Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

[p. 257]

Boekbeschouwing.

In welk verband staat Jezus dood tot onze schuldvergiffenis en zaligheid? Door den Schrijver van de Verhandeling over het nut, hetwelk de aangewende pogingen ter voor(t)planting van het ware Christendom onder de beschaafde Volken te wege gebragt hebben. Te Dordrecht, bij A. Blussé en Zoon. In gr. 8vo. 106 Bl. f :-18-:

Hoe gemakkelijk en gereed het antwoord op deze vraag ook zij voor den gewonen Catechiseermeester en Oefeninghouder, het is voor menigen edelmoedigen Godgeleerden (en vele verstandige en gemoedelijke leeken) dikwijls het voorwerp van herhaald en naauwkeurig onderzoek en bestendig nadenken; terwijl hij het antwoord niet geheel, en op eene hem altijd evenzeer bevredigende wijze, vinden kan. Gelukkig is het intusschen, dat men met den Schrijver volkomen mag instemmen, dat het doorzien van dit verband niet noodig is voor onze geruststelling en uitzigten over dood en graf; en dat het meer een voorwerp is van ons geloof, (op gezag van het Goddelijk woord) dan wel van onze wetenschap. Dan, het blijft een belangrijk onderzoek, of en hoe de H. Schrift deze vraag beantwoordt.

Onze Schrijver maakt tusschen leer en leerwijze onderscheid; en door deze onderscheiding meent hij den sleutel te vinden tot een vollediger antwoord, dan tot nog toe gegeven is. Zekerlijk is, volgens den Bijbel, onze schuldvergiffenis en zaliging niet het éénige doel; dezelve leert uitdrukkelijk ook, dat Jezus dood betrekking heeft tot hemzelven. Dit eerste en groote oogmerk behandelt de geleerde en edelmoedige Schrijver, wien wij hier als eenen goeden Exegeet leeren kennen, in het eerste Hoofdstuk van deze zijne Verhandeling. 1)

[p. 258]

Het lijden en sterven van onzen Heer staan in het naauwst verband tot zijne tegenwoordige heerlijkheid. Philipp. II:6-11. 2) Om die bedoelingen, die tot zijnen persoon betrekking hebben, te bereiken, moest Hij in het lijden des doods komen. Rom. XIV:9. En 3) op welk eene wijze dat lijden tot dat einde gewerkt hebbe, leert ons Hebr. V:6-8. (Het spreekt van zelve, dat bij deze hoofdplaatsen ook andere meer of min in het voorbijgaan worden behandeld.) Bij 1) beweert de geleerde Schrijver het voorbestaan van Jezus menschelijke ziel, (zonder dat hij echter die in de plaats zijner Godheid stelt;) die ziel was de Engel des Verbonds in het O.V., en het trok vooral ook onze aandacht, dat hij door het dierlijk magnetismus enz. opheldert, hoe die ziel in den staat der onnoozelheid van het kind Jezus begrepen kan worden dezelfde ziel te zijn, die, als de Engel des Verbonds, voorheen reeds aan het hoofd der Israëlitische Natie was, en, uit hoofde van hare Goddelijke gestalte, deel moest hebben aan de Goddelijke volkomenheden. Bij 2) maakt hij het duidelijk: ‘niet omdat Jezus gestorven is, is Hij opgewekt; maar omgekeerd: opdat Hij een Heer van levenden en dooden zijn zou, daarom is Hij gestorven en tot een onvergankelijk leven opgewekt.’ 3) De derde plaats wijst het verband aan: Jezus is door lijden volmaakter geworden in gehoorzaamheid, en daardoor vatbaar geworden voor de hoogste zaligheid; hetwelk de Schrijver (in ons oog zeer goed) ontwikkelt, ter voorkoming van allen misverstand en verkeerde beoordeeling, en ten betooge, dat deze bewering geenszins strijdig is met de duidelijke leer van de vlekkelooze heiligheid der menschelijke natuur van Jezus.

Het tweede Hoofdstuk onderzoekt de gevolgen en bedoelingen van Jezus dood met betrekking tot ons. Wat is hier 1) de leer? De bedoeling met opzigt tot Hemzelven (vooraf behandeld) staat altijd op den voorgrond, en niet omgekeerd; dit is, bij het zien van schijnstrijdigheid, de sleutel, om te bepalen, wat leer en wat leerwijze is. Jes. LIII:10-12. Jo. XII:24 en 32. 2)

[p. 259]

