Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1815

Davids waarschuwingen, toepasselijk voorgedragen in eene Leerrede, over Ps. II. 10-13. op den Bededag, 5 Julij l.l. door M. Glasbergen, Lz. Roomsch - Catholijk Priester en Pastoor bij de Bisschoppelijke Cleresie, te Amsterdam. Aldaar, bij Geysbeek & Comp. In gr. 8vo. 25 Bl. f :-8-:
Leerrede over de Pligten van Onderdanen jegens de Burgerli ke Overheid, door J.M. Schrant, Pastoor te Bovenkarspel. Te Amsterdam, bij B.J. Crajenschot. In gr. 8vo. 69 Bl. f :-12-:

Wij hebben bij verschillende gelegenheden onze vreugde betuigd over eene soort van wedijver, tusschen verschillende godsdienstige genootschappen in ons vaderland, in bekwaamheid, maar vooral in zucht, om eendragt, liefde tot den Koning, en alle waar patriotismus aan te moedigen.

Nevens den bekwamen schrant, treedt hier een Pastoor der Bisschoppelijke Cleresie op, om deze heugelijke waarheid hoe langs zoo meer te staven.

Zijne leerrede is wel niet in den allernieuwsten vorm. Zij heeft nog te veel van dat gesnipperde, waarbij de eenheid en de geregelde afloop, in meest alle vroeger uitgegeven predikatiën, lijdt. Wat dit vormelijke betreft, durven wij den Heere glasbergen de nadere beoefening dier schoone voorbeelden van kansel-

[p. 529]

welsprekendheid aanbevelen, met welke hij toont niet onbekend te zijn. Zijn stuk bestaat uit drie hoofddeelen, welker eerste, aan de verklaring van den tekst gewijd, wel eenigermate de houding heeft van eene korte, op zichzelve staande, leerrede; het tweede brengt een en ander over op de gelegenheid des dags; en het derde is, benevens eene korte aansporing, het gebed zelf. Voor alles, echter, gaat eene inleiding, die, wel en warm gesteld, het bedoelde oogpunt reeds terstond aangeeft. Wat nu de verklaring betreft, de Leeraar schijnt in den psalm eene soort van dubbelen zin aan te nemen, die, evenwel, eigenlijk en eindelijk doelt op den Messias, en zijne vervulling heeft gehad, zoo wel in den persoon, als in de kerk, van Jezus. Zijne nadere ontwikkeling is wijders eenvoudig en gezond; en de hoofdinhoud der preke komt hierop neêr:

A. Het gebeurde sedert vijf maanden moet Vorsten en volken voorzigtigheid leeren. B. Het moet allen ter opwekking zijn, om den Heer met vreeze te dienen, en zich met beving te verheugen. C. Het moet allen ter aansporing zijn, om de tuchtleere aan te nemen, uit aanmerking van het verschrikkelijke der getergde geregtigheid Gods, en het onuitsprekelijk heilaanbrengende zijner goedheid en ontferming. - Ten voorbeeld strekke het volgende uit afdeeling B.

‘Eene overwinning, hoe luisterrijk ook, blijft altoos het geschenk van een' God, die tegen de menschen vergramd is. Inderdaad, welk een schouwspel levert ons die, waarover wij ons thans verheugen, en die de vlakte van Braband immer gedenkwaardig zal maken? - Zestig duizend menschen mogelijk van weerszijden gesneuveld, behalve zoo vele verminkten, dit moge een bij het menschenslagten groot geworden veldheer als niets achten, zoo hij slechts voor dien duren prijs de overwinning kon koopen, ons schijnt zoodanige zege, hoe schitterend anderzins, in rouwfloers gekleed; zij doet onze dankzeggingen bij den Allerhoogsten gepaard gaan met de droefheid der menschelijkheid en des gods-

