Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1817

Schetsen. No. I. Iets over onze Spelling. No. II. Proeve over onze Fransche Taalbastaardij. Te Zutphen, bij H.C.A. Thieme. 1816. In gr. 8vo. 44 Bl. f :-8-:

Deze Schetsen verdienen opmerking, en wij hopen, dat men dezelve voor wat meer zal opnemen, dan eene enkele aardigheid.

Een zich noemend Siegenbeekiaan brengt in No. I. den Recensent ook der Recensenten onder het oog, dat hij eenen Meermanniaan eene plaats heeft toegestaan in zijn Mengelwerk, en hoe dit het gezag der Siegenbeeksche spelling, op hoog bevel ingevoerd, kan gevaarlijk zijn, daar deze spelling zich meer door gemeld gezag, en de vrees van in de boekbeoordeelingen gehaakt te worden, aan sommigen aanbeveelt, dan nog wel door overtuiging. Het ridendo dicere verum vindt hier geheel onzen bijval; en wij zijn het met den Schrijver eens, dat men de gouden vrijheid van schrijver en dichter, die zijne vaste, op overtuiging gegronde, regels volgt, geenszins betwisten moet, en dat het coge intrare ook hier gewetensdwang is, hoewel wij aan algemeen ingevoerde gelijkvormigheid bij het schoolonderwijs, staatstukken, en wat meer van dien aard is, groote waarde hechten. - Bijzonder beviel ons de welverdiende scherts met dezulken, die nu ook zich ik weet niet welk een voorkomen van verlichte wijsheid willen geven, (of het moest zijn, om zich hier of daar tot schoolopziener aan te bevelen) door, tegen gewoon-

[p. 254]

te en algemeen gebruik, nu ook de woorden juist zoo uit te spreken, als zij die schrijven; gelijk wij wel eens predikers hoorden, die het woord wereld terugnamen, wanneer zij het als waereld hadden uitgesproken, en dat wel somtijds in hun gebed, uit vrees, misschien, dat het Opperwezen hen niet mogt verstaan hebben, of in Prof. siegenbeek's spelling eeniglijk behagen nam. Aardig is de volgende scherts: ‘Slechts een jaar of wat geduld! ik meen het nog te beleven, dat de Kastelein in de Societeit zich pikweren zal, om van likweur en pikwetspelen te praten; ja, dat mijn Haagsche-knecht mij met een Miin H zal begroeten, en zijne zuster, de keukenmeid, ons l en vleesg opdisgen.’

Belangrijker is echter No. II. Nadat den Franschman en Duitscher de bal meesterlijk is teruggekaatst, worden ons ware woorden toegesproken, en het gebruiken van zuiver Hollandsche woorden tegen de blaam van spraakpedantismus verdedi d; het doorspekken van onze moedertaal met ongebruikelijke inheemsche, of met geheel uitheemsche, en vooral met Fransche woorden, mede geestig gehekeld. Het gevolg hiervan op den smaak in het vak der Toonkunst wordt overtuigend aangewezen, enz. Men leze het stukje, waaruit wij alleen nog het volgende overnemen: ‘Zijn dit nu uitwerkselen van onze spraakbastaardij; vermeerdert dezelve ook onze aanraking met een volk, welks letterkunde, welks gezelschappelijke toon zoo zeer besinet zijn met koude spot, met gebrek aan eene grensbepaling, over welke geen jok in het gebied van den ernst mag overtreden, aan juiste waardering van hetgeen onze achting verdient en wat versmadelijk is, aan krachtgevend opzien naar boven bij de wisselingen der wereld, aan een troostend uitzien voorbij het graf, wanneer de bloesem van het leven afvalt, - hoezeer moet ieder weldenkende zich dan gespoord voelen om zulk een euvel te bestrijden!’