Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1822

[p. 137]

Boekbeschouwing.

Leerredenen, over de Lijdensgeschiedenis van onzen Heer, Jezus Christus; met Aanmerkingen van G.C.B. Mosche. Uit het Hoogduitsch. Iste en IIde Deel. Te Amsterdam, bij ten Brink en de Vries. 1820, 1821. In gr. 8vo. Te zamen X, 868 Bl. f 6-10-:

De titel van dit werk (van hetwelk het derde deel, waarmede het zal geëindigd zijn nog niet te onzer kennisse kwam) leert hetzelve niet volkomen kennen. Het bestaat uit Leerredenen, overgenomen, maar met zamentrekking en verandering van het noodige, uit de Predigten über die Leidensgeschichie Jezu Christi, aus dem Werken verschiedener Verfasser gesammelt, en ook uit andere werken van voorname Duitsche Schriivers: de Aanmerkingen zijn niet alleen die van mosche, (in zijne, zoo wij hopen, meer en meer gebruikt wordende Erklärung der Leidensgeschichte) maar ook, zegt de Voorrede, van andere groote Uitleggers. Men ontdekt echter niet, wie deze anderen, behalve schlegel, zijn.

Deze beide deelen behelzen 25 leerredenen, als: 1. Over de beste wijze, om de Lijdensgeschiedenis van Jezus met nut te overdenken. 2. Over de aanslagen van den Joodschen Raad tegen Jezus. 3. Het Avondmaal van onzen Heer Jezus Christus. 4. Over de oogmerken der voetwassching, door Jezus aan zijne jongeren (leerlingen) verrigt. 5. Over het met den Joodschen Raad afgesproken verraad van Judas. 6. Over de ontdekking van den verrader. 7. Over de voorspelling van Jezus aan zijne Discipelen, gedaan bij zijn heengaan naar den Olijfberg. 8. Over Jezus, als, in zijnen doodsangst, niet slechts een martelaar der deugd, maar ook een offer voor onze zonden, en een voorbeeld van broederliefde. 9. Over Jezus ware grootheid, bij zijne gevangenneming. 10. Over de schandelijke vlugt der Discipelen, ezv. Eene waarschuwing

[p. 138]

voor de Christenen, om hunnen Heer nooit te verlaten. 11. Over de misdaad van den grooten Raad te Jeruzalem. 12. Over de verloochening van Jezus door Petrus. 13. Over het navolgingwaardig berouw van Petrus. 14. Over het verslandig gedrag, dat een Christen behoort te houden, bij de drieste aanvallen op zijn geloof. 15. Over de ijsselijke gevolgen der zonden, blijkbaar uit de wanhoop van Judas. 16. Over de beschuldigingen tegen Jezus, bij den Romeinschen Landvoogd ingebragt. 17. Over de goede belijdenis van Jezus voor Pilatus. 18. Over het misdadige der ijdele wereldsgezindheid. 19. Over de vruchtelooze pogingen van Pilatus, om Jezus van de doodstraf te bevrijden. 20. Over den grooten smaad van den Koning der Eere, die zelfs een' Heiden trof. 21. Over de verwerping van Jezus door de Joden. 22. Over het heengaan van Jezus naar Golgotha. 23. Over de aandoenlijke aanspraak van Jezus, op den weg naar de strafplaats. 24. Over de oogmerken van den smadelijken en smartelijken kruisdood van Jezus. 25. Over het opschrift, boven het kruis van Jezus geplaatst.

