Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

Karakterschets der voornaamste Helden van de Iliade; door Mr. G. Dorn Seiffen. Te Haarlem, bij A. Loosjes, Pz. 1812. In gr. 8vo. 122 Bl. f 1-4-:

Er is over homerus en zijne helden reeds veel, zeer veel geschreven. Ter bekendmaking van dezen Dichter voor zulken, die zijne taal niet verstaan, kennen wij niets beters, dan den Inhoud der Ilias, door wijlen den voortreffelijken jeronimo de bosch, en in 1786 bij teyler's tweede Genootschap bekroond; een werk, 't welk bijna in geen opzigt iets te wenschen overig laat. Ook de inleidingen van den Hoogleeraar siegenbeek en den Heer turr voor hunne dichterlijke en prozaïsche vertalingen uit de Iliade behelzen wetenswaardige zaken. Waartoe dan nu, afzonderlijk, deze Karakterschets der Homerische Helden in het licht gegeven? Geen Voorberigt geeft ons hiervan eenige opheldering. Voor deskundigen, die homerus in de grondtaal lezen kunnen, behelst dit Stukje niets nieuws, en ongeleerden, die het niet kunnen, zullen hun verlangen, om den grooten Dichter te leeren kennen, daarin ook niet bevredigd vinden. Wij gelooven dus, dat de Heer dorn seiffen voor de reeds gevorderde schooljeugd geschreven hebbe, die, in de hoogere klassen tot het lezen van homerus gevorderd, eenige voorafgaande kennis dient te maken met de helden, die haar nu dagelijks onderhouden zullen; en als zoodanig is dit boekje vrij doelmatig. Ook zijn sommige karakters wel getroffen, doch de meeste portretten zijn gevleid. Met opzet, zoo 't schijnt, om het opkomend geslacht geene zucht tot wreedheid in te boezemen, zijn vele woeste trekken der Grieksche helden hier onderdrukt. Het goede is doorgaans fraai in het licht gesteld, doch op verre na zoo niet het kwade. En daarom is ons ook het karakter van den onvergelijkelijken hektor in dezeschetsen het beste bevallen. De tegenoverstelling met achilles, die door chiron in de wildernissen en holen van den Haemus (den Pelion wil de Schrijver zekerlijk zeggen) is opgevoed, met den menschelijken held, in den schoot

[p. 602]

van een talrijk huisgezin tot zachtere deugden gevormd, (bl. 80) is waarlijk fraai. Dan de trotsche agamemnon is veel te schoon voorgesteld. Dat hij omtrent achilles eindelijk in de schuld valt, en hem het meisje, eerst zoo onbillijk ontroofd, nu wil teruggeven, is waarlijk geene deugd, maar verlegenheid voor hektor's wapenen. Slechts tweemaal verschijnt hij met glans in de Iliade, in het 10de Boek door zijne zorgvuldigheid voor de belangen der Grieken, en in het 11de door zijnen moed; elders zien wij hem naauwelijks medevechten, en hij wordt door diomedes stellig van gebrek aan moed beticht. (Il. IX. v. 39.) Daarentegen kan hij menelaus vermanen, om geenen Trojaan, zelfs geen kind in moeders buik, te sparen. (Il. VI. v. 55.) Bij het karakter van menelaus schrijft de Heer dorn seiffen helena's ontrouw aan de eenvoudige en eentoonige levenswijze der Spartanen toe. Hij is hier eene eeuw of twee drie met zijne gedachten vooruit; want lykurgus eerst vormde de Spartanen tot die eenvoudige zeden. Menelaus zou gewis voor de zwarte soep hartelijk bedankt hebben. (Men zie slechts het vierde Boek der Odyssée.) De doorslepene ulysses komt er ook best af. Hij wordt, als Held niet alleen der Ilias, maar ook der Odyssée, bijna als een Ideaal ter navolging voorgesteld, en geen woord van zijne doortrapte valschheid, zijne gedurige leugentaal, zelfs tot zijne beste vrienden, noch van den moord van dolon, tegen zijn gegeven woord, (Il. X.) gerept. Het deed ons meesmuilen, toen wij den Heer dorn seiffen het koddig tooneel van het afrossen van thersites (Il. II.) met de grootste deftigheid en ernsthaftigheid, in den vorm eener Apologie voor ulysses, zagen verhalen. Maar wie twijfelt, of de leelijke thersites wel een pak slagen verdiend had! Waarom den armen ajax, daarentegen, alle andere deugden, behalve moed, ontzegd worden, begrijpen wij niet. Bij gelegenheid van het tweegevecht met hektor (B. VII) toonde hij zich ten minste edel en godsdienstig. Gevoel van eigene waarde belet hem het smeeken in de tent van achilles. (B. IX.) Hij is, als een waar krijgsman, altijd kort van stof. - Paris wordt, als inwoner van het reeds te weelderige Troje, over zijne verwijfdheid verontschuldigd, hetgeen wij goedkeuren. Doch wanneer de Schrijver zegt, (bl. 92.) dat wij hem wel verachten, doch niet op hem verbitterd

[p. 603]

zijn kunnen, zoo komt het ons voor, dat verachting verreweg het ergste is, wat men iemand betoonen kan, en haar voorwerp niet eens der verbittering waardig keurt; hetgeen dus voor paris alles behalve vleijend is. Voorts vinden wij de karakters der Trojanen, die nader aan onze zeden komen, hier met meer waarheids vermeld, dan die der Grieken; doch missen in dezelve noode den Vriend der Goden, aeneas, en vooral den beschaafden, eerlievenden, bijna ridderlijken Held sarpedon (Il. XII. v. 310-328. XVI. v. 490-501.) en den goeden glaukus, bij wien gastregt zoo ver boven eigenbaat weegt. (Il. VI. v. 232-236.)

Niemand zal wel begrijpen, dat deze aanmerkingen op homerus zelven toepasselijk zijn, dan in zoo verre men dien Zanger der Natuur in een verkeerd daglicht plaatst, wanneer men hem zijne Helden als bijna volmaakte menschen zonder grove feilen doet schilderen. Zijne Godenzonen moesten geene Heiligen, maar halve Barbaren zijn, of hij had ons een onwaarschijnlijk Ideaal voorgesteld, in plaats van zijne treffende waarheid.