Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

[p. 485]

Boekbeschouwing.

Leerredenen, over de blijmoedigheid van geest en de rust des gemoeds, volgens de grondstellingen van het Christendom; voor Christenen uit den beschaafden stand. Door R. Eylert den Jongen, thans Leeraar bij het Hof te Postdam. Uit het Hoogduitsch. IIde Deel. Te Groningen, bij W. Zuidema. 1816. In gr. 8vo. 252 Bl. f 1-16-:

Gelijk wij aan deze Leerredenen, in den trant van den beroemden reinhard, bij de aanmelding van het eerste deel (Tijdschrist voor 1812, bl. 245 enz.) een goed getuigenis gaven, en dezelve de Christelijke huisgezinnen ter stichting, en aankomende Predikanten als eene vruchtbare lectuur aanprezen, zoo doen wij dit ook bij dit deel met alle gerustheid; dan, hetgeen wij toen zeiden, aangaande den een weinig te gekunstelden stijl, het niet altijd treffende van het onderwerp, en de mindere verdienste dezer opstellen voor de uitlegkunde, mogen wij ook nu niet terugnemen, hoezeer wij overigens den welsprekenden, schranderen en Christelijken Redenaar allezins regt doen. Ziet hier de onderwerpen: I. De geschiedenis van Jezus opstanding is een overtuigend bewijs voor de waarheid der leer van eene Goddelijke Voorzienigheid. Hand. II:22-24. II. Dezelfde geschiedenis is eene sterke opwekking, om op de Goddelijke Voorzienigheid te vertrouwen. Rom. IV:20-24. Deze beide stukken maken een geheel; de tweede is van de eerste, als 't ware, de toepassing. Donker, maar aan het einde licht. Het wijze oogmerk van God wordt bereikt, en het ontwerp der boozen verijdeld. Deugd wordt beschermd en gezegend. Wij zijn onsterselijk, en eene almagtige hand behoudt ons in den dood. Zoo worden onze lotgevallen tot een hemelsch schoon

[p. 486]

geheel vereen gd. Beeft dan, gij, die u tegen Gods ontwerpen verzet. Deugdgezinden, verwacht en heb weldaad en zegen. Wacht, en beslist niet vóór de ontwikkeling. Ongelukkigen en miskenden, eene almagtige liesde zal u regtvaardigen en beloonen. Vertrouwt het lot der uwen gerust aan Gods leiding en bestuur. (Alles is goed, ja voortreffelijk; maar bij het Christen-Paaschfeest verlangen wij toch nog iets anders) III. Over de vertroosting, die wij onder het lijden, dat ons zelven treft, in het nog zwaarder lijden van anderen vinden. Hebr. XII:1. (Bij den aanvang der lijdensgeschiedenis; en alzoo hebben wij hier dezelfde aanmerking, die geenszins minder kracht heeft, omdat juist de bediening van het Avondmaal volgt.) IV. Over de hooge waarde der nederingheid. Jo. XIII:1-17. V. Over het vertrouwen op de menschheid. Rom. XI:1-5. 1) Eenige aanmerkingen hierover: het is vertrouwen, dat het menschdom over 't algemeen meer achting dan verachting verdient; en, eert in ieder mensch (met wijze voorzigtigheid echter) een schepsel van God, een' verlosten door Jezus, een' reisgenoot naar den hemel. 2) De noodzakelijkheid en waarde van dit vertouwen: het Christendom maakt het ons ten pligt. God is ter verbetering werkzaam. Het algemeen welzijn eischt het. Het is van groot gewigt voor onze deugd, en voor onze tevredenheid. 3) Middelen daartoe: ons vormen naar het voorbeeld van Jezus; ons voor eenzijdigheid hoeden; ons zelven steeds verbeteren. VI. Over de behoeste van het menschelijk hart, om, in den nood, tot God zijne toevlugt te nemen. Jes. XXVI:16. en ps. LXXVII:3 4. VII. De slaap, eene beeldtenis van den dood. Jo. XI:11. VIII. Het H. Avondmaal beschouwd als een maaltijd der vertroosting voor lijdenden. Luk. XXII:15. IX. De overdenking van het verledene is voor ons leerzaam; want zij verspreidt een helder licht over onze hoop op, en over onze verwachting van de toekomst. Job VI:8. (Op Nieuwjaarsdag.) X. Het gedrag van den Christen, als voor hem de uitzigten in de toe-

[p. 487]

komst zeer treurig zijn. Ps. XLII:12. XI. Drie belangrijke waarheden, welke ons, door het beschouwen van den sterrenhemel, herinnerd worden. Ps. XIX:2-7. Hoe groot is God! Welk een heugelijk denkbeeld is het, dat deze God onze Vader is! Verheft u tot de hoop der onsterfelijkheid.

