Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

[p. 353]

Gedachten over den ongehuwden en gehuwden staat.

De meerderheid van het aantal der ongehuwd levenden, een staat, over 't algemeen niet als de beste geschat, heeft de vraag doen geboren worden, ‘of dit ongehuwd leven voornamelijk aan de Mannelijke, dan aan de Vrouwelijke Sekse moet worden toegeschreven?’ Vóór dat deze vraag voldoende beantwoord is, zal men te vergeefs naar een middel tegen dit kwaad zoeken; maar het is niet waarschijnlijk dat die beantwoording schielijk zal geschieden, en wel te dezer oorzake, dat de beide partijen, best in staat om onderrigt ten aanzien van dit onderwerp te geven, zich te vrede houden met de schuld op elkander te werpen, in stede van ons eenige gronden op te leveren, waarop wij eenig denkbeeld deswege zouden kunnen vestigen. De Vrijsters geven de Vrijers de schuld, en de Vrijers werpen die op de Vrijsters. Zoo heeft de zaak reeds lang gehangen, en zal waarschijnlijk nog lang hangen blijven.

Eene bijzonderheid, in de daad, is er, welke, in den eersten opslag, het geschil geheel ten voordeele der Vrouwelijke Sekse beslist; namelijk de gewoonte, welke, van onheugelijke tijden af, bij alle beschaafde en (indien ik niet mis heb) bij alle onbeschaafde Volken heeft stand gegrepen, dat de Vrijer de verzoekende en de Vrijster de verzochte partij uitmaakt. Gevolgelijk is het ten allen tijde in de magt des Vrijers, eene poging te doen om van staat te verwisselen; terwijl der Vrijster nooit zulk eene gelegenheid voorkomt. De schuld zon, de zaak van die zijde ingezien, geheel bij den Vrijer schuilen, hadde hij zich, voor een groot gedeelte, daarvan niet weten te ontheffen, door in 't midden te brengen, dat, schoon de Vrijers het vragen in hunne magt hebben, de Vrijsters dikwijls de grilligheid bezitten om te weigeren; en dat de zoodanige, wie het nooit gevraagd is, vrijelijk verondersteld mag worden die eere niet waardig te wezen. - Deze bewijzen loopen, gelijk elk ziet, dermate tegen elkander in, dat het beter zal wezen het geschil onbeslist te laten, dan eene beslissing te wagen op zuike verwarde en onvoldoende stukken.

Ware ik genegen, om, naar mijn bijzonder gevoelen, des uitspraak te doen, 't geen ik echter niet als beslissend wage op te geven, dan zou ik overhellen om de schuld grootendeels op onze eigene Sekse te leggen. Want welke zwarigheden men ook moge inbrengen tegen de zeden en het gedrag der Vrouwelijke Sekse, of in 't algemeen, of enkel in bij-

[p. 354]

zondere gevallen, dezelfde redenen moeten gelden, waarom wij zouden verworpen, als waarom zij niet zouden gevraagd worden.

Gereedelijk wil ik toestemmen, dat er verscheidene klemmende zwarigheden kunnen in 't midden gebragt worden tegen de wijze van opvoeden der jonge Juffrouwen, in den tegenwoordigen tijd; eene wijze, welke ik vrees, dat niet zeer geschikt is, om getrouwe Echtgenooten, teedere Moeders, of aangename Levensgezeilinnen, te vormen. Maar ik hoop dat de wereld niet zoo geheelenal bedorven is, dat de ongehuwde Heeren aan zichzelven deugden toeschrijven, welke niet langer bij de Vrouwelijke Sekse gevonden worden, en dat de gewoonlijk in de [Engelsche] nieuwspapieren gestelde omschrijving, ‘bezittende alle hoedanigheden om den Huwelijken-staat gelukkig te maken,’ van de Bruid afgenomen en alleen op den Bruidegom moet toegepast worden. Indien dit zoo ware, moeten wij alle de spreekwijzen, bij zulke gelegenheden gebruikelijk, veranderen, en, in stede van den Bruidegom als een gelukkigen te begroeten, dit alles der andere partij toevoegen. Maar ik kan nog niet denken, dat onze Sekse zulke groote en spoedige vorderingen in deugd en kuischheid gemaakt hebbe, dat zij de andere overtreffe; en ik twijfel weinig, of een Man zal eene Vrouw, zijns waardig, kunnen vinden, wanneer hij in ernst er eene zoekt, welke met zijn karakter zamenstemt.

Derhalve, van gedachten zijnde, dat de schuld, voor een groot gedeelte, bij de Mannelijke Sekse schuilt, zal het der moeite waardig wezen te onderzoeken naar eenige der oorzaken, welke hun beletten in een' staat te treden, tegen welken zij geen' natuurlijken of ernstigen wederzin hebben.

De eerste dezer oorzaken heeft men, mijns achtens, daarin te zoeken, dat zij meer van het Huwelijk verwachten, dan hetzelve kan opleveren. Hunne verbeelding, dat het een staat is van het hoogst en onafgebroken geluk, doet hun den tijd verliezen met in de wereld rond te zien naar eene Vrouw, welke hun dit aardsche heil kan bezorgen. Wie dusdanige denkbeelden van het Huwelijksleven vormt, zal ongetwijfeld teleurstelling ontmoeten: want het geluk van den Echten- staat is eene loutere hersenschim, indien men hetzelve laat afhangen van ééne der Partijen alleen: de vereeniging van een Engel met een Beest zou, indien ik het zoo eens moge uitdrukken, even zeer geluk kunnen aanbrengen. De begeerte en de bekwaamheid om te behagen moet wederzijds wezen; en dan is er zoo veel kans van geluk, als verwacht kan worden in het lot der zwakke stervelingen.

