werd, uit de hand rukken? wie wil dit verwisselen met een ander, 't welk zoo vol ijdele harsenschimmen is?’ Voorts wordt deze geschiedenis in verband gebragt met de verlossingsleer. De Duivel wordt aan zijne werken gekend, en de Zoon van God is geopenbaard, om de werken des Duivels te verbreken, en ons daarvan te verlossen. ‘Des Duivels werken hebben bij den mensch hunnen oorsprong, in neiging en begeerten. Jezus moest leeren, de begeerten der menschelijke natuur zoo te matigen, dat zij niet ongelukkig maken; waar zij te ver gaan, moest Hij ze bestrijden en overwinnen; de juiste bakens stellen: tot hiertoe en niet verder.’ - ‘Het Evangelie kent aan den dood (van Jezus) eene bijzondere kracht en waarde toe. Het beschouwt hem, als de grond onzer behoudenis en verzoening met God. Evenwel leert het ons niet, dat die dood eene schuldbetaling zij, waarvan men zich slechts behoeve verzekerd te houden, om van alle zonden volkomen verlost te zijn.’ - ‘De verlossing van zonde bestaat niet slechts in het dragen van straf, - want dit zou den zondaar slechts straffeloos, en niet gelukkig maken, - maar in het wegnemen der zonde, enz. De wereldsche begeerlijkheden, de begeerlijkheid van het vleesch, der oogen, en de grootschheid des levens, deze zijn het juist, waarin de Heiland is verzocht geworden.’ - Door deze opvatting wordt, zegt eindelijk de schrijver, de waarheid der geschiedenis geslaafd, de waardigheid des Verlossers gehandhaasd, de geschiedenis zelve bijzonder leerzaam, en zij stemt overeen met de Evangelieleer der verlossing.

Wij danken den Eerw. andreae voor dit lezenswaardig geschriftje. Grootendeels geven wij hem bijval. Alleen zijn wij niet overtuigd, dat hij het nedervallen en

[p. 694]

aanbidden, bij de derde verzoeking, niet al te zeer verzwakt. Wij verwijzen hem ten dezen, en over het geheel, naar den geleerden l. bertholdt, en diens Commentatio, qua tres priores Evangelistas tentationem Jesu Christi a Diabolo ad merum visum internum distinctis et expressis verbis revocare demonstratur, te vinden in zijne Opuscula Academica, quae colligit et edidit Dr. g.b. winer, Lipsiae, 1824; en wij twijfelen niet, of hij zal gaarne erkennen, dat die verhandeling bijzondere opmerking waardig is.