Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1814

Mijne Verantwoording aan het Volk van Nederland, wegens de zoo veel geruchts gemaakt hebbende, zoogenaamde Zamenzwering in Februarij 1813, voorgevallen binnen Amsterdam. Door B.A. Fallee, Medebeschuldigde in deze zaak. Te Amsterdam, bij C. Timmer. 1813. In gr. 8vo. 28 Bl. f :-6-:
Echt Verslag van de Gebeur(t)enissen binnen de Stad Amsterdam voorgevallen van 24 November tot 3 December 1813. mitsgaders van de gruwelijke plunderingen en wreedheden door de Franschen gepleegt(d) binnen de Stad Woerden, 24 Nov. deszelven jaars, vervat in twee Missives, geschreven aan een Vriend door Cornelis van der Aa. No. II. Te Amsterdam, bij J. Ruys. 1813. In gr. 8vo. 48 Bl. f :-8-:

No. 1. Schoon tot het gansche volk van Nederland gerigt, zal de belangstelling in dit stukje zich toch wel meest tot Amsterdam en omliggende steden en plaatsen bepalen. Meer verwijderd, weet men waarschijnlijk van de zaak, waarover de Heer

[p. 134]

fallee zich verantwoordt, weinig af. Zij is deze. Onder hen, die, van wege de opgemelde zamenzwering, gegrepen en te regt gesteld werden, was ook hij. Daarna volkomen vrijgesproken, viel het vermoeden van verraad des complots te eerder op hem, omdat hij, als Vredeöfficier, metderdaad in naauwe verbindtenis met de Fransche Politie stond. Volgens deze verantwoording, daarentegen, was hij wel met den voornamen aanvoerder, a. maas, gemeenzaam bekend, en, gelijk naderhand bleek, door dezen bestemd, om, na volbragte omwenteling, aan het hoofd der Politie geplaatst te worden, doch door hem in het geheim der zamenzwering nimmer ingewijd. Eerst nadat een paar gardes soldés, op lossen voet tot ondersteuning van het voornemen aangezocht, hiervan aanklagte hadden gedaan, vervoegde zich maas bij de vrouw van fallee, met verzoek haren man te melden, dat er een ontwerp bestond om den Lombard in brand te steken tot een sein voor een algemeen oproer, opdat fallee daarvan terstond berigt gave aan den Directeur. De vrouw voldeed aan het verzoek; fallee besloot schoorvoetende, de zaak, schoon niet den aanbrenger, te melden, en geraakte zelf te meer in verdenking, daar maas onvoorzigtiglijk had verklaard, de zaak in persoon aan fallee te hebben bekend gemaakt, strijdig met het berigt van dezen, die enkel van een briefje van zijne vrouw had gesproken.

Wat het voldoende dezer verantwoording betreft, zij schijnt ons toe bijkans zoo verre te reiken, als zij uit den aard der zake kan. De betrokkenen in de zaak, voor zoo verre zij leven en hier zijn, wederroepen hun vroeger vermoeden van zijne schuld, ten deele bij ingevoegde verklaring. Maas is dood, en de papieren, in welke hij zijne medepligtigen opgeeft, waarschijnlijk niet meer voorhanden. Wil men nu op meeningen en vooronderstellingen afgaan, en zeggen, b.v., dat het onwaarschijnlijk is, dat maas en fallee, hartelijk en vertrouwend over den toestand des vaderlands te spreken gewoon, elkander zoo iets niet zouden hebben medegedeeld, enz. enz., zoo gaat men, onzes bedunkens, op veel te lossen grond te werk. En waarlijk, er was geen verraad noodig, om een ontwerp, dat in allen opzigte zoo onberaden en kwalijk beleid schijnt te zijn geweest, te doen afspringen en ongelukkig uitloopen.

