Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1812

[p. 46]

De Huisvader. Door August Lafontaine. Iste Deel. Met Platen. Te Leyden, bij A. en J. Honkoop. In gr. 8vo. 318 Bl. f 3-:-:

Wij houden onder de vele Romans van lafontaine dezen voor eenen der uitmuntendsten; immers de hartelijkste deelneming deed ons de lezing herhalen, en deze herhaalde lezing had eene nieuwe bekoorlijkheid: eenvoudige natuur, menschengeluk, zoo als dat toch maar eeniglijk ligt in vriendschap en liefde, ontmoeten wij hier regt voelbaar, meesterlijk geteekend, en op de aandoenlijkste wijze werd ons hart voor zoodanig genot gestemd. Het werd ons daardoor onmogelijk, dit geschrift regt te beöordeelen als een gewrocht der kunst, en zeer te letten op het al of niet waarschijnlijke van het verhaal, waaromtrent wel eene en andere aanmerking te maken was; gelijk dit ons ook terughoudt van eene eenigzins uitvoerige opgave van het beloop der verdichting, en wij liever onze Lezers naar het werk zelve, met de beste aanprijzing, willen verwijzen. Twee zeer edele broeders zijn de hoofdpersonen in dit boek, zeer voortreffelijke menschen, en vrienden in den alleredelsten zin, voor elkanderen tot iedere opoffering gereed. Een van hen komt schatrijk uit de Indiën terug, en vindt zijnen broeder en vriend, den huisvader, grievend beleedigd en bedrogen door den derden broeder, die een ondeugend mensch is, naar zijne uitwendige middelen beneden den middelstand, maar in het bezit der zaligste genoegens, die de aarde kan opleveren. Tot nog toe heeft hij zich niet ontdekt; meer dan eens was hij op het punt daartoe; ‘maar,’ zegt hij, ‘dan moest ik ook met mijn goud daar tusschen komen, en het geluk dezer menschen hing aan een geestigen draad; van liefde, van demoedigheid, van eendragt, van bekrompenheid in hunne huishouding, zelfs aan de onbekendheid met de wereld. - En de vraag is, wat zoude overvloed van deze eenvoudige, schoone harten maken? Daarom, nog niet.’

Dit oogenblik schijnt intusschen niet ver meer af, en wij zien de verzoening der broederen, die hij naar 't schijnt be-

[p. 47]

werken, en door gelukkige huwelijken van de neven en nichten bevestigen wil, zoo wel als de herkenning, in een volgend Deel met verlangen te gemoet.

Eene proeve, waaruit men den lieven geest in dit werk kennen mag, rekenen wij onze Lezers schuldig.

‘Rust, zegt de Oosterling, is het ware geluk. De onrustige Europeër jaagt het ongeluk na. - Goud, roept hij, goud is de prijs, daar het geluk voor te koop is. En ik zie zorgen op de voorhoofden van menschen hangen, bij welke vergeleken vorsten zelve arm te noemen zijn.

Beweging is het beginsel des levens in de natuur, zeide mij een Engelschman, die nooit van zijne kamer kwam - in de natuur, zoo wel als in het hart van de menschen. Sedert ik mijn broeders huis gezien heb, zou ik kunnen zeggen: Het leven in den middelstand, tusschen zorgen en kostwinning, is het geluk. Het bloeit enkel in den beperkten kring eener schoone huisselijkheid, waar ieder vrolijk uur op een, vol zorg, te staan komt, waar elk vermaak met eene kleine opoffering gekocht moet worden, waar het hart in eene gestadige beweging gehouden wordt tusschen liefde en zorg, waar elke dag een klein leven is, hetwelk zijnen arbeid vordert, waaruit eene kleine zorg en eene schoone hoop op morgen den mensch op zijne slaapkamer verzelt.

De fout ligt, mijns bedunkens, hierin. Wij besteden te veel zorg aan de middelen tot geluk, en te weinig aan het geluk zelve. Het geluk wil verworven worden, zoo als alles in het leven. Duizendmaal, denk ik, gaat de lukgodin, de vreugde, langs ons verbij, in minuten en kwartiertjes gehuld, en wij laten haar voorbijgaan, zonder haar met eenen oogopslag te verwaardigen; want wij willen dat de godin met pauken en trompetten, met de geheele schaar van haar gevolg, als eene reuzin, in het gewaad van twintig jaren, tot ons zal komen.

Men veracht het vuurrad der vreugde, den kleinen voetzoeker van vrolijkheid, den eenen vuurpijl des vermaaks, en men begeert een vuurwerk uit China. Men heest het tot een rijtuig met een paard gebragt, op hetwelk men zijn vermaak najaagt. Maar de buurman rijdt met vier paarden, en nu jaagt men het vermaak het huis uit.

De bije brengt den rijken honigstok uit duizend kleine

[p. 48]

bloempjes bijeen; zoo behoorde de mensch ook te doen. Uit duizend vrolijke oogenblikken moest hij zijn vermaak zamenstellen. Maar neen, hij wil, gelijk God en de Monarch, den wereldkloot in de hand dragen, als hij gelukkig zal wezen. Onafhankelijkheid, huisselijkheid, eendragt, liefde, bekrompenheid, zorg, van minuut tot minuut afwisselende met hoop, kleine doorntjes van smart, wisselende met het lachje van kleine vreugde, op elken feestdag een of ander groot geluk, en kan het zijn, uit geestelijke bijdragen zamengeweven; om de twee jaren een oogenblik, hetwelk de ziel en het hart in beweging brengt, en de zenuwen van den geest versterkt. - Daar hebt gij het Recept voor een gelukkig leven. En mijn broeder bezit dat, indien een mensch het bezit.’