Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1816

De luchtbollen.

(Uit het Fransch.)

Montgolfier had het eerste denkbeeld van luchtbollen, te Parijs, in 1782, op het gezigt van een' ligten vrouwerok over eene vuurmand uitgespreid, die zich met dezelve verhief tot aan den zolder van het vertrek, zoodra de lucht, in denzelven bevat, tot eene genoegzame mate was verdund geworden door de warmte. Dit natuurkundig uitwerksel, hetgeen misschien honderdmalen had plaats gegrepen onder het oog van menschen, onbekwaam om daaruit eenig gevolg af te leiden, ging niet verloren voor een' man als montgolfier, die eene bijzondere studie gemaakt had van de toepassing der natuurkundige wetenschappen op de kunsten der nijverheid.

Deze enkele waarneming ontdekte hem de geheele theorie der Aerostatiek. Den 5den Junij nam hij daarvan te Annonay eene eerste proef, die hem geen' den minsten twijfel meer overliet omtrent het slagen eener onderneming, welke men

[p. 587]

zich, zoodra zij bekend werd, haastte te herhalen, en welker toestel den naam verkreeg van den ontdekker. Men verslingerde op de Montgolfiers; zij werden de aanleiding en het sieraad der publieke feesten. De vrouwen droomden van niets dan luchtbollen; ieder wilde er een' doen opgaan; en de Policie vond zich verpligt, om, door een bevel, eene vermakelijkheid tegen te gaan, welke de openbare veiligheid bedreigde, door aan het gevaar van brand bloot te stellen ieder huis of elke schuur, aan welke de ballon, van een komfoor van onder aan hare opening voorzien, mogt vastraken.

Deze beuzelachtige liefhebberij, die tot hiertoe niets verschilde van die der kinderen voor zeepbellen, werd geestdrift, toen men aankondigde, dat er iemand was, stout genoeg om zijn leven aan zoo broos een steunsel toe te vertrouwen, en de wisselkansen van deszelfs verheffing te volgen. Een jong natuurkundige, met name charles, de ontdekking van montgolfier volmakende, verzon, het waterstof-gas als middel ter opklimming te gebruiken. Hij maakte eene ballon van gegomde taf, waaraan hij beneden een schuitje vasthechtte; en den 27sten Augustus 1783 verhief hij zich, midden op het veld van Mars, en gaf, voor de eerste keer, der wereld het schouwspel van eenen mensch, het gebied der vogelen bemagtigende.

Het is onmogelijk, u een denkbeeld te geven van de uitwerking, welke zulk een schouwspel had op de menjgte, die daarvan getuige was. Kreten van bewondering volgden den stouten luchtschipper, wiens onderneming een groot aantal navolgers vond.

Te Parijs, te Versailles, te Lyon, voerden de Heeren desrosiers, d'arlandes en saint-romain verscheidene togten in Montgolfiers uit.

De Heer blanchard, die zich, onder toezigt van den Abt de viennai, bezig hield met de zamenstelling van een vliegend schip, ter zelfder tijd dat montgolfier zijne ontdekking deed, herhaalde in de maand April 1784, in het veld van Mars, de proef van den Heer charles, en steeg veel hooger dan zijne voorgangers.

Geen ongeluk had tot hiertoe deze ontdekking gekenmerkt. De Abt minulant, de Heeren desrosiers en saintromain waren hare eerste slagtoffers. Deze laatsten beproefden, het Kanaal over te steken, door middel van eene ma-

[p. 588]

chine, waarin zij de beide bewerkingen, die der verdunning van de lucht, en die door het waterstof-gas, dat is, de werking van het vuur met deszelfs beginsel, vereenigd hadden. Deze proef had den noodlottigsten uitslag; de luchtbol geraakte in brand, en de twee luchtreizigers, van eene hoogte van achthonderd toisen neêrgetuimeld, kwamen op eenigen afstand van Boulogne te land. Een zedig gedenkteeken, aan den oever opgerigt, bewaart er de gedachtenis van hunnen moed, en der jammerlijke ramp, die deszelfs gevolg was.

Dit treurig voorbeeld schrikte blanchard niet af. Eene maand daarna, den 7den October 1785, steeg hij te Douvres op stak het Kanaal over, en kwam te Calais neder, alwaar zijn schuitje, als een gedenkstuk, in eene der zalen van het stadhuis is geplaatst.

Blanchard, een vreemdeling in de wetenschap, was met eene onverschrokkenheid gewapend, die hem dikwijls uit de verlegenheid redde, waarin zijne onkunde hem bragt. Zie hier een voorbeeld, waarvan eene gansche stad getuige was! Bij gelegenheid, dat hij te Berlijn opsteeg, door de slechte keus der stoffen, welke hij gebruikt had ter zamenstelling van de lucht in zijne ballon, verhinderd wordende met zijne geheele vracht in de hoogte te geraken, had hij de stoutheid, zich van zijn schuitje te ontdoen, en zich tot eene verbazende hoogte te doen voeren, zich, zoo goed mogelijk, vastmakende aan de strikken van het net zijner ballon.

Alle de herhalingen, de eene de andere in vorschillende landen volgende, gedurende eenen tijd van tien jaren, hadden geen ander uitwerksel, dan eene ijdele nieuwsgierigheid te voldoen, en de theorie der luchtbollen te volmaken, zonder derzelver nuttigheid eenigzins te vergrooten. De toepassing, welke men, tijdens den slag van Fleurus, van dezelve maakte op de kunst des oorlogs, deed uitkomsten hopen, die men er niet van gezien heeft.

In 1797 wekte de Heer garnerin de geestdrift, welke begon in te sluimeren, wederom op, de stoutste proef aankondigende, welke de verbeelding kan bevatten. De oppervlakte tegen de zwaarte stellende, en de wederstandbieding der lucht aan het vallen der ligchamen, geraakte hij er toe, om zich gerust te stellen ten aanzien der gevaren eener nederdaling met de parachute, welker goed gevolg alle de wetten der natuurkun-

[p. 589]

de hem waarborgden, zonder te bedenken, dat, in de uitvoering, de geringste misslag, het minste toeval het vraagstuk kon terugbrengen tot de eenvoudigste uitdrukking, te weten - den val des luchtschippers, volgens de wet der zware ligchamen, aan derzelver soortelijk gewigt overgelaten. De aanschouwers (het was te Mousseaux) waren daarvoor een oogenblik beangst; de parachute onderging eenige vertraging in het ontplooijen; de Heer garnerin scheen ter aarde te moeten vallen, volgens de regte rede zijns inhouds, vermenigvuldigd door het vierkant zijner snelheid; dan, gelukkig opende zich de parachute, en de nederdaling kwam zonder ongeluk tot stand.