Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

De goede dorprediker.

Eene veel eerbiedwekkender gedaante hebben de geregtshoven aangenomen, sints dezelve in zitdagen (cours d'assises) zijn veranderd, en burgers, even achtenswaardig om hunnen stand in de wereld als om hunne zucht tot nut van het algemeen, zich verledigen, den tol hunner kundigheden zoo wel, als van hunne zucht voor regt en billijkheid, aldaar te betalen. Met reden, ongetwijfeld, heeft men gemeend, van deze regtbanken de dienaars van het Evangelie te moeten verwijderen, door hun beroep meer genegen om de misdaad te zuiveren dan te straffen; doch van het werk dier geduchte regtshandelinge worden zij niet vervreemd, indien zij, door de werkzaamheden eens redenaars, tot derzelver hoofdbedoeling medewerken.

Het is niet lang verleden, dat ik, op het voorbeeld eens godsdienstigen gezins, naar een nabijgelegen kerkdorp mij begaf. Hier zag ik een braven Leeraar den predikstoel beklimmen; zijne grijze haren en met rimpels geploegd voorhoofd kondigden eenen veeljarigen dienst aan; op zijn gelaat stond het kenmerk der droefheid geteekend. In het eerst verbeeldde ik mij, dat verdriet in zijn dienstwerk daarvan de oorzaak was. Ik verwachtte eene herhaling van die oude, schoon gewigtige waarheden, aan welke de gewijde rede-

[p. 142]

naars zich bevlijtigen eene nieuwe gedaante te geven. Hoe groot was mijne verbaasdheid, toen ik hem tot tekst hoorde nemen een vonnis, behelzende eene achtjarige gevangenivan een der leden zijner gemeente, van dieverij door beladdering overtuigd! ‘Welk eene stoffe tot rouwe voor u.’ riep hij, ‘en van schande voor mij! Die ellendedeling, die zoo vele jaren in slavernij en oneere zal gaan slijten, was een onzer dorpgenooten; hij woonde onder ons; hij was een deelgenoot onzer werkzaamheden; zijne kinderen werden groot, speelden met de onzen; zij schenen tot een zelfde gezin te behooren. Een misslag, een zware misslag heeft, misschien voor altijd, dien ongelukkigen van ons gescheiden, welken wij nu niets meer dan medelijden schuldig zijn. Zijne misdaad is, met een eerlijk gewin zich niet te hebben kunnen vergenoegen, geenen eerbied gehad te hebben voor de heiligste der wetten, die des eigendoms. Zijne behoefte verwees hem tot eerlijken arbeid, om voor hemzelven en voor zijne kinderen den kost te winnen; heden veroordeelt hem de geregtigheid, acht jaren lang in oneere te arbeiden, ter herkrijginge van de vrijheid, welke hij even als wij genoot, en welke hij verdiend heeft te verliezen. Ziet daar zijne misdaad, ziet daar zijne straffe. Dit is de grond uwer treurigheid. Maar ik, ben ik boven allen verwijt? Heb ik geene reden om te blozen over de schandvlek, die op een der leden mijner gemeente hecht? Moet ik mij niet beschuldigen, zijne zwakheid niet voorkomen te hebben, hem niet genoeg gewaarschuwd te hebben van het gevaar, welk wij allen loopen, indien wij ons laten medeslepen door de zondige begeerte om te bezitten hetgene ons niet behoort, en indien wij snood genoeg worden om door geweld of list eens anderens goed te rooven? Opdat gij niet in denzelfden afgrond van oneere en droefheid stortet, wil ik u bekend maken met al wat onze wetten verschrikkelijks dreigen tegen oneerlijkheid en de gevolgen van driftvervoering. Genoeg heb ik u onderhouden over de gramschap des hemels en deszelfs kastijdingen; heden wil ik u alleen onderhouden over de strengheid der wetten en de straffen, welke de schuldigen op de aarde treffen.’

Na de heillooze gevolgen der ondeugden te hebben ont-

[p. 143]

wikkeld, aan welke de opgezetenen te platten lande in het bijzonder zich overgeven, keerde de eerwaardige Leeraar met kracht en klem terug tot het onderwerp, hetwelk zijn hart sterkst scheen te treffen. ‘Laten wij uit het oog verliezen,’ zoo vervolgde hij, ‘den ongelukkigen vader, die ons, veelligt, nimmer wederom zal durven onder de oogen komen. Maar is het ons mogelijk ons hart te sluiten voor de vier weeskinderen, die geene andere toevlugt hebben dan onze liefdadige hulp? Zullen wij hen van gebrek laten sterven om eene misdaad, welke zij niet gepleegd hebben, of hen doen gevaar loopen, om te eenigen dage huns vaders lot te ondergaan? Gij weet het: genoeg heb ik naauwelijks om het gewigt mijns ouderdoms en mijner zwakheden te dragen. Indien niemand uwer zich met die onschuldige schepsels wil belasten, zal ik hen naar mijne geringe woning brengen; het brood, welk mij voedt, zal ik met hen deelen; zucht tot werkzaamheid en liefde voor de deugd zal ik hun inprenten. Maar wanneer ik niet meer zijn zal, zal ik dan nog dit bezwaar aan mijnen armen opvolger nalaten? O mijn God! om de verlenging mijner dagen heb ik u nog niet gebeden; maar indien deze ongelukkige kinderen nog om hun brood zullen moeten gaan bedelen, en zonder toevlugt op de aarde blijven, behage het u, mij zoo lang te laten leven, dat ik hen voor het onheil kan bewaren, te eenigen tijde de prooi der ondeugd, en bevlekt te worden door de hand der geregtigheid’

Zoo grooten indruk maakten deze woorden op de toehoorders, dat de minst vermogenden elkander de eer betwistten, om deze onschuldige slagtoffers van de strengheid der wetten in hunne huizen op te nemen.