Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1811

Proeve van Hollandsche of Nederduitsche Synonyma, door Mr. Q. de Flines, Advt. en Beëedigd Translateur. Te Amsterdam, bij W. Bolt, 1810. 84 Bladz. In gr. Octavo. De prijs is ƒ :-18-:

Daar zijn in alle talen, in de eene meer, in de andere min, naarmate van derzelver rijkdom, zekere woorden, welke gebruikt worden, om dezelfde zaken en voorwerpen mede te beteekenen; evenwel niet zoo volstrekt van dezelfde beteekenis, of men ontdekt eenig onderscheid, indien men ze heel naauwkeurig uitpluist. Zoodanige woorden worden met eenen oorspronkelijk Griekschen naam genoemd Synonyma, hetwelk de Heer de flines vertaalt naauverwante, hetwelk wij wel kunnen aannemen; mits men dit woord bepale tot de vermaagschapping in beteekenis; alzoo de woorden ook naauwverwant kunnen zijn, ten opzigte van derzelver afkomst en afleiding, of van derzelver spelling en klank, zonder echter daarom tot de Synonyma te behooren.

Hoe veel voordeels Redenaars en Dichters trekken kunnen van dezen rijkdom eener taal, om door verscheidenheid van uitdrukkingen de behandeling hunner onderwerpen bevallig en sierlijk te maken, echter zullen zij, die met een fijn en kiesch oordeel, soortgelijke woorden weten te toetsen en te onderscheiden, zich toeleggen, om, zoo veel zij kunnen, telkens dat woord uit te kiezen, welks strikte beteekenis de juiste is voor het denkbeeld, hetwelk zij willen uitdrukken, en zich wachten, om het ééne voor het andere

[p. 359]

te nemen, zonder redenen en naar willekeur. Gevolgelijk iemand, die zich moeite geeft, om de fijne onderscheidingen, welke in soortgelijke synonyme woorden plaats hebben, aan te wijzen, en duidelijk kenbaar te maken, moet geacht worden, eenen grooten dienst aan Redenaars, Dichters en Schrijvers, te bewijzen, door voor hen, door zijne verzameling van zulke woorden en behoorlijke bepalingen der beteekenissen van de woorden, deze keuze gemakkelijk te maken. Dit is, volgens het Voorberigt van den Heer de flines, niet alleen ten aanzien der Grieksche en Latijnsche, maar ook der Fransche, Hoogduitsche en Engelsche talen, dadelijk geschied. Dan, hoe zeer wij in onze Hollandsche taal insgelijks eenen overvloed van zoodanige Synonyma bezitten, is echter eene verzameling van dezelve, met opgave van de onderscheidene schakeringen in derzelver overigens hoofdzakelijk dezelfde beteekenissen, ons in die taal tot nog toe onbekend. De Heer de flines is daarom reeds lofwaardig, dat hij zoodanige verzameling ondernomen, en ons dezelve, schoon hij ze, met prijswaardige bescheidenheid, slechts eene proeve noemt, heeft medegedeeld, terwijl hij ons hoop geeft, op dit Stukje eenige meerdere te zullen laten volgen, en dan ook daarbij eene Verhandeling over de Synonyma zelve te zullen voegen, waartoe wij wenschen, dat hij tijd en gunstige omstandigheden vinden zal!

Ten aanzien van hetgeen de Schrijver ons in dit Stukje geleverd heeft, moeten wij allezins eene aanprijzende getuigenis geven, te meer, als men de moeijelijkheid dezer onderneming in het oog houdt, daar dikwijls het onderscheid tusschen de beteekenis zoo sijn is, dat het niet dan door de oplettendste opmerkzaamheid waargenomen en naauwelijks voelbaar gemaakt kan worden. Daarenboven, indien men niet willekeurig zal te werk gaan, moeten de bepalingen der beteekenissen haren grond hebben in den aard der taal, of de afleiding en vorm der woorden, of in het gewoon spraakgebruik der beschaafde verkeering, of in het voorbeeld en gezag van naauwkeurige en taalkundige Schrijvers.

Wij willen voor het overige ons niet inlaten in eenige aanmerkingen, hoedanige reeds gemaakt zijn

[p. 360]

door den Recensent in de Algem. Vaderl. Letteroefeningen voor 1810, 1ste Stuk, Bladz. 211 volgg. Alleenlijk dit zeggende, dat wij ons volkomen vereenigen met deszelfs aanmerking omtrent de spelling van den Heer de flines in dit Stukje, waarin bijzonder de y ons niet bevallen wil. Op Bladz. 2 ontdekken wij eene ongelijkheid, alzoo wij eenmaal kryten en eenmaal kreiten vinden. Doch, dit een noch ander benadeelt iets aan de hoofdzaak.

Wij zien met genoegen uit eene annonce in het Journal politique de Leide, dat het Fransch-Hollandsch gedeelte van het Scheeps- en Zeemans-Woordenboek van den Heer Mr. q. de flines op de pers is, en dat die Heer, niettegenstaande wij vertrouwen dat zijne werkzaamheden veelvuldig zijn, evenwel zijne uren van uitspanning besteedt aan zulk een nuttig en tevens moeijelijk werk, als de uitgave van zoodanig Woordenboek, van welks Hollandsch-Fransch gedeelte wij verslag gedaan hebben in onze Bibl. voor het jaar 1806, 1ste Stuk, Bladz. 743.