Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Kunst, om gezondheid, jeugdige kracht en schoonheid, in al de tijdperken des menschelijken levens, te behouden. Door Prof. G.J. Wenzel. Naar den tweeden druk uit het Hoogduitsch vertaald. Te Amsterdam, bij J. ten Brink, Gz. en J. de Vries. 1817. In gr. 8vo. XII en 192 Bl. f 2-:-:

Elke kunst, welke eenige waarde hebben zal, moet zich een doel voorstellen, hetwelk bereikbaar is; anders jaagt zij naar eene hersenschim, en is, voor het minst, tijdverspilling. Zoodanig eene kunst is die, om altijd jong en schoon te blijven. Gezond kunnen wij zijn, zelfs tot in den hoogsten ouderdom: en had de Schrijver van dit werkje zich bepaald, om ons daartoe eenvoudige, op de ondervinding gegronde, voorschriften te geven, wij waren hem, ook na het werk van den beroemden hufeland, dank schuldig geweest. Nu, integendeel, levert hij ons, onder een' eenigzins kwakzal-

[p. 593]

verachtigen titel, een werk, hetwelk zich zeker nog al aangenaam lezen laat, op vele plaatsen zelfs veel goeds bevat, maar waarvan de eigenlijke strekking blijkbaar valsch is. Hoe laat zich jeugdige kracht vereenigen met ouderdom? Wij bekennen, dat de jeugd voor het geheele leven van de grootste waarde is. En daarom vinden wij het voorschrift van hufeland zoo juist: om den ouderdom zoo veel mogelijk te verwijderen, alles te vermijden, wat denzelven versnellen, alles te doen, wat hem vertragen kan. Dan bewaart men jeugdige kracht en gezondheid. - Ook komen ons de voorbeelden van een' jeugdigen ouderdom, uit het planten- en dieren-rijk door den Schrijver gekozen, niet zeer gelukkig voor. Boomen kan men zich niet voorstellen als oude individuën; zij stellen ons het beeld voor van ontelbare geslachten, uit den moederstam voortgesproten en daarop voortlevende. - Hoe kan voorts de herschepping van eene rups in eene kapel een bewijs opleveren voor eenen jeugdigen ouderdom? Zoo zouden er dieren zijn, welke eerst op dát leefperk tot volle rijpheid komen, waarop de anderen in 't algemeen afnemen en verkwijnen. Dergelijke losse spelingen van het vernuft zijn inderdaad niet zeer geschikt, om eene paradoxe stelling te bewijzen. Op deze wijze, namelijk, bewijst de Schrijver in de eerste afdeeling de mogelijkheid, om gezondheid, jeugdige kracht en schoonheid tot in den hoogsten ouderdom over te voeren. De wetten, volgens welke de natuur dit zoude verrigten, worden in de tweede afdeeling opgegeven. Zij zijn hoofdzakelijk dezelfde, welke hufeland, in zijne Kunst om het menschelijk leven te verlengen, opgeeft. Doch een bijzonder gewigt schijnt de Schrijver te hechten aan het bezitten van veel massa, als een middel ter bewaring der jeugd. Het is waar, groote dieren, zoo als olifanten, walvisschen enz., leven lang. Maar hoe traag wassen zij op! En dat jeugdige kracht niet van de massa afhangt, ziet men aan de over het algemeen langdurige jeugd der vogelen, vooral der hoogvliegende. De ver-

[p. 594]

eischten tot een lang leven en laten ouderdom zijn daarenboven niet alleen in het levend schepsel, maar ook in de betrekking, waarin hetzelve met de overige natuur staat, gelegen. Voor het overige bevat deze afdeeling vele lezenswaardige voorbeelden van de sterke werking der natuur, ook in den mensch, tot behoud van leven en gezondheid. Dit vermogen der natuur wordt nog nader ontwikkeld in de derde afdeeling, waarin de Schrijver uit eene korte beschouwing der levenskracht, met regt, de gewigtige gevolgen trekt, dat van haar, van hare behoorlijke vernieuwing uit den rijken voorraad der natuur, gezondheid, jeugd en schoonheid vooral afhangen. In de vierde wordt nog nader aangetoond, hoe de mensch die levenskracht bewaren kan, en daarbij vooral aangedrongen op de betooming der driften, op een stil, vergenoegd, matig en werkzaam leven, zoo veel mogelijk in de vrije natuur, en verwijderd van alle weelde en wellust. Van de vijfde tot de achtste leert ons de Schrijver de vrienden en vijanden der levenskracht meer bepaaldelijk kennen: dezelve zijn dus, als 't ware, eene uitbreiding der vorige, en bevatten, even als deze, een aantal nuttige lessen en gewigtige voorschristen. Vooral drukt de Schrijver op de noodzakelijkheid, om zoo min mogelijk van de natuur af te wijken, als zijnde in dezelve de levenskracht, als in eene rijke bron, besloten, zoodat het levend ligchaam daaruit telkens nieuwen voorraad kan putten. Dit denkbeeld vinden wij zeer juist; twijfelen echter, of juist der opgedolvene aarde zulke levenskracht uitstroomt. Ook vinden wij de stelling, dat alles leeft in de natuur, en dat leven en beweging dengen van denzelfden aard zijn, even onbepaald in hare beteekenis, als onvruchtbaar in hare gevolgen. De twee laatste afdeelingen loopen over het bewaren der schoonheid, voornamelijk van de huid, en strekken vooral ten betooge, dat ware schoonheid geheel van de gezondheid van ligchaam en ziel afhangt.

Een paar misvattingen, waarvan de eene vrij drollig is, moeten wij nog aanstippen. Bl. 10 staat selwands

[p. 595]

falke: wij kennen geen dier met dien naam. Bl. 23 heet het Valk uit Selivand: wij kennen wel een' man, doch geen land, van dien naam; en een mensch heeft toch geen valken in zijne ingewanden. - Andanosia, bl. 33, moet zijn Adansonia.

De druk is zindelijk, de vertaling van het dichtstukje naar burger gelukkig, en de titelplaat beide waardig.