Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1810

Dissertatio Juridica Inauguralis, de Furtis, quam..... Eruditorum examini submittit Jac. Joh. Uitwerff Sterling, Dordraco - Batavus. Dat is: Regtsgeleerde Inwijdings - Verhandeling over de Diefstallen, enz. Leyden.

Deze Verhandeling over de Diefstallen, welke door den Heer sterling den 27 van Bloeimaand 1809, ter gelegenheid van zijne bevordering tot Meester in de Regten, aan de Koninklijke Hoogeschool te Leyden verdedigd en aan het onderzoek der Geleerden onderworpen is geweest, bestaat uit drie Hoofddeelen.

Het eerste, handelende over de Diefstallen in het algemeen, bevat de bepaling van Diefstal naar het Romeinsche Regt en naar ons tegenwoordig Crimineel Wetboek, mitsgaders een onderzoek nopens de zaken, waaromtrent Diefstal gepleegd wordt; de hoedanigheid der contrectatie, den persoon, welken iets ontstolen wordt, de bedoeling van den misdadiger, en de omstandigheden, waarin deze zich ten tijde van zijne misdaad bevonden heeft.

In het tweede Hoofddeel, loopende over de verschillende soorten van Diefstal, wordt gehandeld van den Diefstal bij dage of bij nacht; van den Diefstal, waarvan de dader op

[p. 426]

heeter daad betrapt, of eerst naderhand ontdekt wordt; van de Dieverij, ontdekt bij eene huiszoeking, gedaan door den efgenaar, naakt en slechts met eenen schaamte - gordel en momaangezigt voorzien (furtum per lancem et licium conceptum); van den Diefstal, waarvan het gestolene door den dief bij eenen anderen ter bewaring gebragt en aldaar door eene dergelijke huiszoeking bevonden is (furtum oblatum); van den Diefstal, waaromtrent de gemelde huiszoeking geweigerd is (furtum prohibitum), of bij welken men weigert het gestolene weder over te geven (furtum non exhibitum), alsmede van de Dieverijen, begaan door huisgenooten of anderen, met bezwarende omstandigheden of zonder dezelve en van groot of klein belang.

Het derde Hoofdstuk handelt over de verschillende straffen, op de misdaad van Diefstal bepaald, en is in drie Onderafdeelingen gesplitst, waarvan de eerste een betoog oplevert van de straf, welke bij het Oude Romeinsche Regt, of de Wetten der XII Tafelen, op deze misdaad gesteld, en onderscheiden was, naar dat de misdadiger een vrijgeboren of slaaf, een onmondige of bejaarde, met of zonder wapentuig en al of niet op heeter daad betrapt was; of anders in eene der boven opgegevene onderscheidene soorten van Diefstal kon beschouwd worden te vallen. De tweede Onderafdeeling spreekt van de straf, bij het Nieuwe Roomsche Regt op de misdaad van Dieste bepaald, en behelst eene ontwikkeling van de aanspraken, zoo burgerlijke als lijfstraffelijke, die uit den Diefstal voortvloeijen, alsmede van de personen, door wie en tegen wie dezelve kunnen gedaan worden. De derde Onderafdeeling bepaalt zich alleenlijk tot de straffen, welke in dit Rijk bij het tegenwoordig Crimineel Wetboek op de onderscheidene soorten van Diefstal gesteld zijn.

De Hr. sterling heeft de misdaad van Diefstal niet uit algemeene en wijsgeerige beginselen behandeld. Men vindt hier alleenlijk eene ontwikkeling van de begrippen der Romeinen, en van de bepalingen, die er, ten aanzien van deze misdaad, in ons Crim. Wetboek gemaakt zijn.

In dit opzigt kan men dan ook zeggen, dat de Schrijver zijne taak wel uitge oerd, en, vooral met betrekking tot het Rom. Regt, zijne stof in eene geleidelijke orde en meestal naauwkeurig ontwikkeld heeft: zoo dat deze Verhandeling allezins tot eene proeve kan verstrekken, dat de jonge Doctor zijnen Akademischen tijd in de beoefening van het Corpus Juris wél heeft besteed.

Hoe afkeerig wij anders ook zijn, om het werk van jonge lieden aan eene strenge kritiek te onderwerpen, kunnen wij echter niet voorbij, een paar aanmerkingen hier bij te voegen.

