Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1818

[p. 1]

Boekbeschouwing.

Acta saecularia Academiae Groninganae complectentia Orationes et Carmen in natali eius ducentesimo publice dicta die X Oct. 1814. edidit H. Muntinghe, Acad. Gron. Rector. Groningae, apud I. Oomkens. 4to. pp. XLVI, 243.
T.A. ten Berge, Curatorum Universitatis Groninganae Praesidis, Allocutio ad Professores, et H. Muntinghe Rectoris eiusdem Universitatis Magnifici Oratio, habitae die VI Nov. 1815. &c. Groningae, apud I. Oomkens. 4to. pp. 51.
Annales Academiae Groninganae 1815-1816. H. Muntinghe Rectore Magnifico, E. Tinga Actuario. Groningae, apud I. Oomkens. 1817. 4to. pp. XII, 246. f 4-16-:

Het zou eenen schijn van partijdigheid hebben, van welke wij niet gaarne met grond beschuldigd wierden, indien, na het verslag der Jaarboeken van Leiden's en Utrecht's Hoogescholen, niets dergelijks ten aanzien van Groningen verscheen - Groningen, zoo belangrijk voor het gansche noordelijk gedeelte onzer voormalige vereenigde gewesten, en met zoo veel regt bogende op verscheidene hoofdlichten in hun vak, voorheen en thans nog aan deze Hoogeschool schitterende. Doch terwijl wij, bij het geven van gemelde verslag, de Annales van Groningen nog wachtende waren, en tot derzelver aankomst de pas ontvangene Acta saccularia besloten te laten liggen, zijn er nu ook nog de Redevoeringen bij gekomen, tot de installatie der herstelde Akademie betrekkelijk. Dit vormt, te zamen, eenen geheelen voorraad, en maakt het ons ondoenlijk, veel meer van denzelven te zeggen, dan hetgeen in de opgave van den

[p. 2]

inhoud, den algemeenen aard en aanleiding, als ook de stellers der onderscheidene stukken, bestaat.

Om dan naar de tijdsorde te beginnen, zoo is uit de openbare nieuwspapieren bekend geworden, dat het tweede Eeuwfeest der gemelde Hoogeschole inviel op den 10 October des jaars 1814, en dat hetzelve, in tegenwoordigheid van den Souvereinen Vorst, (nu onzen geliefden Koning) benevens zijne Gemalin en verscheidene hooge personaadjen, onder een' ontzaggelijken toevloed van menschen, vrolijk en plegtig is gevierd. Van dit voorgevallene, nu, ontvangen wij, na twee jaren vertraging der uitgave, verslag en bijlagen in dezen bundel; bestaande, na opdragt aan Z.M. en korte voorrede van den Rector muntinghe, in eene beknopte geschiedenis van het gebeurde, door den Hoogleeraar der Geschiedenissen en Oudheden van eerde; eene kerkrede en gebed, ter opening van het tweede Eeuwfeest, in het Hollandsch, door den godgeleerden Professor tinga; eene Oratie van muntinghe, met annotatiën tot breedere ontvouwing van het lot en den luister der gevierde stichting in het afgeloopen tijdperk; een dichtstuk, toegezongen aan den Vorst, door den nu overleden Hoogleeraar ruar di, en wederom een kleiner aan dezen laatsten, door deszelfs schoonzoon, den begaafden Advocaat tresling; eindelijk eene Oratie van den hooggel. b. de la faille, den Heer j.c. driessen openlijk bevorderende tot de waardigheid van Doctor in de Wijsgeerte; met de dankzegging van den laatsten, en ten slot nog eene Elegie van Ds. fockens te Sneek.

Het tweede, minder lijvige, boekdeeltje bevat, volgens den titel, eene aanspraak van den Heer Curator ten berge in de moedertaal, en eene Oratie ter inwijding, door den Rector. Deze stukken, omtrent een jaar na de voormelden uitgesproken, schijnen dus mede eene poos ongedrukt te zijn blijven liggen, en kunnen, hoe wél gesteld, en hoe veel tot lof der nieuwe orde en wetten op het herstelde Akademiewezen ook behelzen-

[p. 3]

de, die vrolijke en dankbare geestdrift bij ons niet meer opwekken, welke wij ons van de vermelding der gehoudene redevoeringen enz. te Leiden en Utrecht, ter zelfde gelegenheid, nog herinneren.

