Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

Synodale Leerrede, na vervulden 25 jarigen Evangeliedienst, uitgesproken te 's Gravenhage, op den 6 Julij 1823, door I.J. Dermout, Hofprediker van Z.M. enz. Te 's Gravenhage, bij S. de Visser. 1823. In gr. 8vo. 51 Bl. f :-60.

Deze leerrede zou, om hare belangrijkheid en hare fraaiheid, om haren inhoud en de gepaste wijze, op welke de beroemde spreker zich van de tijdsgelegenheid heeft bediend, eene veel vroegere aankondiging vereischt hebben, en Recensent verbeeldt zich nog bijkans, dezelve vervaardigd te hebben, zonder nogtans te weten, waar dezelve zou gebleven zijn. Het was inderdaad wel toevallig, dat de Eerw. dermout, juist op den tijd dat hij de Synode met eene leerrede had te openen, teffens de vijf-

[p. 593]

entwintigste verjaring van zijnen kerkdienst kon vieren en menigeen zou met dit dubbele feest eer verlegen zijl geweest, dan dat hij er eenige partij van wist te trekken. Dit laatste heeft echter hier in eene uitstekende mate plaats. Hoe kon iemand bijna schooner aanleiding vinden, om het onaangenaam veelvuldig spreken over eigen persoon, werk of lotwissel te vermijden, dan door zijnen leeftijd, als een belangrijk deel der geschiedenis van de vaderlandsche Hervormde kerk, tot onderwerp te nemen? Of welke stoffe was der aandacht van de hooge kerkvergadering bijna al meerder waardig, dan zulk een overzigt, dat de meeste eerwaarde leden met hunne eigene herinneringen konden achtervolgen, en dat eenen rijkdom van zaken, van blijdschap en leering aan de hand gaf, allergeschiktst om hen te stemmen tot voortzetting van de, onder Gods hulp en door Zijnen zegen, zoo wèl begonnene taak der behouding en volmaking?

De tekst, II Cor. IV:15: want alle deze dingen zijn om uwent wille, opdat de vermenigvuldigde genade, door de dankzegging van velen, overvloedig worde ter heerlijkheid Gods, is gewisselijk niet kwaad gekozen, in zoo verre vooral deze woorden hier gerigt worden tot de gansche gemeente. Want (dat wij dit in het voorbijgaan aanmerken) er is in zulk eene synodale leerrede iets gemengds, dat ons, op zichzelve, niet aangenaam aandoet, en, alles gelijk staande, altijd de voorkeur aan eene gewone kerkelijke redevoering zou doen geven, - dat rigten des woords, namelijk, nu tot dezen, dan tot dien hoogen of minderen persoon, nu tot de Hoogleeraren en Leeraren, leden der kerkvergadering, en straks weêr tot de gemeente. Men doet het eene of andere hiervan ook wel vrijwillig; maar elk gevoelt, dat dit iets anders is.

Om voort te gaan, de spreker wil ons eerstelijk, uit eene geheugenis van vijfentwintig jaren, de vermenigvuldigde weldaden, welke God aan de Nederlandsche Hervormde kerk bewezen heeft, dankbaar vermelden; in de tweede plaats, eenige trekken, welke tot opluistering van het heerlijk bestuur der Goddelijke liefde, bij de over-

[p. 594]

vloedige mededeeling van zoo vele gunstbewijzen, kunnen dienen, in het licht stellen; en, eindelijk, indachtig maken, welke de vruchten behooren te zijn der dankzegging, welke door ons en velen deswege aan God moet worden gebragt.

Wat het eerste betreft, de kerk bleef, onder alle schokken der omwenteling, bestaan; zij behield den vrede en volmaakte de liefde in- en uitwendig; zij verloor daarbij hare eigendommelijke kenmerken niet, en zag de middelen tot hare stichting en bloei (verlichting, bekwaamheid, ijver der leeraren, enz.) toenemen.

In het tweede gedeelte komen voor: dat zelfs een min gunstige loop van zaken, onder het weldadig bestuur des Heeren, aan dezen zegen is dienstbaar geworden; dat de goede Voorzienigheid het onkruid belet heeft in dezen grond wortelen te schieten. ‘Het ontbrak (toch), in de beschaafdste landen van ons werelddeel, niet aan zulken, die, deels met eene verwonderlijke ligtzinnigheid, deels met groot vertoon van schranderheid en geleerdheid, zoo wel bij het volk als in de scholen, de gronden van het gezag der Goddelijke openbaring trachtten te verzwakken, of die den zin der uitspraken van de gewijde Schrift naar willekeurige regelen bepaalden, en de leerstellingen, uit den Bijbel in het Godsdienstig geloof opgenomen, verwierpen, of verplooiden, nu eens naar de leiding eener diepzinnige redekaveling omtrent de afgetrokkenste wetenschap, dan eens naar de duistere voorstellingen van het menschelijk gevoel. Groot is het nadeel, hetwelk elders hierdoor is te weeg gebragt; daar bij sommigen eene ellendige onverschilligheid omtrent de Christelijke waarheid hieruit is ontstaan; bij anderen eene troostelooze onzekerheid omtrent de gewigtigste aangelegenheden is veroorzaakt; enkelen een gretig omhelzen van gewaande onfeilbaarheid hebben te baat genomen, om dezen maalstroom te ontzwemmen; velen zelfs het ongezonde kaf, in vroegere eeuw verstrooid, tot schande van den tegenwoordigen tijd, weder vermengd hebben met het koren.

[p. 595]

Der Nederlandsche Hervormde kerk heeft het mogen gebeuren, bij eene behoedzame zifting van goed en kwaad, het goede, waar het zich voordeed, te verzamelen in de schure, en tot gebruik aan te leggen, en tevens door de dwaling niet te worden aangestoken.’ Dit alles is Gods werk, niet het onze.

In het derde deel vinden wij ons aangespoord, om ons door de stof onzer erkentenis te laten besturen tot eene betamelijke waardering van het goede van onzen leeftijd; tot hope op de bewaring en voortduring der bewezene weldaden; tot eene trouwhartige zorg om daartoe mede te werken en er een goed gebruik van te maken.

Voor- en nagebed zijn, te regt, bij het stuk gevoegd. En niemand zal het geheel ligt uit de handen leggen, zonder erkentelijkheid jegens den spreker, en vooral jegens Hem, die ons zulke mannen, zulke taal, zulke gevoelens en zoodanige stof ter dankbare herinnering schenkt. Wij althans doen dit van harte; schoon ootmoedig en gaarne bekennende, dat onzen tijd en elk onzer niet alleen veel gebrekkigs blijft aankleven, maar dat we ook ligt in het een of ander kunnen roemen, hetgeen dien prijs niet ten volle verdient. God volmake ons in alle goede werk, ter eere van Hem en zijnen Zoon! Amen!