Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1813

[p. 276]

De kleine Bedelaar of de Hongaarsche Wapensmid, Tooneelspel in vier Bedrijven. Door A. Cramer. Niet vertaald. Mazijk van J.L.P.L. Freubel. Te Amsterdam, bij A. Mars. In kl. 8vo. 127 Bl. f :-16-:

Geheel dit stuk komt ons voor te zijn eene aardigheid tot vermaak van de jonge Jufvrouw freubel, welke ook in haar tooneelgewaad, als de kleine Bedelaar, voor het stuk gezien wordt, en aan welke dit kunstgewrocht door den Heer Autheur wordt opgedragen, op wiens altaar (op den titel nederig afgebeeld, en met de letters A.C. gekemnerkt!) wij ook niet twijfelen, of zij brengt dagelijks haar dankbaar offer; in alle kinderlijke onschuld evenwel, want het jonge Juffertje is nog maar acht jaren oud. Het schijnt ook geheel geschikt tot kinderlijk vermaak: reeds de raadselachtige titel, wie de held van het stuk is, (de kleine Bedelaar of de Smid) is voor het kind eene oefening; en dit raadsel wordt bij de lezing of vertooning nog verder uitgebreid, daar het zoo wel des bedelaars vader of moeder, of eenig ander der nog al talrijke personen, wezen kan.

In het eerste bedrijf ziet men een paar klanten, door zekeren Graaf uitgezonden om eene vrouw te schaken; - den jongen bedelaar met zijnen vermeenden, ouden, blinden vader; - voorts den hem onbekenden vader en moeder van den bedelaar, van hoogadelijken stam, maar die zich hier, verjaagd en arm, als visschers ophouden; - eenen braven Graaf, die uit de boeijen der Turken met eenig dapper volk op zijn kasteel bij een visschers dorpje (in welks omtrek het van kasteelen krielt) terug komt, en, nagenoeg in het gezigt van den vijand, dien avond aan het geheele dorp een feest geven zal; welk feest evenwel alleen ter spanning van de kinderlijke verwachting schijnt uitgedacht, alzoo er vervolgens niets van vernomen wordt. Voorts hoort men de citer en het gezang van het jongsken, hetwelk zijne romance met een achtregelig impromptu, toen hij de schelmen, die de vrouw schaken willen, nabij ziet, eens knaphandig vermeerdert, schoon zijn oogmerk daarmede een raadsel is. De vrouw wordt echter geschaakt, in weerwil van het impromptu, en wel in het gezigt van haren man,

[p. 277]

die er juist op aankomt, gelijk kort daarop ook de goede Graaf, die het geval verneemt, maar eerst nu iets van 's mans geschiedenis vernemen moet, en hem dan als een edelman doet wapenen, om met hem de drie of vier roovers na te zetten, die intusschen met de vrouw hunnen weg gaan.

Het tweede bedrijf brengt ons bij eenen wapensmid op genoegzaam reeds vijandelijken grond; daar hooren wij eene deftige, heel curieuse alleenspraak, gerigt tegen een zwaard, hem ter hand gesteld om het te scherpen; terwijl de man in zijn middageten telkens gestoord wordt, eerst door den minnaar zijner dochter, die mede uit de Turksche gevangenis terug kwam, - voorts door den goeden Graaf, die nu met eenige ruiters de vrouwenschakers nazet, hier hoort dat hij het spoor mist, en een praatje maakt; zich hier nu de geschiedenis van den jongen man breeder verhalen laat, van den smid ook vrij wat verneemt, en met diens belofte van krachtdadigen bijstand vertrekt, - vervolgens door den jongen en ouden bedelaar, - en eindelijk door eenig gewapend volk van den Graaf vrouwen - roover, die eenen bagagiewagen komen weghalen, waarin de smid (men weet niet waarom, daar hij even zoo wel bij dien ouden in een kamertje had kunnen versteken worden) juist den jongen bedelaar voor hen verborgen had.

