Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

Belangrijke Waarnemingen omtrent het Slaapwandelen, of het Droomleven, zonder den invloed van het Magnetismus. Uitgegeven door C.W. Hufeland, Koninklijk-Pruissische Staatsraad, Lijfarts enz. Uit het Hoogduitsch. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. 1817. In gr. 8vo. IV en 189 Bl. f 1-16-:

Deze waarnemingen, vertaald uit het Journal der praktischen Heilkunde van hufeland und harles, 1817, zijn zeker belangrijk, en eene gewigtige bijdrage tot de kennis van het Magnetismus, en als natuurverschijnsel, en als geneesmiddel. Men zoude het werkje in twee afdeelingen kunnen splitsen. In de eerste worden ons eenige waarnemingen van den Lyonschen Geneesheer pététin en van den Geneesheer renard te Mentz medegedeeld, betreffende de verplaatsing der zinnen, vooral naar de hartkolk, maar ook van het gehoor en gezigt naar andere deelen des ligchaams, in hysterische catalepsis, gepaard gaande met eenige verschijnselen van helderzien, of, zoo als hufeland met regt het verschijnsel noemt, droomzien. Dit merkwaardig verschijnsel, door pététin het eerst waargenomen, werd door hem toegeschreven aan eene soort van dierlijke electriciteit, dewijl hetzelve met de electrieke verschijnselen in sommige bijzonderheden eenige overeenkomst heeft. De Heer renard heeft te Mentz, herhaalde malen, hetzelfde toeval,in dezelfde ziekte, waargenomen, en deelt ons tevens eenige waarnemingen mede van de beroemde dumas, pinel en ande-

[p. 478]

ren, tot hetzelfde onderwerp betrekking hebbende. Aan de echtheid en naauwkeurigheid van het verhaal behoeven wij niet te twijfelen; en het zal daarom der moeite wel waardig zijn, zoo onze vaderlandsche artsen hunne aandacht, in deze zeldzame ziekte, op dit vreemde toeval vestigen. Hoe men toch ten aanzien van het dierlijk Magnetismus moge denken, dit is zeker, dat men uit die gevallen, waar het slaapwandelen en dergelijke verschijnselen zonder invloed der kunst ontstaan zijn, het meeste licht, ter opheldering van dit duister stuk, kan trekken, vooral zoo deze zuivere natuurtooneelen door onbevooroordeelde oogen beschouwd worden.

In de tweede plaats levert ons dit boekje de historie van een' aanmerkelijk hoogen graad van helderzien en zinverrukking, insgelijks zonder kunst ontstaan; een verhaal, waarop men, met allen grond, het gezegde van boileau zou kunnen toepassen, dat het ware niet altijd waarschijnlijk is. De namen van klein en van hufeland waarborgen ook hier de echtheid der geschetste tafereelen, en in het verhaal zelve schijnen duidelijke trekken van waarheid door, al ligt er op enkele deelen merkbaar de vurige gloed der verbeelding en verrukking. Het geheele verhaal is een duidelijk bewijs, hoe sterk de voorstellingen der magnetisch slapenden, hoe sterk hunne verbeelding werkt, en hoe gevaarlijk dit voor hen worden kan. Een meisje, door opstopping der maandstonden, aan verschrikkelijke krampen lijdende, droomt, in haren magnetischen slaap, dat de 11de Augustus haar noodlottig zijn zal, en dat klein en een zeker derde, vereenigd op haar werkende, alleen haar kunnen redden, mits evenwel beiden het ondernemen, zonder er door haar toe verzocht te zijn, en met alle inspanning hunner krachten. Dit was genoegzaam om haar de hevigste angsten en toevallen te bezorgen, tot dat zij beide Heeren bij haar zag; die toevallen telkens te doen vernieuwen, als zij een van beiden in zijnen ijver zag verslaauwen, en om haar

[p. 479]

op den 11den Augustus op den oever des doods te brengen, ja zelfs nog eens naderhand, uit wrevel, omdat klein geen vertrouwen genoeg had gesteld in hare waarheidsliefde. Toen deed echter eene geduchte dosis opium haar het in den magnetischen slaap voorspelde gevaarlijk oogenblik gerust doorslapen. Een geruststellend bewijs, dat vermogende geneesmiddelen op die excentrische wezens, even als op elk ander mensch, werken.

Eenige korte waarnemingen van dien zelfden Geneesheer, het Magnetismus en deszelfs verkeerde aanwending betreffende, vullen de laatste bladzijden van dit werkje nuttig aan.