Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

[p. 547]

Oordeelkundige Beschrijving van eenige der voornaamste heelkundige Operatiën, verrigt in het Nosocomium Academicum te Groningen van Nov. 1810 tot Nov. 1815, door P. Hendriksz, Med. et Chir. Dr. en Lector in de Heelkunde aan de Hoogeschool te Groningen, enz. Met Platen. Te Groningen, bij R.J. Schierbeek. 1816. In gr. 8vo. IV, 128 Bl. f 2-:-:

Dit werk, waaruit elk de verdiensten van den Schrijver, als Heelmeester en als Leeraar, ligtelijk zal opmaken, loopt over vier zeer gewigtige kunstbewerkingen; over de steensnijding, over de operatie van de cataract, over de afzetting der ledematen, en over het wegnemen der ballen. De steensnijding verrigt de Heer hendriksz volgens de manier van langenbeck, welke hij niet zonder reden, als de eenvoudigste en oordeelkundigste, aanprijst; toonende het tweede door hem verhaalde geval duidelijk aan, dat door dezelve, zonder veel moeite, zelfs de grootste steenen kunnen worden uitgebragt, daar de toen uitgesneden steen meer dan vijf oncen woog. De eerste waarneming is een nieuw bewijs van eene, reeds vóór vele jaren door den beroemden Hoogleeraar van maanen betoogde, stelling, dat eene groote zwakte, op zichzelve, geene tegenaanwijzing tegen eene gevaarlijke kunstbewerking uitmaakt.

Het tweede hoosdstuk behandelt het ligten van de cataract. De Schrijver geeft de voorkeur aan de uithaling boven de neêrdrukking. Van de hoornvliessteek spreekt hij niet. Daar deze manier van neêrdrukking toch veel voor zich heeft, hadden wij daaromtrent wel iets naders verlangd. Het is niet te ontkennen, dat de uithaling ook wederom zeer veel voor zich heeft, in 't bijzonder met die werktuigen en op die manier, waarmede en waarop de Schrijver haar verrigt. Hij raadt daartoe aan den snepper van guerin, met die ver-

[p. 548]

andering, dat hij voor elk oog een' afzonderlijken neemt, en dat hij, ter bevestiging van den oogbol, ringen gebruikt, van verschillenden diameter, naar mate van de bolheid van het oog. Door deze inrigting is hij zeker van de snede; dezelve geschiedt snel, en zonder het hoornvlies te rekken of te scheuren. Hij behoeft dus niet te vreezen voor een likteeken, waarbij de doorschijnendheid van het hoornvlies verloren gaat. Om den doorgang van de kristal-lens door den regenboog gemakkelijk te maken, verwijdert hij denzelven, onmiddellijk na de doorsnijding, waartoe hij de kunstbewerking altijd in een vertrek verrigt, waar men het licht kan afsluiten. Op deze wijze is hem, van zeven maal, de operatie slechts ééns mislukt, door eene bijkomende venerische oogontsteking. Deze gelukkige uitslag pleit ook zeer voor deze manier, en de Schrijver weêrlegt de bedenkingen, welke men hem tegen den snepper maken kan, te wél, dan dat dit zijne kunstgenooten zoude afschrikken om hem na te volgen. De afbeelding van het werktuig, met de oordeelkundige verbetering des Schrijvers, vindt men op de tweede plaat.

In het derde hoofdstuk deelt ons de Lector eenige waarnemingen over de afzetting der ledematen mede. Te regt merkt hij aan, dat het moeijelijkste bij deze geheele kunstbewerking is, te bepalen, of dezelve wezenlijk noodzakelijk zij. In het bijzonder dringt hij er hier op aan, om haar niet te lang uit te stellen, hetgeen wel eens gebeurt, op grond, dat men zeer sterke ontaardingen van het been of van de zachte deelen door de natuur weder heeft zien te regt brengen; dewijl die gevallen zeldzaam zijn, en vertraging hier niet zelden groot gevaar aanbrengt. - Bij gelegenheid der afzetting van een been, waarvan het kuitbeen, in vroeger jaren, door den beroemden mulder geëxtirpeerd werd, verklaart hij zich voor die operatie niet zeer gunstig; meenende, dat men bij dezelve te veel op de krachten der natuur rekent, en vooral, dat men zijn doel mist, ten minste bij de extirpatie

[p. 549]

van gedeelten der onderste ledematen, naardemaal de ondervinding geleerd heeft, dat de lijders van het behouden lid weinig dienst en dikwijls veel last hebben. Ondertusschen zag hij, in den straks genoemden schenkel, in de plaats van het weggenomen stuk been, een' stevigen band, welke zelfs hier en daar reeds verbeend was; een teeken, dat de natuur het verlies had pogen te herstellen.

Het laatste hoofddeel handelt over het wegnemen der ballen, bij ongeneeslijke verzweringen, of bij de vleeschbreuk. In 't bijzonder spreekt de Schrijver hier echter over het onderscheid tusschen scirrhus en verharding na ontsteking. De laatste schrijft hij aan uitstorting en verharding van de vezelstof des bloeds, de eerste aan eene eigenaardige ontaarding, met de vorige niets gemeens hebbende, toe. Wij gelooven, dat hierin nog veel duisters overblijft. Is alle ontsteking van denzelfden aard? Heeft bij alle die uitvating van stolbare lymphe plaats, zoo dat daarin het wezen der ontsteking besta? De Schrijver beweert dit; maar op welken grond? Is er dan geene roosachtige ontsteking? geene ontsteking, met scherpte van sappen gepaard gaande? Is scirrhus en kanker, als gevolg daarvan, een plaatselijk gebrek? Gaat het eerste waarlijk in het laatste over, of verschillen zij in aard en oorsprong? Deze gewigtige vragen zijn nog nooit voldoende beantwoord, en ook deze verhandeling levert daartoe nog geene beslissende daadzaken.