Bij die stukken, waarvan wij de ontwikkeling niet aanstipten, verviel de bedenking van mindere geschiktheid naar de gelegenheid des tijds. Het slot der laatste Leerrede zij ter proeve van den stijl:

‘o! Gij woningen der genen, die voor dezen nevens ons in het stof geleefd, die volstreden en overwonnen hebben, die in hun zalig heiligdom getreden zijn! Wanneer wij, in den zachten glans van uw ver verwijderd licht, met een bloedend hart, aan den grafkuil der genen staan, die ons lief en dierbaar waren, o! dan vertrooste en verkwikke ons het zien van u in uwe schitterende pracht; laat dan de heerlijke hoop onze wonden genezen en onze tranen afdroogen, dat wij eens in uwen schoot onze, voor ons onvergetelijke, geliefde vrienden, die ons zijn voorgegaan, zullen wedervinden. - En wanneer dan het ernstig, plegtig, beslissend uur van scheiden ons zal genaken, en de hand des doods den band zal hebben verbroken, die ons aan het stof en aan de aarde boeit, o! neemt ons dan mede als waardige burgers aan, gij woningen des vredes! Dat dan ons onsterfelijk deel zich vrij en zalig tot u verheffe, zich verheffe tot den Heere! dan worde ook door ons de stem der genade vernomen: Gij goede en getrouwe dienstknecht, enz. Matt. XXV:21, 23.’

Een door ons aangewezen misslag bij de overzetting in het eerste deel wordt door den kundigen Vertaler met eene drukfout in het oorspronkelijke verontschuldigd.

Gelijktijdig met dit werk, kwam ons nu eerst, door welk toeval weten wij niet, weder in handen:

[p. 488]

Christelijke Vertroostingen bij het wegsterven van onze Geliefden, door R. Eylert, Hofprediker te Potsdam. Uit het Hoogduitsch. IIde en laatste Stuk. Te Groningen, bij R.J. Schierbeek. 1813. In gr. 8vo. 254 Bl. f 1-16-:

Van welke het eerste deel in ons Maandwerk voor 1811. bl. 54 enz. beoordeeld is. Het zijn ook Leerredenen, van welke de eerste en tweede voor het Feest op Hemelvaartsdag en Pinksteren door ons minder geschikt worden geoordeeld, hoe zeer dezelve overigens in belangrijkheid en Christelijke vertroosting met de overige gelijk staan. Achter de eerste is een aanhangsel gevoegd, door den Vertaler grootendeels overgenomen uit de Gedichten en Overdenkingen van Mr. h. van alphen, die in 1777 het licht zagen, en die zeker verdienen in ieders handen te zijn; gelijk ook dit uittreksel hier juist op zijne plaats wordt bijgebragt. Het derde hier voorkomende en uitvoeriger stuk is eene Overdenking, hoe zeer het, even als de Leerredenen, eenen tekst aan het hoofd heeft. Ziet hier van deze Vertroostingen de opschriften: 1) Over het aandenken aan onze verstorvene geliefden. Luk. XXIV:50-53. 2) Over het aandenken van onze verstorvene geliefden aan ons. Luk. XXIV:49 en hand. II:1-4. 3) Over de leerzame en troostvolle waarheden des Christendoms bij den dood van vroegtijdig overledene kinderen. Luk. VII:11-17. 4) Het Christendom ontheft zijne beminnaars van de vrees voor den dood. Luk. XXIII:46. 5) Eene stichtelijke bespiegeling over den Hersst. (In deszelfs laatste dagen.) Jes. XL:6-8. Wij noemden deze voorstellen bij het eerste deel, en herhalen dit gaarne bij het tweede, inzonderheid voor leergierige en godsdienstige zoo wel, als eenigzins verlichte Vrouwen, keurig berekend.