Vreemd mag de rangschikking van sommige leerredenen schijnen (men zie de derde tot de zesde); en dat ook hier weder de afscheidsrede en bede van Jezus niet voorkomen, is een waar gebrek, waarop in de koning's Dagelijksche Oefeningen en Handleiding niet te vergeefs behoorde opmerkzaam gemaakt te zijn. In geene bijzonderheden kunnende treden, uit hoofde der ons vergunde ruimte, verklaren wij alleen, deze Leerredenen, over het geheel, met genoegen doorlezen te hebben, en niet te twijfelen, of ze zullen hun tot een nuttig huisboek verstrekken kunnen, die in het lijden van Jezus eene verzoening onzer zonden zoo wel, als het verhevenste voorbeeld der godsvrucht en deugd eerbiedigen, en zich hier in hun geloof sterken, en in hunnen ijver tot de deugd aanmoedigen kunnen. Wij zouden ons echter anders hierover meenen te moeten uitdrukken, dan b.v. geschiedt, I. 57. De Regter der geheele aarde zoude hem onmogelijk hebben kunnen straffen - indien hij niet vrijwillig het

[p. 139]

lijden op zich genomen had. En, nu dit het geval is, heeft dan die Regter Hem gestraft? De Bijbel, in welken wij ook niet van de voldoening voor onze zonden lezen, zoo als hier II. 409, geeft waarlijk geene vrijheid tot zoodanige regtzinnigheid. Dat Psalm LXIX zoo, zonder eenige bedenking, Messiaansch gemaakt wordt, (ald. 408) zal ook wel geene goedkeuring vinden bij hen, die op uitlegging der H. Schrift zich toeleggen. Ook zouden wij analogisch anders meenen te moeten voorstellen, dan (I. 66) geschiedt: In Christus naam wordt eerst de boete, en dan de vergeving der zonde gepredikt. Doch, het is hier de plaats niet voor uitweidingen. - Hoezeer de leerredenen, over het geheel, in een' gepasten stijl zijn voorgedragen, hadden wij hier meer en daar minder verheffing van denzelven gewenscht; en van langdradigheid is althans dit werk niet wel vrij te pleiten, die, immers ons, de lezing wel eens deed vervelen. - Van onderscheiden aard zijn de aanmerkingen aan den voet der bladzijden. Aan sommige opheldering bestaat nog behoefte. Sommige aanmoerkingen zijn of geheel onnoodig, of tamelijk onbewezen. Niet weinige zijn der behartiginge hoogstwaardig en zeer lichtgevend; enkele zijn verrassend. Ziehier eene, waar ons het boek openvalt, (II. 360) niet omdat dezelve nieuw is, of omdat zij onze gave toestemming heeft, maar tot een proefje: Men verstaat (Luk. XXIII:31) door het groene hout ja wel doorgaans den Heiland en zijne ware belijders, en door het dorre, de ongeloovige en hardnekkige Joden; maar de geheele zamenhang bewijst, dat deze woorden, (vs. 31) als door de ongelukkige Joden uitgesproken wordende, moeten beschouwd worden. En deze erkenden toch Jezus niet voor een' groenen, en zich voor dorre boomen. Werden ook bovendien bij het onheil, dat Jezus voorspelde, zijne aanhangers niet uit het gevaar gered? Elk gevoelt echter, dat dit laatste alleen bewijst, zoo het eerste mag gelden, en - ieder zoekt niet op dezelfde wijze den zamenhang.

De vertaling van dit werk is in goede handen gevallen. Op geene feilen van aanbelang stieten wij, behalve op

[p. 140]

zich herinneren aan, voor iets aan zich, eene modefout, en laten wij, voor laat ons, in het gebruik waarvan de Vertaler zich niet gelijk is.

Dat dit werk voor onze natie behoefte was, gelooven wij volstrekt niet; maar even zoo gereed onderschrijven wij, voor het overige, het oordeel dier kundige mannen, die de Vertaler zegt omtrent de uitgave dezer Leerredenen geraadpleegd te hebben: dat, namelijk, dit werk een zeer nuttig huisboek zijn kan voor godsdienstminnende huisgezinnen, en jonge Christenleeraars hier nog wel iets zullen vinden, waarvan zij met vrucht gebruik kunnen maken. Maar, maar - het kost alweêr zoo veel geld!