Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

Overweging van de geneeskundige behandeling van de ziekte der Kraamvrouwen, bekend onder den naam van peritonitis en febris puerperalis (buikvlies-ontsteking der Kraamvrouwen, kraamkoorts). Door J.B. van den Zande, Hoogleeraar-Geneesheer in het groote Burger-Hospitaal te Antwerpen, enz. Uit het

[p. 579]

Fransch vertaald, door A. van Erpecum, Heelmeester te Amsterdam. Verrijkt met eene Voorrede van Prof. G. Vrolik. Te Antwerpen, bij Ancelle. 1822. In gr. 8vo. XXIV, 162 Bl.

Onder de ziekten, waarover de gevoelens der Artsen verschillen, behoort vooral de Kraamvrouwenkoorts, sebris puerperalis, geteld te worden. Naauwelijks zoude men eenig stelsel kunnen opnoemen, uit hetwelk men niet getracht heeft deze ziekte te verklaren, noch eenige algemeen heerschende methode, welke niet op haar is toegepast.

De Schrijver dezer Verhandeling, het gevoelen der nieuweren toegedaan, beschouwt dezelve als eene ontsteking van het buikvlies, peritonitis; op welke beschouwingswijze zijn plan van genezing gegrond is.

Na eene korte Voorrede, handelt de Schrijver, in het eerste Hoofdstuk, over den aard, de oorzaken en verschijnselen der ziekte zelve, over hare voorzegging en verschillende geneeswijs. Het tweede Hoofdstuk behelst een tiental waarnemingen, waarin de behandeling des Schrijvers, bestaande in het vroegtijdig en rijkelijk gebruik van mercurialia, met opium en hyosciamus en verzachtende geneesmiddelen gepaard, door eene gelukkige uitkomst gestaafd wordt. In het derde Hoofdstuk wordt die behandeling nader ontvouwd, en eindelijk in het vierde aangedrongen door het gezag van onderscheidene Schrijvers.

Dit is het beloop eener Verhandeling, die wij aan de nadere overweging van alle beoefenaren der Geneeskunst in ons Vaderland aanbevelen.

Wat nu des Schrijvers gevoelens zelve betreft, hoezeer wij gaarne erkennen, dat eene ontsteking van het buikvlies bij Kraamvrouwen geene zeldzame ziekte is, gelooven wij echter, dat men met regt zou mogen twijfelen, of zij zoo eigendommelijk en bij uitsluiting het karakter der febris puerperalis uitmaakt, als de Schrijver schijnt te vooronderstellen, en of zij ook daar, waar men de-

[p. 580]

zelve gevonden heeft, niet veeltijds meer het gevolg, dan de oorzaak der ziekte geweest zij.

Die met aandacht de beschrijvingen der Kraamvrouwenkoorts bij hippocrates en andere geloofwaardige Schrijvers gelezen heeft, zal gereedelijk toestemmen, dat deze koorts geene bijzondere ziekte is, maar zich rigt naar het jaargetijde, gestel der lijderessen en de verschillende opwekkende oorzaken, en dat dus ook hier eene algemeene therapie de zekerste leiddraad is tot eene gelukkige genezing.

Wij hebben eerbied voor het gezag van eene twaalfjarige ondervinding, waarop de Schrijver zich beroept; maar wij hebben niet minder eerbied voor het gezag van vroegere eeuwen en de getuigenis van andere geloofwaardige en ervarene Artsen; en het is deze stelling, zoo gewigtig in alle wetenschap op ervaring en getuigenis van anderen gegrond, wier toepassing ons van den verschillenden aard der febris puerperalis overtuigd heeft.

Lijkopeningen hebben niet altijd dezelfde resultaten gegeven, en het ontbreekt niet aan voorbeelden van gelukkige genezingen dezer ziekte door eene methode, verschillende van die des Schrijvers.

Die methode zelve is, onzes inziens, niet dan voorwaardelijk aan te prijzen. Is het zoo algemeen waar, als het hier wordt voorondersteld, dat het bij de verlossing plaats hebbend bloedverlies niet alleen de algemeene, maar zelfs de plaatsclijke bloedontlastingen in eene ontstekingsziekte van Kraamvrouwen geheel noodeloos maakt, en men dus, zonder voorafgaande ontspanning, veilig met groote giften van mercurialia kan aanvangen, van wier prikkelend vermogen de febris mercurialis getuigen kan? Zijn (dus vragen wij verder met den kundigen vrolik) de buiksontlastingen zoo geheel nutteloos in deze ziekte, als de Schrijver beweert? Zouden het prikkelend linimentum volatile camphoratum en dergelijke calidiora wel geïndiceerd zijn in inflammaties, zoo ligtelijk geneigd door prikkeling in gangroena over te gaan? Wij voor ons zouden aarzelen, deze vragen toestemmend te beantwoorden.

[p. 581]

Intusschen verwachten wij, dat de Schrijver ons ook in het vervolg de slotsom zijner verdere nasporingen en waarnemingen zal mededeelen over een onderwerp, zoo belangrijk voor elken beoefenaar der Geneeskunst; terwijl wij tevens dit zijn geschrift in de handen wenschen van vele onzer Kunstoefenaren, opdat ook anderen worden opgewekt, om hunne waarnemingen over eene zoo gewigtige ziekte algemeen te maken. Dank hebbe de bekwame Vertaler, dat ook hij daartoe heeft willen medewerken; en, zoo wij iets op zijne vertaling hadden aan te merken, het zoude zijn eene al te naauwkeurige overbrenging van des Schrijvers uitdrukkingen, waardoor het Nederduitsch taaleigen niet altijd in acht genomen en de gezwollenheid van den Franschen stijl niet overal vermeden is.