Evenwel, daar wij, met den Heer fallee niet bekend, geenszins behooren tot de zoodanigen, die zich onverschillig betoonen, om te weten, of er een eerlijk man meer of minder

[p. 135]

in de wereld is, willen wij niet ontveinzen, (en de menschlievendheid zelve dringt ons, hem dit te kennen te geven) dat wij eenige meerdere ontwikkeling verlangd hadden van de waarschijnlijke motiven, welke den Heer maas genoopt mogen hebben de zaak aan te geven: wij kennen de wet te dien aanzien volkomen, doch vinden daarin geene genoegzame oplossing voor het gedrag van maas. Ook wenschten wij, om dezelfde reden, wel een beter bewijs te zien, dat het briefje in questie wezenlijk in der tijd door Mejufvrouw fallee geschreven is, en niet nu ex post facto is opgesteld. - Voor het overige wenschen wij regt hartelijk, dat de Heer fallee, schoon heftig uitvarende tegen den laster, die hem vervolgt, in allen gevalle zichzelven mag kunnen troosten met zijnen aangenomen grondregel: ‘dat hij alleen, die braaf en deugdzaam handelt, kan gelasterd worden; daar hij, die slecht handelt, zichzelven lastert.’

Dan, wij ontmoeteden eenen bijzonderen trek, die der mededeelinge waardig is. De ongelukkige maas bleef standvastig weigeren het plan en de deelgenooten te ontdekken, tot dat een Commissaris van Politie, zijn gewaande vriend, hem, onder omhelzing en broederkus, bezwoer, zijn hart voor hem uit te storten, met de plegtigste verzekering, op het woord van eer, dat dit zijn persoon volkomen zou beveiligen! Wie is deze Judas? Hij wordt niet genoemd. Zou hij een Hollander, en nog onder ons, kunnen zijn? Dat hij dan openlijk het schandmerk ontvange, dat hem voor altijd buiten de gelegenheid stelt, om zoo verraderlijk eene rol, welligt tegen zijn vaderland en meest toegejuichten Vorst, te spelen! -

No. 2. Van de twee vorige brieven moesten wij reeds zeggen, dat de een meestal aanvulling en teregtwijzing op den ander was. En nu ontvangen wij er wederom twee, van welke echter de laatste alleen Woerden betreft. Waarlijk, het Publiek is wél geduldig, van zich deze opgewarmde en aangelengde soep des Heeren van der aa telkens weer in de maag te laten duwen! De man heeft een aantal boekdeelen geschiedenis geschreven; en elk, die niets meer wist, moest dus, even als wij, naar het eerste stuk dezer berigten met zekere gretigheid haken. Dan, hoe is het mogelijk, als geschiedschrijver ook maar een oogenblik te bestaan, met zoo weinig bondigheid en beknoptheid van stijl, met zoo weinig begrip van volledigheid,

[p. 136]

orde en klaarheid des verhaals, en zoo weinig bezadigd, onderscheidend en onpartijdig oordeel? Schandelijk inderdaad, ja oproerig, is het slot des tweeden briefs. Hoe! daar mannen van verschillende, vroegere, denkwijze in het staatkundige de handen ineen slaan, om de gezegende omwenteling te bespoedigen; daar de teruggeroepen Vorst van de eene zijde vergiffenis en vergetelheid verkondigt, van de andere zijde wegsinelt van aandoening over de herleefde eensgezindheid; daar het deze is, voor welke, als de vrucht der geregtigheid na lange zware tuchtiging, de tempels en de godvruchtige harten weergalmen; - daar waagt het een..... cornelis van der aa, allerlei denkbeelden, geheel verschillende ondeugden en zwakheden onder elkander te mengen, om de eene, niet meer bestaande partij, om een groot, aanzienlijk en veelal achtenswaardig deel der natie jammerlijk te schandvlekken!!! Inderdaad, wij hebben geene woorden, om onze verontwaardiging uit te drukken. Die het Fransche juk terug wenscht, is een aterling, een slechthoofd, of een...... Maar waarlijk, die de oude tweedragt terug roept, is niet beter.