Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Menschelijke trots en ijdelheid.

Bijaldien den mensch iets aankleeft, wat hem bij wezens van hoogere soort belagchelijk maakt, zoo is het voorzeker zijn trots. Wezens uit het Geestenrijk moeten toch wel die ingebeelde voorregten en volkomenheden, welke de eene mensch bij den anderen vóór heeft, als daar is Geboorte, Rijkdom of Eertitels, in derzelver gansche nietigheid doorzien; en, zoo deernis met menschelijke dwaasheden bij hoogere wezens niet eigenaardiger te onderstellen ware dan bespotting, onmogelijk zou het zijn, dat de aanblik eens opgeblazen stervelings, die zich, in het bewustzijn des bezits van een der genoemde voorregten, trotsch en laatdunkend den voorrang boven zijne broederen aanmatigt, hen niet vermaakte; terwijl hij toch, even als zij, aan alle moeiten en wisselvalligheden van zijn geslacht onderhevig, in 't kort - ook slechts een mensch is.

Om deze gedachte in het ware licht te plaatsen, willen wij ons voorstellen, dat de mieren van gindschen aardhoop redelijke schepselen zijn, en elk derzelven, behoudens zijne eigene gedaante en levenswijze, met menschelijke gewaarwordingen en hartstogten is voorzien. Hoe zouden wij het uitschateren van lagchen, wanneer een van hen zich voordeed, en ons van geslachtregisters en titels verhaalde, bij hunnen staat in zwang! - Ziet eens, hoe zich thans de gansche zwerm verdeelt, om voor eene enkele mier, omgeven van eenige pluimstrijkers en kruipende hovelingen, zoo klein als deze in hunne oorspronkelijke menschengedaante waarlijk zijn, plaats te maken, die zijnen weg, met in het oog loopenden trots,

[p. 701]

midden door het bezige gewoel der andere mieren neemt! Gij moet weten, dat dit geene gemeene mier is. Let eens, hoe veel hij zich daarop laat voorstaan; hoe deftig en langzaam hij voorwaarts treedt, en hoe het gansche mierenvolk hem op eerbiedigen afstand aangaapt! Ziet gij, hoe zelfs zij, die hem vergezellen, in ontleenden glans, op de anderen met trotschen blik nederzien, terwijl zij zich evenwel demoedig en kruipend om de enkele geëerbiedigde mier scharen? - Hier ziet gij er een, die zich op eene kleine hoogte heeft nedergezet, om eene lange reeks van eigendommen te overzien. Hij is het rijkste insekt aan deze zijde des henvels, en bezit eene vlakte, wel een half voet lang en ettelijke duimen breed, houdt een' zwerm van bedienden, en heeft ten minste dertig graankorrels in zijne schuren verzameld. Hij staat juist gereed, om de mier, die het digtst bij hem staat, uit te schelden en te tuchtigen, welke echter, zoo veel wij zien kunnen, even zoo goed eene mier is, als hijzelf. - Bemerkt gij dat kleine diertje dáár, dat een' stroohalm in den bek draagt? Dezen stroohalm zou hij voor geene halve mierenwereld willen geven. Hadt gij eens gezien, wat hij zich niet al getroost heeft, om dien magtig te worden! En het is en blijft toch slechts - een stroohalm. Ziet gij, hoe eene menigte mieren hem omringen? Zoo hem deze stroohalm ontviel, zoudt gij terstond deze talrijke schaar van valsche vrienden en vleijers de mier zien volgen, die denzelven had opgeraapt; en het arme insekt, aan 't welk hij ontzonk, werd niet alleen verlaten, maar veelligt jammerlijk om hals gebragt, dewijl geen van hen zou aarzelen, zijnen weg over diens rug te nemen, als den kortsten om tot deszelfs opvolger in het stroohalmdragen te geraken. Gijzelf moogt, zoo gij kunt, beslissen, of genoemde stroohalm eenen schepter of veldheersstaf aanduide. - Hebt gij lust het schoon geslacht van dezen aardhoop te bewonderen, beschouwt dan vooreerst deze mier, die in ootmoedige houding ter linkerzijde eener andere staat, die, naar 't schijnt, voorbedachtelijk het kopje van hem afwendt. Weet, dat dit eene amourette is tusschen een' jongen heer en eene jonge dame. Hij zegt haar, dat zij eene Godin is; dat hare oogen den glans der zonne doen tanen; dat zijn leven of dood van hare uitspraak afhangt, en wat dies meer zij. Zij gelooft zulks, en toont door duizend grimassen en gebaren, hoe aangenaam haar deze verklaring zij. - Let alverder op den trots dezer

[p. 702]

mier aan de regterhand. Ofschoon reeds vrij bejaard, heeft hare ingebeeldheid op rang en schoonheid haar niet begeven; en zij schijnt geneigd, om elk, die haar te na komt, verachtelijk van zich te stooten. - Ziet voorts deze ijdelzinnige gunstelinge van eene groote mier. Het gansche mierenvolkje schijnt haar te bespotten; maar des te trotscher treedt zij voort, zich niet weinig latende voorstaan op het rampzalig voorregt van de maitres te zijn eener zoo hooge personaadje. - Dat klein, onrustig schepseltje, eindelijk, dat zich ginder her- en derwaarts beweegt, is eene kokette van den eersten rang, die den naam heeft van zeer schoon en geestig te zijn. Ziet eens dat gedrang van petits-maitres, die haar, waar zij gaat, nahuppelen!

Wij willen hier onze verbeelding bedwingen, en onderstellen, dat de Dood, in de gedaante van een' spreeuw, op den aardhoop nederstrijkt, en met zijnen snavel, zonder onderscheid van rang of stand, rijken en armen, stroohalmdragers en vleijers, Goden en Godinnen dezer wereld aangrijpt en opslokt..... Is het wel zoo onwaarschijnlijk, dat wezens van hoogere natuur en volkomenheden de bespottelijke uitwerkselen van trots en ijdelheid onzes eigenen geslachts uit hetzelfde oogpunt zouden beschouwen, als wij die van dezen mierenhoop?