Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

De jeugd van groote mannen.

Bijkans alle uitstekend groote mannen, voornamelijk Regenten, die den eernaam van grooten hebben verworven, moesten eene jeugd doorworstelen, vol van moeijelijkheden en stormen. Ongeluk en gevaren ontwikkelden hun genie, en gaven hun die tegenwoordigheid van geest, dien moed, die ondernemende stoutheid en kracht, waardoor zij naderhand uitblonken.

Mozes, de eerste grondlegger van het Israëlitisch rijk, moest zich als vlugteling in de woestijnen begeven, waar hij met andere herdersfamilien nomadisch rondzwierf. Muhammed, de stichter van een' nieuwen Godsdienst, sleet zijne jeugd in een' behoeftigen staat, bij de togten der karavanen, tot dat hij de rijke weduwe cadidscha huwde. Alexander de groote trok als jongeling van twintig jaren reeds te velde, en hield slechts met zijn leven op krijg te voeren. Cyrus werd, kort na zijne geboorte, op bevel van zijnen grootvader astyages, in eene woestijn aan de ellende blootgesteld, van herders gered, en slechts heimelijk in behoeftige omstandigheden opgevoed.

[p. 666]

Julius caesar was van sylla ter dood veroordeeld, maar verwierf genade; hij viel de zeeroovers in handen, moest zich vrijkoopen, en begon hen op zijne eigene kosten te beoorlogen. Konstantijn de groote zuchtte onder de verraderlijke vervolgingen van galerius, vlugtte voor zijnen Vader, en bleef, van dien tijd af aan, in oorlogen gewikkeld. Theodosius de groote werd, even als zijn Vader, van valens mishandeld; zijn Vader zelf werd eindelijk onthoofd; theodosius vlugtte naar Spanje, waar hij zich verschool, tot dat gratianus hem aan zijn hof ontving. De geschiedenis der jeugd van karel den grooten is niet bekend: de barbaarschheid der toenmalige tijden en de schrikkelijke tooneelen, aan zijn hof voorgevallen, benevens zijn later leven, wettigen intusschen het vermoeden, dat zijne jeugd geenszins kalm geweest is. Peter de groote leefde, gedurende zijne minderjarigheid, in de onaangenaamste en gevaarlijkste betrekkingen; zijn leven zweefde door de partijschappen der cuvansky en galliczin dikwijls in gevaar: zijne eerste gemalin eleonora werkte hem gedurig tegen; zijne eigene zuster sophia behoorde onder de zaamgezworenen tegen hem, en zijn zoon alexis vergreep zich zoodanig aan hem, dat hij eindelijk ter dood veroordeeld werd: meermalen moest peter voor den moorddadigen toeleg van de Strelitzen in kloosters vlugten: onder moord, belaging en vervolging wies hij op tot een groot man. Hendrik de vierde zuchtte ook onder eene harde opvoeding: zijn voedsel bestond in grove spijzen; zijne kleeding was slecht; altijd ging hij blootshoofd, en klauterde met zijne speelmakkers op de rotsen en bergen, naar de gewoonte van het land en den tijd. Bij Rochelle was hij in gevaar van te verdrinken; in den verschrikkelijken Bartholomeus-nacht ontkwam hij ter naauwernood de handen der moordenaren: in zijn zestiende jaar woonde hij den slag van Jarnac reeds bij. Met welk eene gestrengheid frederik de groote werd opgevoed, hoe onaangenaam de dagen zijner jeugd waren, dit is, benevens het verschil tusschen hem en zijnen Vader, zijne vermaarde vlugt naar Engeland, den dood van katt, enz. een' ieder bekend.