Vooreerst. Het komt ons voor, dat men met meer omzig-

[p. 427]

tigheid, dan hier geschiedt, de begrippen der Rom. Regtsgeleerden in het Lijfstraffelijke op ons tegenwoordig Crimineel Wetboek behoort toe te passen: opdat er niet een chaos van verwarring ontsta, welke voor de wetenschap zelve nadeelig, en voor de Lijfstraffelijke Regtspleging hoogst gevaarlijk is. Op deze wijze meent de Schrijver bladz. 53 het onderscheid tusschen het furtum manifestum et nec manifestum in ons Wetboek te vinden, niettegenstaande in hetzelve nergens onderscheid gemaakt wordt tusschen den Dief, welken men op heeterdaad betrapt, en dien, welken men eerst naderhand ontdekt. Art. 204, waarop de Schrijver zich beroept, houdt alleenlijk de bepaling der volbrenging van den Diefstal in, wanneer namelijk deze misdaad moet gehouden worden volbragt te zijn; terwijl Art. 187 en 222 van de misdaad van Roof spreken, welke ten aanschouwen en in weerwil van den eigenaar of anderen geschiedt, en zeer verschilt van het furtum manifestum. Of zoude men den man, welken men b.v. op de straat met het gestolene ontmoet, ontdekt en nazet, maar die, om zich met de vlugt te redden, het gestolene van zich werpt, als Roover moeten straffen? Hij is een Dief, op heeterdaad betrapt, maar niet schuldig aan roof, en ook, naar ons Wetboek, niet zwaarder te straffen, dan wanneer hij eerst naderhand als dief ontdekt en in handen der Justitie werd geleverd. - Zoo is hetgeen de Schrijver bladz. 25 zegt volkomen waar, dat, namelijk, de animus lucri faciendi, of het oogmerk om voordeel te bejagen, een stellig vereischte van den Diefstal bij de Romeinen was, die wederom andere wetten en andere aanspraken hadden op de ontvreemdingen, welke zonder dit oogmerk gebeurden. Maar bij ons Wetboek is alle voorbedachtelijke en heimelijke ontvreemding van eens anders roerend goed Diefstal, welke slechts zachter gestraft wordt, indien dronkenschap of baldadigheid den misdadiger bewoog tot eene ontvreemding van weinig waarde. Hieruit volgt, dat men in Holland iemand als dief moet straffen, welken men te Rome slechts uit de L. Aquilia of uit eenigen anderen hoo de, maar niet uit kracht van Diefstal, zoude aangesproken hebben. Wij houden, zoo zeer als iemand, de studie van het Roomsche Regt in hooge waarde, en beschouwen hetzelve nog als de eenige, ware bron van alle stellige (positive) Regtsgeleerdheid, met welker aankweeking of verwaarloozing op de Hooge Scholen van dit Rijk de echte Jurisprudentie staan of vallen moet, en zonder welker vlijtige beoefening er weinig hoop is, dat ons Vaderland, bij voortduring en even als voorheen, op grondig-Regtsgeleerden zal kunnen bogen. Maar desniettemin oordeelen wij het zeer gevaarlijk, om het gemelde Rom. Regt, hoe uitmuntend ook, in een Wetboek te weven, hetwelk op geheel andere begiselen rust. Ook is het hier de vraag

[p. 428]

niet: of gewinzucht de eigenlijke drijfveêr van den Diefstal moet zijn? zoo als g.a. kleinschrodt, Abhand. aus dem peinl. Rechts und peinl. Proc. II Th. pag. 64, beweert, maar alleen: of ons Wetboek dit oogmerk in den Diefstal vordert? en dan aarzelen wij niet, dit ontkennend te beantwoorden.

Onze tweede aanmerking is deze, dat de Schrijver Cap. III. Sect. 1. § 1. de straf verdeelt in poenam publicam et privatam, zonder van de laatste iets te spreken, dan ter loops in § 3. bladz. 76, daar dezelve toch in deze Verhandeling, welke den geheelen omvang van Diefstal, naar het Rom. Regt, behandelt, naar ons inzien, niet had behooren weggelaten te worden.

Voor het overige schijnt de Schrijver in de uitlegging van de L. 21 D. de Furtis, waaraan reeds zoo vele groote Vernuften gearbeid hebben, een zeer vlijtig gebruik te hebben gemaakt van de uitmuntende en doorwrochte Inaugurele Verhandeling van den Heer j.c. d'engelbronner over de gemelde 21ste Wet der Pandecten, welke den 2den van Slagtmaand 1805 te Harderwijk in het openbaar is verdedigd. Het heeft ons verwonderd, dat de Schrijver in het geheel geen gewag maakt van deze Verhandeling, (een meesterstuk, den Catheder zoo dubbel waardig) daar hij dezelve nogtans zoo krachtig tot staving van zijn gevoelen had kunnen bijbrengen.

Wat de taal betreft?... Wij leggen de pen neder, vreezende dat de groote menigte van taal- en drukfouten ons eene scherpe aanmerking zoude doen zeggen... en wij willen liever den jeugdigen Schrijver sparen.