Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1824

[p. 440]

De terugkeering van een aantal R. Katholieke Huisgezinnen, in het Groothertogdom Baden, tot het Evangelische Christendom. Vertaald (lees: verhaald) en beoordeeld door Dr. H.G. Tzschirner, Prof. in de Theologie en Superintendent te Leipzig. Naar de vierde Hoogduitsche uitgave. Te Zutphen, bij H.C.A. Thieme. 1824. In gr. 8vo. 78 Bl. f :-55.

De bedoelde daadzaak is wel reeds genoegzaam bekend; maar het echt verhaal van dezelve, door een' man als tzschirner, die uit de echtste bronnen heeft geput, is voorzeker hoogst belangrijk. Wij zien hier, hoe de vorige Pastor henhöfer tot nadenken en overtuiging kwam, en, door de Roomschgezinde Kerkelijke Overheid van zijne bediening vervallen verklaard, toen eerst openlijk voor zijne gevoelens uitkwam, in een eenvoudig geschrift, waarin hij duidelijk opgeeft, waarin de Roomschkatholieke Kerk, zijns inziens, afwijkt van de zuivere Evangelische leer. Het gevolg was, dat 40 huisgezinnen van zijne vorige Gemeente in zijne overtuiging deelden, en, met den Heer hunner plaats, den Baron von gemmingen, bij den Landsheer de vrijheid verzochten en verkregen, om in de Evangelische Kerk te worden opgenomen. De wijze van opneming, en hunne afgelegde belijdenis, wordt ons hier nu medegedeeld; de tegenwoordige staat van deze nieuwe Gemeente, welke door gezegden Heer henhöfer, alsnu Evangelisch Prediker, na afgelegd examen, provisioneel bediend wordt, wordt verder gemeld, ook het Edikt van den Groothertog van Baden, en de uitzigten der Gemeente op verdere ondersteuning en bescherming. De beoordeeling van deze gebeurtenis door Prof. tzschirner maakt het tweede deel uit van dit kort, maar belangrijk geschrift. Het ontstaan van deze kleine Gemeente maakt wel geene groote verandering in de evenredigheid tusschen Roomschen en Protestanten in Duitschland, maar verdient evenwel allezins opmerking; het is toch niet de overgang van eenen enkelen, maar van vele huisgezinnen, welke zich te zamen van de Roomschkatholieke Kerk hebben afgescheiden, waarvan misschien na de Reformatie geen soortgelijk voorbeeld is; en dit is gebeurd in eenen tijd, dat de Roomschgezinden zoo luide triomf roepen, en den val van het Protestantisme met zoo veel verzekering aanmelden.

[p. 441]

Het blijkt volkomen, dat geen belang, maar redelijke overtuiging het roersel was; dat deze nieuwe Protestanten noch Separatisten, noch geestdrijvers zijn; en moge het al blijkbaar zijn, dat zeker piëtisme en hartelijk godsdienstig gevoel deze menschen beziele, dit is dan toch kennelijk bewijs, dat de zinnelijke plegtigheden der Roomschgezinden geenszins zoodanige behoefte zijn voor echt godsdienstig gevoel, als menig Schrijver ons opdringen wil. Bijzonder verblijdende is het, dat geenerlei schimp op de Roomschkatholieken, noch proselytenmakerij, de nieuwe Gemeente onteert, maar alles overlegd is naar billijkheid en rede, overeenkomstig de onvervreemdbare regten van ieders geweten; en bovenal verheugt ons de echt verdraagzame geest der Evangelische Kerk bij het opnemen der nieuwe broeders, waarbij alleen de hoofdzaak, en geenszins iets van Symbolische Boeken of Formulieren, in aanmerking kwam. Wij danken den Vertaler, dat hij ons dit geschrift heeft medegedeeld, en vereenigen ons van harte met tzschirner's wenschen en uitzigten voor eene gelukkige toekomst. Het boekje kome in veler handen, en zal nut stichten.

In het Voorberigt stootten wij op de belangrijke drukfout, ‘dat onlangs de helft der inwoners van Mühlhausen en Baden,’ (lees in) ‘van de katholieke tot de evangelische kerk is overgegaan.’