[p. 530]

dienstes, en vermengt onze vreugdetranen met die van diepen rouw en bitter leedwezen, over den dood van zoo velen onzer vrienden en magen, van zoo vele dierbare landgenooten en dappere helden, die hun leven ten dienste van Vorst en vaderland veil gaven; ja van onze vijanden zelfs, die het slagtoffer werden van toomelooze heerschzucht en droevige verleiding. Hemel! wat doet men niet, om het leven van een eenig mensch, ware het mogelijk, te behouden? en, wij zouden niet geroerd zijn, bij die duizenden opeengestapeld, die het moorddadig lood en alvernielend zwaard in weinige oogenblikken deden vallen als koornhalmen voor de zeissen des maaijers! - Welke triumfbogen, welke eerezuilen zouden wij kunnen oprigten, op een slagveld doorweekt van menschenbloed, overdekt met lijken, bezaaid met vaneengescheurde en verstrooide ledematen, de ontzaggelijke gerigtsplaats, waarop de Almagtige over duizenden het vonnis des doods ten uitvoer bragt, in ieder van welken de kerk een lidmaat en elk onzer een' Christen, een' medebroeder betreurt?’ -

Wie leest dit niet met genoegen, als een blijk, dat het licht der letterkundige beschaving en der waarheid zich aan alle gezindheden in ons vaderland mededeelt?

No. 2 is eene omwerking en uitbreiding eener gewone voordragt voor 's mans gemeente. Zij draagt alle blijken van bekendheid zoo wel met de beste uitleggers der H.S. en met de grondtaal zelve, als van gezonde redenering, en mag, hierom, een nieuw bewijs der bekwaamheid van den waardigen Herder heeten. De behandeling van den tekst is uitvoerig en onderhoudend. Wij misten echter eene aanmerking, die - meenen wij, door michaelis in zijn Mozaïsch Regt aan de hand gegeven - nog meer licht over de juistheid en vernuftige wending van 's Heilands gezegde verspreidt. Zij is, dat de schatting aan den tempel in eene bepaalde munt werd betaald; en dat dus het betalen van een ander, vreemd stuk geld niet was ‘een brengen des schatpennings, aan Jehova verschuldigd,

[p. 531]

aan eenen ander,’ niet was ‘het huldigen van dien ander in Jehova's plaats.’ Eigenlijk was ook Jezus antwoord, in ons oog, meer ontwijkende, en is de lof, aan den inhoud, als zoodanig, hier toegezwaaid, (mogen wij het zeggen) misschien breed genoeg; omdat dezelve, ja wel alles, maar toch zeer onbepaald, bevat, wat de Christen, als burger, heeft in het oog te houden; dit, namelijk, van de overheid alle onderwerping te betoonen, die slechts niet strijdt met den wil en het gebod van God. De Heer schrant, echter, vindt in het (voorzigtiglijk) bevestigende van des Heilands antwoord, gevoegd bij de omstandigheden, de aangifte van zijn betoog; dat hij daarna uitvoeriger staaft met verscheidene plaatsen uit de brieven van Paulus en Petrus, om het eindelijk in onderscheidene bijzonderheden toe te passen. Ook deze bijzonderheden hebben elk eene Apostolische uitspraak aan het hoofd; en wij zien hier dus het gezag der H.S., als ook van vele, vooral in de Roomsche kerk zoo zeer geëerbiedigde Vaders, met dat des gezonden verstands vereenigd, om den onderdaan eerbied jegens den Vorst, getrouwe voldoening aan alle 's lands lasten, hartelijke voorbiddingen voor de hooge overheid enz. in te boezemen, en zulks in weerwil van allerlei bedenkingen, die men tegen eens Prinsen regt van regering, zijne handelwijze, zijnen verschillenden godsdienst zou kunnen maken. Het slot is eene spraakwending aan den Vorst, als uit naam der gemeente; en deze zoo hartelijk, zoo warm, als van den welsprekenden man mogt gewacht worden.

Wij hopen geene nadere opgave te behoeven, om te doen zien, dat de Pastoor zich nieuwe aanspraak op hoogachting heeft verworven; dat hij, inderdaad, met alles voordeel weet te doen, om nuttige waarheden ingang te verschaffen; dat hij in allen opzigte het goede wil, en alle aanmoediging verdient, om, door middel der penne en drukpers, den kring zijner nuttigheid te verbreeden. Wij geven ditmaal geen staal, omdat 's

[p. 532]

mans schoone schrijfstijl reeds bekend is, en het min bekende ons boven tot wat meerdere ruimte noopte.