Wat is leerwijze? Jo. III:16 en soortgelijke plaatsen, welke de liefde Gods tot ons voorstellen, als ware die het eenigste en hoofddoel van Jezus overgave tot den kruisdood. Voorts alle plaatsen, die Jezus dood voorstellen als schuldverzoenende, en als een offer voor de zonde; b.v. 2 Cor. V:21. Rom. VIII:3 enz. 3) Hoe verefsent men de schijnstrijdigheid tusschen de leer en leerwijze? De Bijbel leert ons, dat Jezus dood in het naauwst verband staat tot onze schuldvergiffenis en zaligheid; maar tevens, dat God zijnen Zoon gaf, en er dus van Gods zijde geene hindernissen bestonden, die door de tusschenkomst van Jezus moesten weggenomen worden. Waarom verordende dan God dit verband tusschen dien dood en onze schuldvergiffenis? Om onzentwil; om de hindernissen van onze zijde uit den weg te nemen: te onzer vernedering, en te onzer vertroosting. Te onzer vernedering, moet onze zaligheid en schuldvergiffenis eene belooning zijn van 's Heilands gehoorzaamheid tot in den dood; te onzer vertroosting, bij het zoo onontbeerlijk schuldbesef, moeten wij in de volkomenheid van zijne gehoorzaamheid den grond van zekerheid hebben voor onze volkomene zaligheid. De Schrijver houdt op deze wijze vast aan de leer der toerekening van Christus verdiensten, zoo wel als aan die van Adams ongehoorzaamheid aan zijne nakomelingen. (Hij verdedigt dit woord toerekening tegen de Bijdragen ter beoefening en geschiedenis der godgeleerde wetenschappen, Iste D. bl. 303, in eene vrij uitvoerige aanteekening, vooral op grond van Rom. V:19, verg. 13 en 14; aanwijzende tevens, hoe alle onregtvaardigheid van toerekening van de misdaad des eenen aan den anderen vervalt, wanneer men dezelve grondt op wezenlijke gelijkvormigheid en verschil door toevallige omstandigheden. Hij voert hier tevens Jak. II:10. 1 Tim. V:24 enz. aan.) Paulus stelt, Rom. VII:14-VIII:1, den grond der toerekening van Christus verdiensten in de wezenlijke gelijkvormigheid van den Christen naar den inwendigen mensch aan Christus; tevens bewerende, dat onze

[p. 260]

geheele zaligheid bij voortduring in betrekking staat met Jezus gehoorzaamheid tot in den dood des kruises, hetwelk eene verkeerde toepassing ten nadeele van ons opwassen in de genade enz. voorkomt. Het resultaat is dan: ‘dat God Jezus gehoorzaamheid tot in den dood, welke Hij om andere redenen vorderde, beloonen wilde met onze schuldvergiffenis en zaligheid, waardoor zondaars uit de menschen tevens in de naauwste betrekking tot Hem zouden komen, en dus vatbaar worden voor de hoogste zaligheid, en Hij hun overste leidsman, en de eerstgeboren onder de broederen wezen zou; zijnde deze weg juist berekend voor de behoefte van een' zondaar uit de menschen, die tot schuldbesef en genot van waren troost geleid moet worden, en deze gemoeds gesteldheid in hen onderhouden moet worden, daar zij aan deze zijde van het graf, door toevallige oorzaken, zondaars blijven, en, alleen in betrekking tot Jezus, op Gods bestendige gunst kunnen hopen.’ 4) Wat moet dan nu de menschen gepredikt worden? Elke leerwijze, zoo wel als de wijsgeerig Bijbelsche leer zelve, is even geschikt tot het hoofddoel, en elke derzelve is behoefte, naar de onderscheidene omstandigheden van hen, tot welken het Evangelie komt. De leer van het Evangelie voegt zich naar allen, naar den grootsten wijsgeer, maar ook naar den eenvoudigsten, door niet alleen denzelfden weg, hetzelfde middel ter zaligheid voor te stellen, maar het onder alle zulke beelden voor te dragen, die ook het bekrompenste verstand langs zinnelijke denkbeelden brengen tot dezelfde gemoedsgesteldheid van ootmoed, troost, en ware godzaligheid, uit wederliefde. Hierbij wenkt de Schrijver, dat de Christenleeraar zick wachte, om zijne meer zuivere denkbeelden, met exegetische strengheid verkregen, den gemeenen man op te dringen. Ootmoed en troost, die met geloof in het naauwst verband staan, en tot deugd leiden, zijn het eeniglijk, waarop de Leeraar bij allen werken moet.

Wij meenen dit werkje door deze korte aanwijzing, en van eene gunstige zijde, genoegzaam te hebben doen

[p. 261]

kennen; in zoo verre althans, dat, die belang stelt in de belangrijke zaak, het der lezinge en overweginge niet onwaardig zal rekenen.