Daarenboven, het denkbeeld; dat de Huwelijke-staat een leven schenkt van het hoogst en onafgebroken geluk, is volstrekt valsch. Ook geloof ik, dat het niemand in het hoofd

[p. 355]

zou gekomen zijn, ware het niet het slot geweest van zoo vele Romans, als de wereld overstroomen, wier invloed in onze gezelschappen werkt, en meer krachts uitoefent, dan velen gereedelijk willen toestaan.

Het hoogste geluk in 't Huwelijksleven blijkt te bestaan in een getrouw, teeder en deelnemend waarnemen van de pligten, daaraan verbonden: doch wie deswege een regtmatig begrip vormt, behoeven wij niet te vermelden, dat de vrees, de ongerustheden, de zorgen dikwijls de gelukzaligheden evenaren. Hoe menigmalen worden de gewone rampen des menschelijken levens, waaraan allen, die gevoelen en denken, zich onderhevig vinden, in den Echten-staat verzwaard door verkeerdheid van geaardheid, door ondankbaarheid der kinderen! Er zijn, derhalve, in beide de staten, rampen te wachten. De vraag is, waar het grootste deel van geluk gevonden wordt? Gemakkelijk valt hier op te antwoorden, indien wij opregt met onszelven willen handelen, en in aanmerking nemen, dat hij, die in het Huwelijksleven ongelukkig is, in den ongehuwden staat niet geheel gelukkig was; en dat er geen levensstand op aarde gevonden wordt, ontheven van af hankelijkheid van uiterlijke omstandigheden, welker invloed, zoo niet het geluk, ten minste het genoegen des levens daarstelt.

Een ander blijk van gezond verstand en opregtheid zullen wij geven, wanneer wij in een ander niet verwachten die volmaaktheid, welke wij weten dat noch bij onszelven, noch ergens gevonden wordt. Men houde steeds in 't ooge, dat het een sterveling, geen Engel, een zwak medeschepsel, geene Godheid is, waarmede wij ons vereenigen. De gegrondheid dezer bedenking zal na het voltrokken Huwelijk welhaast ten volle blijken; doch het ware veel beter, dit vooraf ernstig te bedenken. In zulk een geval zouden wij de kwelling van teleurstelling ontgaan, en niet behoeven te twijfelen aan onze kennis van de menschelijke natuur.

Senex, een mijner oude kennissen, heeft de laatste dertig jaren zijns levens zijne zwarigheden tegen het Gehuwde Leven aangevoerd, en, behalve zijnen gevestigden afkeer van dien levensstand, mag hij thans gerekend worden allen gevaar te boven te zijn van verzoeking, om zijne gelofte, van ongehuwd te leven, te verbreken. Zijne hoofdreden tegen den Echten-staat is de behandeling eener Vrouwe, welke, zijns bedunkens, door de Mannen, in 't algemeen, verkeerd begrepen en uitgeoefend wordt, doch bij hem een gewigtig stuk zou uitgemaakt hebben, hadde hij immer tot het Huwelijk besloten. Zijn denkbeeld over de behandeling eener Vrouwe is niet in allen deele klaar; doch, voor zoo verre ik uit een en ander gesprek met senex over dit onderwerp heb kunnen opmaken, zou zijn gevoelen desaangaande niet zoo wel met de denkbeelden van onze Vrouwen strooken, als met

[p. 356]

die der wilde Indianen, en beter aan de oevers van het meer Ontano, dan aan den zoom des Amstels passen.

Met dit al heeft senex oorspronkelijk geen afkeer van het Huwelijk; en is dit, denk ik, het geval van weinig Jongelingen: dan hij ontmoette steeds zoo vele hinderpalen, die hem onverzettelijk voorkwamen, dat hij nooit eene partij, met zijne begeerten strookende, kon aantreffen. Was de Juffrouw rijk, zij was of niet schoon of niet jong genoeg; was zij rijk, schoon en jong, zij zou zich al te veel op 't geen zij ten huwelijk bragt laten voorstaan; was zij alleen schoon, zij zou het voorwerp wezen van het bejag veler wellustelingen; was zij arm, dan oordeelde hij dat er toch iets noodzakelijk was om van te leven, schoon hij van geene gierigheid kon beschuldigd worden. Somtijds was zij al te geestig, somtijds te koel; somtijds had zij geene opvoeding; somtijds liet zij zich te veel op haar lezen voorstaan; somtijds was zij stil als een beeld, somtijds snapachtig als een papegaai. - Kortom, geene Vrouw scheen, in de oogen van senex, genoegzaam volmaakt; en dewijl hij wanhoopte gelukkig te zullen kunnen wezen, als hij er geene aantrof boven alle tegenwerping verheven, versleet hij zijne beste dagen in proefnemingen zonder gelukkigen uitslag, in naspeuringen zonder voldoening, en in verwachtingen, die op teleurstellingen uitsiepen, omdat zij ongegrond en onredelijk waren. Senex is thans een eenzaam levend Vrijer van vijf-en-zestig jaren; en hoort men hem nu wel eens zeggen: ‘Heeft het Huwelijksleven vele moeijelijkheden, de ongehuwde staat schenkt geen vermaak!’

In dezer voege misleiden en bedriegen de menschen zichzelven, door van het Menschelijk Leven te verwachten, wat hetzelve niet kan opleveren, en door te streven naar eene volmaaktheid, welke niet bestemd is het deel te zijn van schepselen in eenen staat van Beproeving.