Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Jaarboeken der Genees-, Heel- en Natuurkunde, uitgegeven door het Genootschap: Arti salutiferae, te Amsterdam, enz. IIden Deels 3de Stuk. Te Amsterdam, bij L. van Es. 1814. In gr. 8vo. VIII, 210 Bl. f 2-8-:

De theoretische afdeeling bevat, in dit Stuk, eene verhandeling van Dr. hegewisch, te Kiel, over de aanwending der kwik in ontstekingsziekten, overgenomen uit het Journal van mufeland. Het is bijzonder over de zoete kwik, dat hier gesproken wordt, en waarvan hufeland het gebruik in exsudative ontstekingen zeer aanprijst. In het praktische gedeelte komt eene waarneming van Dr. kirchner voor, welke ter nadere bevestiging kan dienen van het nut, hetwelk men, in dergelijke ziekten, van dat geneesmiddel trekken kan. Volgens hufeland, komt het voornamelijk te pas in de ontstekingen van die organen, welke niet uit celweefsel, maar uit een bijzonder parenchyma bestaan, en ook alleen bij eene wezenlijke ontsteking, eene vermeerderde werking der vaten, en overvloediger vorming der vezelstof in het bloed. Wij gelooven, dat elk ervaren Arts met den Schrijver en de Redacteurs overtuigd zal zijn, dat de kwik, in dergelijke kwalen, dikwijls beslissend werkt. Wij voor ons ten minste zagen er meermalen eene goede uitwerking van; meer echter bij kinderen, dan bij volwassenen. Intusschen blijven wij nog altijd huiverig bij het gebruik van dat, zoo wel als van vele andere geneesmiddelen uit de klasse der metalen, omdat de ondervinding zoo duidelijk leert, dat hunne werking op het menschelijk ligchaam even zoo langdurig als gewelddadig, en meestal langzaam en sluipend is. - Wat het theoretische,

[p. 583]

of eigenlijk wetenschappelijke, der verhandeling betreft; het hoofddenkbeeld van hufeland komt hierop neêr, dat de kwik de al te weelderige voortbrenging van stof (reproductie, vegetatie) in het bewerktuigd gestel te keer gaat. Deze stelling wordt niet zoo zeer juist bepaald, duidelijk ontwikkeld en overtuigend betoogd, maar meer daarover zoo wat op zijn Fransch gediscoureerd; en in 't voorbijgaan leeren wij, dat cancer mammae stoffelijke waanzin, hydrops ovarii bloodaardigheid en krachtelooze zotheid der voortbrengende natuur is. Gewigtige ontdekking!

De letterkundige afdeeling bevat, volgens gewoonte, eene korte opgave van den inhoud der voornaamste buitenlandsche tijdschriften, benevens verslag van eeni ge, zoo in- als uitlandsche, geschriften.

Behalve de waarneming van Dr. kirchner, hier boven reeds vermeld, bevat de praktische afdeeling het vervolg der in het vorige Stuk afgebrokene waarnemingen van landskroon, betreffende de plaatsing van den moederkoek in een' zak. Men zal dezelve met genoegen lezen, doch in 't bijzonder de aanmerking van den ervaren Schrijver der overweginge waardig vinden, dat hij namelijk deze bijzonderheid in Overijssel nimmer, in Noordholland zoo dikwijls waarnam, en, zoo veel hem voorkwam, altijd bij zenuwzwakke vrouwen. Welk een oorzakelijk verband zoude hier plaats hebben? Wij hopen, dat de Heer landskroon zich verledigen zal, dit onderwerp nader tot een punt van zijn onderzoek te maken.

Er volgen van denzelfden Verloskundige twee waarnemingen over de achteroverbuiging der zwangere baarmoeder, welke wel niet veel bijzonders bevatten, doch echter leerzaam zijn, wegens de duidelijke voorstelling der met oordeel gekozene en met volharding gevolgde handelwijze. In deze gevalien schijnt de verhinderde pislozing wezenlijk gevolg en niet oorzaak der achteroverbuiging geweest te zijn.

De laatste verhandeling in deze afdeeling is zeer be-

[p. 584]

langrijk. Zij is van den Hoogleeraar parrot, en loopt over de in den laatsten oorlog ontstane typhus, en een nieuw geneesmiddel tegen dezelve. Dit geneesmiddel is de azijn, lepelswijze, enkel of met water vermengd, toegediend. Eene wetenschappelijke beschouwing dezer ziekte gaat de waarnemingen vooraf, welke ons de krachtdadige werking van dit middel leeren kennen. Parrot merkt de gemelde koorts aan, als ontstaande uit eene rottende gisting, hetzij van bedorven of althans min voegzaam voedsel, of wel van een' te grooten overvloed van gal, na langdurig vasten. Hij verklaart daaruit de zich voordoende verschijnselen op eene zeer voldoende wijze. En schoon zijne beschouwing niet van eenzijdigheid is vrijte pleiten, en hij al te zeer op de sappen ziet, is het niet te ontkennen, dat men van zijn gezigtpunt de zaak in een veel helderder licht beschouwt, dan door alleen op de vaste deelen te letten. Doch, hoe men over de theorie denke, de geneeswijze zelve verdient nader beproefd te worden; doch wij moeten tevens doen opmerken, dat dezelve zoo vonkelnieuw niet is, als zij hier wordt voorgedaan; daar de bestrijding van dergelijke ziekten met plantenzuren, tamarinden, bessensap, citroensap, wijnsteenzuur enz., en, bij duidelijker sporen van ontmenging, met minerale zuren, bij Geneesmeesters van den ouden stempel eene gewone zaak is.

Berigten van eenige, voor onze kunst, merkwaardige sterfgevallen, waaronder dat van den eenigen reil wel bijzonder treft, besluiten dit Stuk, waarvan de inhoud ons, over het geheel, belangrijk is voorgekomen.