Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1823

Luim en Ernst. Of verklaring en uitbreiding van eenige Vaderlandsche Spreekwoorden, welke van Eijeren ontleend zijn. Iste en IIde Stukje. Te Rotterdam, bij N. Cornel. 1823. In gr. 8vo. Te zamen 148 Bl. f 1-16-:

Wij herinneren ons den Ernst en Luim van den Eerw. krom; hier is die titel omgekeerd. Daar had de luimige schrijftrant kennelijk het doel, om het ernstige aan den man te helpen; hier moet het ernstige daarentegen misschien dienen, om de luim niet geheel onsmakelijk te doen worden aan den nadenkenden. Dit zij zoo het wil, de Heer n. van der hulst, M.D., onthaalde eerst het Rotterdamsche Genootschap, Verscheidenheid en Overeenstemming, en nu het geëerde Publiek, op zijnen Eijerkoek; en, daar dezelve wèl beviel, voegde hij

[p. 539]

bij het eerste een tweede soortgelijk onthaal, en zal nu, bij leven en gezondheid, voor het minst dat Genootschap, maar denkelijk ook wel het Publiek, nog een paar maal bedienen met soortgelijke portiën. In eene Inleiding wordt Iets, dat is hier, nog al veel, over de Vaderlandsche Spreekwoorden in het algemeen gesproken, hetwelk men over het geheel met genoegen lezen zal. Wij hebben voor onze Natie en onze Taal hooge achting, maar laten echter het gestelde, dat zij het in echte Vaderlandsche Spreekwoorden, en derzelver waarde, zoo ver boven alle oude en latere talen winnen zou, liefst ter verantwoording van den Schrijver. Met zijne systematische rangschikking onzer Spreekwoorden kunnen wij tevreden zijn. Hierop gaat dan de Schrijver over tot eene luimige, of, zoo als hij nu zegt, komische, beschouwing enz. van eenige Spreekwoorden, en bepaalt zich eeniglijk tot die, welke van eijeren ontleend zijn, waarin onze taal zeer rijk is, want hij vond er 16 in getal; terwijl hem daarna nog twee werden opgegeven, die zijner aandacht ontslipt waren. Zijne behandeling is, ja, aardig en onderhoudend genoeg, voor een zoodanig gemengd publiek, als voor 't welk wij vooronderstellen, dat deze zijn Eijerkoek allereerst werd in de pan gelegd; maar nu en dan een weinig sopperig, of wat dun beslagen. Ook worden deze ophelderingen met een aantal andere Spreekwoorden en vele hem invallende Anekdoten doorsprekt; en het ernstige, dat er bij komt, is wel eens wat van al te ver er bijgehaald, en alzoo wat gezocht. - Ziedaar, Lezer! ons oordeel; alhoewel wij gaarne vertrouwen, dat de Redenaar zijne toehoorders, en nu de Schrijver zijne lezers, zeer wel zal geamuseerd hebben. Ook wij erkennen, dat de lezing in het middaguurtje ons goed uit den slaap hield; en komt er weêr een stukje, wij zullen het gaarne op dezelfde wijze nuttigen. De stukjes geven eene onschadelijke en vrij vermakelijke lectuur. - Eenen ongenoemden moet het gehinderd hebben, dat de Schrijver geen bijzonder vriend van de Franschen is. Wij laten zijne verdediging ten dezen gelden, en verlangen zeer, dat het nimmer vergeten worde, welke rampzalige, vuile eijeren de groote Natie in ons nest heeft gelegd! Wij zijn vrienden van het wereldburgerschap, maar ook van de lessen der ondervinding, die ten dezen vooral welligt al wederom spoediger,dan velen misschien wel verwachten, grootelijks zullen te stade komen; en de man is bij ons allezins verdacht, niet alleen geen opregt vaderlandsch burger,

[p. 540]

maar zelfs geen goed wereldburger te zijn, die het er op toelegt, om onzen kinderen te verhelen, te verdraaijen en te doen vergeten, hetgeen wij niet slechts van napoleon alleen, maar van geheel de Fransche Natie geleden en aan haar te danken hebben. Het in omloop brengen van een aantal Spreekwoorden, met onpartijdig geschiedkundig verslag, strekkende ter waarschuwing voor den Sirenenzang, die ons op goed, bloed en eer zoo duur te staan kwam, zou, onzes inziens, eene weldaad zijn voor ons nageslacht.

De Spreekwoorden (?): Men kan dat voor een ei en een appel krijgen, - hij laat hem op zijne eijeren zitten, - hij kiest eijeren voor zijn geld, zijn in het eerste, en: dat zal hem geen windeijeren leggen, - kwaad ei kwaad kuiken, of, zou het ei beter zijn dan het hoen? dat zou de drommel doen, - sla de eijeren in de pan, dan komen er geen kwaê kuikens van, - het is zoo vol als een ei, in het tweede stukje behandeld.

Bij een volgend stukje verzoeken wij den Schrijver zijne som eens te herzien, op bl. 24: Als ééne gans kost 1 gulden, en tien duiven zoo veel als ééne gans, en tien eijeren zoo veel als ééne duif, en tien appelen zoo veel als één ei, dan kost één appel een half centje. - Als Rekenmeester durven wij den Heer n. van der hulst, M.D., vooralsnog niet aanbevelen.