Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

Eenige algemeene aanmerkingen nopens de ongesteldheden van kinderen.
Door Doctor Muller in Plauen.

De behandeling van de onpasselijkheden der Kinderen gaat voor den Geneesheer met vele moeijelijkheden-vergezeld.

De Semiotica, of leer der kenteekenen, is bij hen aan vele zwarigheden onderhevig, dewijl deze kleine lijders zoo zeldzaam hun gevoel juist kunnen mededeelen; en zijn zij zoo ver in jaren gevorderd, dat zij het zouden kunnen doen, dan ontbreek: hun dikwijls daartoe in zieke dagen den goeden wil, of zij doen het zeer

[p. 301]

twijfelachtig en onzeker. Het voorkomen der Kinderen blijft voor den oplettenden Geneesheer het zekerste bewijs van hunnen eigenlijken toestand, ook zelfs dan, wanneer de pols, gelijk in dezen teederen leeftijd veelal plaats heeft, bedriegelijk is.

Ik heb door oplettende waarnemingen, gedurende de behandeling van die ziekten der Kinderen, welke men onder de heete of gevaarlijke rangschikt, twee tijdperken leeren onderscheiden: in het eerste tijdperk zijn de Kinderen rood en opgezet, de oogen glinsteren, de ademhaling is kort en zwaar, de pols doorgaans in eene omgekeerde verhouding tot hunne jaren, dezelve is groot, vol en sterk, en alle bewegingen geschieden met eene zekere overhaasting. Dan deze volkomene sthenische toestand duurt niet lang; deze kenteekenen eener Synocha (gedurige of ontstekingskoorts) nemen allengs af, en de lijder vervalt in eenen toestand van asthenie, waarop in vele gevallen alle kenteekenen van eenen Typhus (zenuwkoorts) volgen: het aangezigt wordt bleek en valt in, de oogen verbergen zich in hunne holligheden, verliezen hunnen glans, en de kleine lijders liggen lusteloos en mat; zij glijden dikwijls naar het voeten- end van hun bedje af; hiermede gaat al spoedig een hevige buikloop gepaard, en men hoort hen onophoudelijk op eenen aandoenlijken toon stenen. Gaat dit met aandoeningen van het zenuwgestel of met stuipen vergezeld, dan worden zij al ras eene prooi van den dood.

Ik heb het kennelijke van ieder dezer twee tijdperken bij herhaling met oplettendheid, bij vele heete ongesteldheden van Kinderen, waargenomen, en ik ben daardoor tot de bepaling van de volgende stellingen gekomen.

Kinderen zijn rijk aan prikkelbaarheid.

Een kleine prikkel heeft daardoor een groot vermogen op hun gestel, en er volgt dus een toestand van sthenie op, die, in hevigheid toenemende, al spoedig, door eene te zeer verhoogde gevoeligheid, in indirecte asthenie overgaat.

[p. 302]

Naar dit eenvoudige betoog, volgde ik, bij de behandeling der zieke Kinderen, reeds lang de volgende regelen, waaraan ik grootendeels het geluk toeschrijf, waarmede ik na dien tijd deze klasse van ziekten genees.

In de eerste periode der ziekte, wanneer de kenteekenen der Synocha zich duidelijk openbaren, zoeke ik te verzwakken. Ik laat verkoelende, ontlastende of braakmiddelen gebruiken. Zijn er teekenen van plaatselijke ontsteking, of klimt het bloed al te veel naar het hoofd, dan worden er bloedzuigers of koppen aangelegd, en men geve den Kinderen vrijelijk verkoelende fruit te eten. Zuigende Kinderen onthoude men de borst niet. Nimmer was voor de 13-15 jaren eene aderlating onvermijdelijk, dewijl de verkoelende middelen steeds toereikend waren ter vermindering van de sthenie in de kinderjaren. Zoude men mij van dwaling kunnen beschuldigen, indien ik beweerde, dat het goede gevolg, waarmede ontlastende middelen, volgens de aanteekeningen der geachtste Schrijveren, aan zieke kinderen gegeven worden, meer aan deze verkoelende of verzwakkende werking moet toegeschreven worden, dan aan de ontlasting van kwade stoffen, die zelden in zulk eene groote hoeveelheid in die kleine ingewanden aanwezig zijn, als men wel in het gemeen aanneemt.

Hoe groot ook het nut is, hetwelk de ontlastende middelen in de eerste periode aanbrengen, en hoe zeer deze dikwerf alleen de gezondheid weder daarstellen, moet men er in de tweede periode, zoodra er indirecte asthenie plaats heeft, behoedzaam mede zijn, uit hoofde van het gevaarlijke van derzelver verzwakkende werking. Ja, ik houde mij ten volle verzekerd, dat het ontijdig gebruik van deze middelen vele Kinderen te vroeg in het graf gestort heeft. Ik zoude daarvan de bewijzen uit mijne ondervinding kunnen aanhalen, daar ik in eenige gevallen te laat geroepen werd, om door eenig middel de uitgeputte vermogens wederom te kunnen herstellen.

In het tweede tijdvak moeten er prikkelende of opwek-

[p. 303]

kende middelen gebezigd worden. Ik mogt een en andermaal, tot mijne groote verbazing, de spoedige werking van kleine giften derzelve ontwaren. Eene ontbinding van een of ander bitter extract, in een specerijachtig water, eenige weinige theelepels wijn, een weinig kamfer, eenige droppelen Tinctura thebaïca, bouillon met foelie of noten-muskaat, een versterkende en welriekende maagpleister, indien er reeds buikloop plaats heeft, doen in deze periode reeds zeer veel nut. Vooral leerde ik in zulke gevallen het uitstekend nut van opium waarderen; een middel, hetwelk men voorheen aan zieke kinderen met bevende handen toediende. Het is en blijft niettemin een middel, waarvan men de hoeveelheid met de meeste naauwkeurigheid bepalen moet. Het belooft de beste werking, wanneer het matige rust verschaft. In het eerst was ik zeer verlegen, zoodra ik bespeurde, dat de opium slaap verwekte; maar door meerder ondervinding was deze werking mij aangenaam, daar die rust de kleinen zeer verkwikte en vervrolijkte.

Ik heb deze gevolgtrekkingen uit mijne behandeling ter beoordeeling, navolging, of verwerping, zoo zij valsch bevonden worden, aan het geneeskundig publiek medegedeeld. Ik zal het dankbaar erkennen, wanneer men dezelve met eenige oplettendheid overweegt. Verachtelijk stilzwijgen, of spotachtig vermelden van dezelve, heb ik, mijns inziens niet verdiend, daar ik mijne gevoelens openlijk te mijnen eigen' nutte bekend maakte. Worden dezelve door waarnemingen van anderen gelouterd, dan hoop ik in het vervolg deze bijdragen met nadere gevallen, die mij in mijnen werkkring mogen voorkomen, vereenigd uit te geven.