Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

[p. 492]

Over het visch-eten.

De eigenschappen van eene goede en gezonde spijze zijn voornamelijk, dat zij eene genoegzame hoeveelheid sappen, welke met onze vochten kunnen vermengd worden en een bestanddeel van ons ligchaam uitmaken, dat zij geene bijzondere scherpten bevatten, die een te hevige en ongewone prikkel voor het ligchaam worden en de massa der vochten bederven, en dat zij ligt verteerbaar zijn. Wanneer wij nu de spijzen nagaan, die onze tafels overladen, dan vinden wij er voorzeker geene, waarin die hoedanigheden in eene mindere mate gevonden worden, dan in den visch. Alle visch is eene slijmachtige, aan bederf ligt onderhevige stof, vervuld met bestanddeelen, die den omloop des bloeds aanzetten, en zeer moeijelijk te verteren, daar zij, volgens de ondervinding van gosse, het langst in de maag liggen blijft. Door derzelver veelvuldig gebruik worden de ingewanden afgemat en onmatig met slijm opgevuld, welke niet zelden de hevigste verstoppingen veroorzaakt, het bloed en eindelijk het geheele gestel verslijmt, zoodat er dikwijls eene soort van zwaarlijvigheid uit ontstaat, waardoor men zeggen zou dat zulke menschen al wonder wel bij hun vischeten varen. Het verwekt dan ook allerlei verzamelingen en bovenmatige ontlastingen van slijm, als slijmhoesten, witte vloed, enz. Men denkt wel, dat deze spijs ten minste ligt verteerbaar is, omdat men, van visch verzadigd, echter weder spoedig honger heeft. Doch dit moet men daaraan toeschrijven, dat het maagsap en vooral de gal zoo weinig werking op deze stof hebben, en zich met dezelve niet vermengen; hierdoor verwekken die sappen dan dien zelfden prikkel, alsof de maag ledig was. Hoe onverteerbaar de visch zij, ziet men daaruit, dat zij zoo ligt koorts verwekt; want de ligte ontstemming van den bloedsomloop, die na elken maaltijd plaats heeft,

[p. 493]

wordt door de moeijelijke vertering zoo hevig, dat zij tot eene koortsachtige beweging overslaat. Hierbij komt nog, dat visch ligt tot bederf overgaat, en uit dien hoofde, door zijn lang verblijf in het darmkanaal, vele scherpe stoffen ontwikkelt en aan het ligchaam mededeelt.

De wijze, waarop men den visch eet, bevordert deszelfs vertering niet. Dit is meest altijd met vette sauzen, welke de maag nog meer te doen geven. Zure, prikkelende fauzen zijn hiertoe beter geschikt, daar zij de werking der maag aanzetten en de slijm oplossen. Vooral ete men den visch nooit te laf.

Het visch-eten is echter niet even nadeelig voor alle menschen. Sterke, gespierde, aan zwaren arbeid gewende gestellen kunnen denzelven beter verdragen; doch op de tafels van zulke menschen komt hij zelden. Vooral dient de visch niet voor allen, die aan slijmophoopingen of slijmvloeden onderhevig zijn; voor hen, die zwakke zenuwen hebben, of die koortsachtig van gestel zijn. Kinderen moesten nimmer visch proeven, voor dat zij tien of twaalf jaar oud zijn, en denzelven dan nog alleen als eene versnapering gebruiken. Zij worden er slecht door gevoed, en niets zet zoo zeer de wormen aan.

Men schrijft vele onzer inlandsche ziekten aan het vochtig luchtgestel, aan het onmatig drinken van warme dranken toe; doch het veelvuldig visch-eten mogt hierbij wel gevoegd worden. Intusschen zou het, vreeze ik, woorden verspild zijn, dit alles breeder te ontwikkelen. Onze kusten en rivieren verschaffen ons deze spijs zoo rijkelijk, het gehemelte van velen is er zoo zeer op verzot, dat zulk eene leer geenen ingang kan vinden.

J.V.