Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

[p. 238]

Natuurlijke Zedeprenten, ten gebruike der Jeugd; met Versjes en Verklaringen opgehelderd, door A. Fokke, Simonsz. Te Amsterdam, bij J. van der Hey. In kl. 8vo. 88 Bl. f 1:5-:

Niet onaardige Plaatjes, te voren ook elders gebruikt, worden nu, met beknopte versjes, in de zoetvloeijende versmaat van Vader luyken, en beknopte zedelessen begeleid, der lieve jeugd aangeboden. De Heer fokke geeft voldoende reden, zoo van het verkiezen van dezen schrijftrant, als van de benaming van dit werkje; en wij gelooven zeker; dat hij zijn oogmerk, ‘eenig vermaak en eenig nut,’ met hetzelve bereiken zal. Een prenteboekje, zegt hij te regt, is nog altijd, bij al den voorraad van kinderboekjes, welkom. Ziet hier de voorwerpen: De Morgenstond. Het Landleven. Het afgevallen Ooft. De Zee. De Papegaai. De Visscher. De Hoenders. Het IJzer. Het Riet. De Vrijheid. De Bron. De Kruiden. De afgeplukte Bloem. De Starrenhemel. De vuurspuwende Berg. De oude Eikenboom. De Batavieren. Het Leger. De Zeegewassen en Delfstoffen. De Berg - rivier. De Arabieren. De Grijsheid. - Ter proeve, en om te doen beöordeelen, voor welken kinderlijken leeftijd het boekje geschikt is, slaan wij het open, en vinden: Het Riet. Boven het plaatje:

Wie 't zwak en buigzaam riet betrouwt,
Heeft op een lossen grond gebouwd.

Onder hetzelve: (het vertoont eene vrij onstuimige rivier, en een kind, dat in een met ooft geladen schuitje stappen wil, en zich daartoe, na aan den kant, in het riet waagt.)

‘Treed niet te ver ... voorzigtig, Piet!

De Noordewind verheft zich weder;

't Is daar niet veilig in het riet;

Eén stap ... dan stort ge in 't water neder!’

Zoo roept, met zorg, de ervaren grijs,

Beschroomd voor 's jenglings losse schrede,

Daar hij, door ondervinding wijs,

Een' dubblen grond heeft voor zijn rede.

O mogt des wijzen trouwe raad

In 't ijdel jeugdig harte zinken,

En menig, die hem nu versmaadt,

Niet straks in 't grondioos diep verdrinken!

[p. 239]

 

Dan stond nog menig jongeling,

 

Trots harden storm en onweersvlagen,

 

Die nu zoo roekeloos verging,

 

In 't prilste zijner levensdagen;

 

Daar hij, op 't los bedrieglijk pad,

 

Zijn' brozen schijngrond dorst vertrouwen,

 

't Geen hem, verzonken in het nat,

 

Ras deed zijn ligt geloof berouwen.

 

Veracht dus, waar ge een grijsaard ziet,

 

Zijn voorbeeld, raad of lessen met.

‘Jonge lieden beseffen dikwijls het groot gevaar niet, waaraan zij zich blootstellen. Zie hier dezen onbezonnen knaap; hij wil, te midden van dien harden wind, eer de oude man met zijne schuit aan wal is, over het riet, dat hij meent vasten grond te zijn, heen loopen, ten einde de schuit te kunnen bereiken. Gelukkig dat de grijsaard het gewaar wordt, en hem nog bij tijds toeroept: Voorzigtig! blijf stil staan! dat riet is geen grond, daar zoudt gij, tusschen door, in 't water schieten.

Bejaarde lieden hebben ondervinding, en deze strekt hun voor eene zekere levenswijsheid; schoon zij ook anders, in hunne jeugd, niet veel geleerd hadden. Versmaadt dus, jongelingen, den raad der ouden niet; zij zijn wandelende boeken, waaruit men veel leeren kan. Rigt uw gedrag altijd naar hun voorbeeld; het staat jonge lieden altijd wel, de voorzigtigheid en behoedzaamheid der ouden na te volgen. Let ook wel op hunne lessen, en betracht dezelve; want zij zijn door eene veeljarige ondervinding beproefd, en op de proef goed bevonden.

Immers, wat wordt er toch van jonge lieden, die hun eigen zwak verstand te veel betrouwen? zij kennen de wereld en derzelver verleidingen niet, wijl zij er naauwelijks in komen rondzien, en dwalen in dezelve om, even als een reiziger in eene stad, waarin hij zich nooit te voren bevonden heeft. Even zoo noodig nu als het dezen is, een' wegwijzer mede te nemen, die hem de naaste en beste wegen toont, het schoone en goede der stad aanwijst, en hem de plaatsen, waar het niet vergund is te wandelen, doet vermijden, even zoo zeer heeft een aankomend jongeling, die nu in de wereld als het ware zijne intrede doet, den raad en de lessen van bejaarde lieden noodig, ten einde de groote kunst te leeren, om zonder schade wijs te worden.’

[p. 240]

Hoezeer wij, over 't geheel, de versjes van den Heer fokke tot het bedoelde einde zeer geschikt achten, vinden wij toch hier zoo min, als ergens elders, den stillen, zachten, kinderlijknaïven toon van den, in zijne soort, éénigen luyken weder.