Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

De Fabelleer vergeleken met de Geschiedenis. Door den Abt De Tressan. II Deelen. Uit het Fransch vertaald. Met Platen. Te Amsterdam, bij J.C. Sepp en Zoon. 1822. In gr. 8vo. f 4-5.

De titel van dit werk boezemde ons eene groote belangstelling in. De Fabelleer vergeleken met de Geschiedenis, door den Abt de tressan, naar de in Frankrijk voor het openbaar onderwijs ingevoerde en door den Schrijver op nieuw herziene uitgave, met platen! Vele gedachten deden zich te gelijk aan onzen geest voor; maar wij zijn in alle die gedachten teleurgesteld. De Vertaler heeft iets ondernomen, waarvoor hij volkomen onberekend was, en bijna op iedere bladzijde stooten wij op eene jammerlijke verminking van oude namen. Wij weten, hoe Franschen, die met de bronnen der oude geschiedenis niet zeer bekend zijn, vele zaken en namen verwarren en verkeerd plaatsen; maar, als bij die ligtvaardigheid de onkunde eens Vertalers komt, krijgen wij dikwijls een zonderling en smakeloos mengelmoes. Wij hebben het oorspronkelijke met de vertaling niet kunnen vergelijken, en kennen het werk van den Heer bannier ook niet, waaruit de tressan zegt het zijne te hebben geput, nadat hij met onvermoeide vlijt de geachtste Schrijvers had geraadpleegd. Maar welke die geachte Schrijvers zijn, komen wij hier niet te weten. En de oude Schrijvers worden meestal zoo vlugtig, ondoelmatig en verward aangehaald, dat daaruit meer duisterheid dan licht ontstaat. Het komt ons in het algemeen voor, dat de arbeid van de tressan eenige vademen verwijderd is van de hoogte, op welke dit aangename en gewigtige vak van studie door heyne, schelling, bel, hug, creuzer, pareau, muntinghe en anderen geplaatst is. En voor een boek, om bij het onderwijs der jeugd te gebruiken, zouden wij dit voort-

[p. 587]

brengsel van Franschen grond volstrekt niet durven aanbevelen. Alles is zoo los en luchtig, zoo van den hak op den tak, zoo kwalijk zamenhangend, dat het veilig onvertaald had kunnen blijven, al ware de Vertaler ook meer voor zijne taak berekend geweest. Zelfs de plaatjes dragen hier en daar blijken van verkeerden smaak. Zoo geeft men b.v. aan Bellona een paar vaandels uit de zeventiende eeuw na Christus! Waarom er ook niet een paar vierentwintig ponders bij geplaatst? Ons exemplaar zit vol vouwen; zijnde zoo vele plaatsen, waar wij meenen grove dwalingen te hebben ontmoet. Wij zullen er slechts eenige weinige van overschrijven, en dan deze Fabelleer vaarwel zeggen: Iste Deel, bl. 45. ‘De eerste rang bevatte de hoogere Goden, welke men ook de Goden der Natiën noemde, omdat zij bij alle volken bekend en vereerd waren. In den tweeden rang waren de Goden begrepen, welke ovidius het volk God noemde. Zij heetten ook de mindere Goden der Natiën.’ - Bl. 46. ‘Het woord Indigetes beteekent handelende gelijk Goden.’ - Bl. 50. ‘Het woord Mey komt van majores, de grootsten.’ - Bl. 112, over de Godspraken: ‘De Kerkvaders zijn eenparig van gevoelen, dat God somwijlen den eeuwigen vijand van het menschelijk geslacht vergund heeft het toekomende te voorzien. De ontelbare gevallen van bewaarheide Godspraken pleiten voor dit gevoelen.’ - Bl. 113. ‘De jonge meisjes, die huwden, meenden Diana te verzoenen, met aan haar hunnen gordel te offeren, waardoor zij den naam kreeg van Tisiphone, of de gordel-afneemster.’ Als dit geene drukfout is, blijkt daaruit, dat de Abt en de Vertaler geene letter Grieksch verstaan. Maar er zijn ook andere bewijzen. B.v. bladz. 136. aversative, terwijl bij pausanias, die aangehaald wordt, apostrophia staat. En in het IIde Deel, bl. 19, sprekende van de Grieken, zegt men, dat de heilige bosschen luci genaamd worden. Voorts is cestus een knuppel. Herodotus en servius, aristoteles en phocion worden in éénen adem als auctoriteit aangehaald. - Het onderzoek over den Noordschen Godsdienst, waarmede dit werk besloten wordt, ziet er niet veel beter uit. Ook daar worden, gelijk overal, oude denkbeelden, verward en door elkander gehaspeld, opgedischt.