De Jaarboeken bevatten: orde der lessen te Groningen, te Franeker; de namen der Hoogleeraren te Deventer; de opgave der prijsstoffen voor 1816 (volgens de nieuwe inrigting jaarlijks voor de studenten uit te schrijven); eene lijst der inaugurele dissertatiën of verhandelingen, bij iemands bevordering tot Doctor in een of ander vak geschreven en verdedigd; vervolgens eene Oratie van muntinghe: ‘over het verzuim der verstandsbeschaving, als de hoofdoorzaak des bederfs van den Christelijken Godsdienst in de Middeleeuwen,’ gehouden op den 10 Oct. 1816 bij het nederleggen des Rectoraats, bij welke gelegenheid ook kortelijk verslag van het voorgevallene in den afgeloopen jaarkring geschiedt; de bekroonde prijsverhandelingen van p. boeles, Th. Cand., h. van sonsbeek, Jur. Cand., j.l.c.s. van der kolk, Med. Stud. en f. binkes, Jur. Stud. te Franeker) geheel afgedrukt; eene Oratie van den Vrieschen Hoogleeraar de crane, tot gelijk einde als die van muntinghe, ‘over johan maurits, Vorst van Nassau, bijgenaamd den Amerikaan,’ ook afzonderlijk, zoo wij meenen, in het licht ge even; en eindelijk een levensberigt van ladislaus chernac, in leven Hoogleeraar in de Wijsgeerte te Deventer, door den Kunst- en Letterbode reeds in het Hollandsch overgenomen.

Ziedaar, Lezer, de breede lijst der stukken, in deze drie banden bevat! Gij zult ons, zekerlijk, gaarne toegeven, dat het moeijelijk zou zijn, omtrent elk derzelven in bijzonderheden te gaan. In het algemeen getuigt alles van de belangstelling en den ijver, de vreugde en den bloei aan deze vaderlandsche stichting voor geleerdheid en wetenschap. Het grootste gedeelte heeft betrekking op de oude en nieuwste geschiedenis der Akademie - alles belangrijk op den oogenblik en voor

[p. 4]

de deelgenooten aan de onderscheidene feesten, maar niet even zeer voor den koelen lezer. Deze meesmuilt misschien zelfs wel bij van eerde's Latijnsche schets van zeer Hollandsche festiviteiten.... of verbeeldt zich, dat Ds. fockens al te ijverig geweest is om zijne gezamenlijke Akademievrienden meteen eene foort van onsterfelijkheid te bezorgen .... of krijgt zelfs medelijden met de arme dames (of Dame?) die, na een goed Hollandsch stuk, nog een Latijnsch hadden aan te hooren, dat, naar onze schatting, wel een paar uur zal geduurd hebben.... ja vraagt misschien, of het wel zoo noodig zij, (misschien is het ook wet) dat de stukken van leerlingen, tot loutere oefening geschreven en als blijken van vlijt bekroond, allen in het licht verschijnen. Waar, echter, de geleerde muntinghe de voorname woordvoerder is, daar mist niemand veel goeds en schoons te hooren; en die redevoering inzonderheid, in welke hij aan geene bepaalde herinneringen gebonden was, zal ook door iederen bevoegden regter met genoegen worden gelezen. De prijsverhandelingen vallen niet allen even zeer onder onze beoordeeling; doch er zijn er gewisselijk bij, die den vervaardigers tot groote eer verstrekken. Wij willen niemand noemen, om niemand van een deel der reeds ingeoogste vreugde te berooven. Dat allen op den ingeslagen weg voortgaan; en eene duurzamer en hooger belooning zal hun niet ontgaan!

Heil u dan, achtingwaardige zetel der wijsheid, die twee eeuwen met zoo veel roems bestondt, en thans met jeugdige kracht herbloeit! Heil u, wier Eeuwfeest zoodanige stof tot dankbare herinnering opleverde, zoodanige verbreiders van dezelve vondt, zoodanige deelnemende toehoorders in uwe heiligdommen teldet! Heil u, die zoo voortgaat op den regten weg der kennis, als ons nu reeds is gebleken! Heil u, met uwe waardige zusters, door ons als de drie Bevalligheden, ja meer dan die, te eeren! Heil allen van boven, van den Vader der Lichten!