Na eenig gehaspel over den sleutel, dien hij echter niet afgeest, gaat hij met den wagen mede; en het gelukt hem, in het derde bedrijf, den boozen Graaf achterdocht in te boezemen op zekeren Turkschen bevelhebber, dien men wachtte, en het zoo ver te brengen, dat hem de vrouw ter bewaring wordt toevertrouwd. Maar, daar de jonge bedelaar in den bagagiewagen ontdekt, (wijl NB. de sinid in de haast den sleutel er in had laten steken) en in eenen toren opgesloten was, heeft dit groote moeijelijkheid; men roept hem echter toe, dat hij zich aan den sluijer, dien hij (let wel!) om het lijf heeft, af zou laten. Maar dit gaat niet zonder gerucht; men roept werda! van het slot, en laat een pistoolschot volgen; evenwel de jongen is gelukkig beneden, in een vischnet opgevangen en verborgen, en het gelukt den sinid, bij al de verdenking, zich met hem en de vrouw, die hij voor zijne dochter uitgeeft, uit den drang te redden. Lieden van den goeden Graaf hadden zich, als Turken vermomd, in de vesting weten in te dringen; gezegde Graaf valt van buiten aan; er wordt woedend ge-

[p. 278]

vochten. Eindelijk triumfeert de goede zaak; de Graaf vrouwen - roover wordt gevangen; het geheel vormt een tafereel terwijl de gordijn valt!

Nu volgt nog één bedrijf: trouwens de vrouw, mede eene Gravin, moet nog gekleed worden naar haren staat; haar kind, haar zeer jong ontroofd, moet haar terug gegeven worden; (dit is de kleine bedelaar, kenbaar aan het voor hem bewaarde halssieraad en andere duidelijke teekenen;) het moet zich nog ontdekken, dat de booze Graaf dit kind den smid, om het te vermoorden, gegeven had, maar dat hij, hoe weet men niet regt, (en wat is er ook aan gelegen?) het den nu blinden, armen, ouden man had in de hand gespeeld; de jonge man moet nog blijken door list van den vrouwen - roover van alles beroofd te zijn, zijn vader opgesloten in een hol; en die booze Graaf, die den roof ontkent, moet nog overtuigd worden door het ophalen van een gordijn, wanneer die vader, dezelfde blindeman, dien de jonge bedeljongen geleid had, zich vertoont, staande midden in eene colomnade, de plaats van een standbeeld vervullende; alles door des smids beriddering. Die smid is dan reis een bolletje van een' smid!

Zoo veel bedrijfs, zoo vele en zoo groote gebeurtenissen lieten ons waarlijk den tijd niet, om ons bij eenige nieuwe woorden, waarmede de Dichter onze taal verrijkt heest, (b.v. omstanden; handelen, in den zin van werkzaam zijn; iemands belangen betrachten, en wat meer van dien aard is,) even weinig als bij de plannen, die de smid al of niet op het aanbeeld smeedt, of bij taalseilen, op te houden. Gelijk wij zeiden, het stuk is zoo vol geweld, rumoer, zonderlinge gebeurtenissen en onverwachte uitkomsten, dat wij gelooven, dat het een kind van acht jaren zeer wel vermaken kan, en geenszins twijfelen, of het lieve meisje zal, bij het zien van haar afbeeldsel naast de titel - plaat, en het vertoonen van het Tooneelspel, op soortgelijke vraag als de Graaf bij het slot aan den smid doet: ‘wel nu, hoe bevalt u uw tafereel?’ even als hij moeten antwoorden: ‘de vreugdetranen rollen mij immers over de wangen.’ Zoo andere lezers of aanschouwers tranen storten, zullen het zeker geene weemoedige tranen zijn. Alleen de kunstkenner weent misschien!...

De Heer cramer houde het ons ten goede, dat wij hem, bij al de gebreken van eenen kotzebue, zijn' vermoedelijken patroon, geen greintje van deszelfs vernuft mogen toekennen.